Dzień Ziemi, znany też jako Światowy Dzień Ziemi lub Międzynarodowy Dzień Ziemi, jest największym świętem ekologicznym obchodzonym corocznie od 1970 roku. W Polsce obchody Dnia Ziemi zostały zapoczątkowane w 1990 roku.
Dzień Ziemi obchodzony jest w momencie równonocy wiosennej na półkuli północnej, czyli w dniu równonocy jesiennej na półkuli południowej. Ten dzień wyróżnia się tym, że na całej planecie dzień trwa tyle samo, co noc. Równonoc wiosenna w starożytnych kulturach rolniczych wiązała się ze świętem rodzącego się życia. Współcześnie podkreśla się, że jest to dzień swoistej równowagi mogącej pomóc w odrzuceniu wzajemnych różnic między ludźmi odmiennych ras i religii.
Niezależnie od wyznawanej wiary czy przynależności etnicznej, wszyscy przedstawiciele Homo sapiens dzielą między siebie tę samą planetę, która – według organizatorów Dnia Ziemi – jest naszym wspólnym dobrem.
Wydarzenie ma uczulić społeczeństwo i polityków na zagrożenia, przed którymi staje nasza planet, a Dzień Ziemi jest wspaniałą okazją, żeby podjąć każdy temat dotyczący szeroko rozumianej ekologii, ochrony środowiska, nagłośnić globalne problemy Ziemi i domagać się odpowiednich działań politycznych.
Oficjalna strona Światowego Dnia Ziemi: earthday.org
Spis treści
Jak obchodzi się Światowy Dzień Ziemi
W wielu państwach organizowane są wydarzenia mające promować przyjazne naturze postawy. Dodatkowo w ostatnich latach pojawia się coraz więcej tematycznych akcji, które mają uświadamiać społeczeństwo, jak wielkie zmiany w ekosystemie planety powoduje działalność człowieka. W Polsce Dzień Ziemi kojarzony jest przede wszystkim ze zbieraniem śmieci przed uczniów i sadzeniem drzewek.
W mediach pojawiają się głosy, że współczesny Dzień Ziemi został strywializowany i zatracił swój pierwotny charakter. Krytycy Dnia Ziemi uważają, że zamiast promowania długofalowych działań na rzecz planety stał się on jednodniową ustawką, podczas której zebranie worka śmieci, czy posadzenia drzewa, staje się wymówką i usprawiedliwia nieekologicznych działań przez resztę roku.
Historia ustanowienia Światowego Dnia Ziemi
1969 rok
Jako pierwszy z ideą obchodzenia na całym świecie Dnia Ziemi wystąpił John McConnell na konferencji UNESCO dotyczącej środowiska naturalnego.
1970 rok
Ustanowienie 22 kwietnia Dniem Ziemi zaproponował Gaylord Nelson, amerykański senator wspierający ochronę środowiska. Miało to miejsce po katastrofie ekologicznej ze stycznia 1969 roku, do której doszło u wybrzeża Stanów Zjednoczonych. Z uszkodzonej platformy wiertniczej wyciekło wtedy do oceanu kilkaset tysięcy galonów ropy, co doprowadziło do śmierci morskich zwierząt i dewastacji środowiska na wiele lat. Gaylord Nelson zaprosił do współpracy innych senatorów i ekologicznych działaczy, w sumie 85 osób zaangażowało się w promocję inicjatywy.
Pomysł Nelsona trafił na podatny grunt. Pierwszy Dzień Ziemi ogłoszony 21 marca 1970 roku przez burmistrza San Francisco Josepha Alioto zakończył się olbrzymim sukcesem dzięki temu, że zarazili się tą ideą młodzi ludzie aktywnie walczący o pokój i lepszy świat. W efekcie ponad 20 milionów przedstawicieli młodzieży w tym 2000 szkół wyższych oraz 10 000 szkół podstawowych i średnich, wzięło udział w szeregu akcji na terenie całych Stanów Zjednoczonych.
W Nowym Jorku burmistrz zamknął Piątą Aleję do wykorzystania w Dniu Ziemi i pozwolił świętować ją w Central Parku.
Uznaje się, że tego dnia narodził się ruch ekologiczny, który kontynuując protesty sprawił, że politycy musieli się zająć po raz pierwszy tematami jak czystość wód i powietrza. W konsekwencji, jeszcze tego samego roku, 2 grudnia, została utworzona Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska EPA (Environmental Protection Agency). W następnej dekadzie uchwalono pierwsze ustawy chroniące środowisko: Clean Water Act i Clean Air Act.
1971 rok
26 lutego 1971 roku sekretarz Generalny ONZ U Thant podpisuje proklamację, w której wyznacza równonoc wiosenną jako moment, w którym Narody Zjednoczone obchodzą Dzień Ziemi. W momencie kiedy Słońce przechodzi w Gwiazdozbiór Barana, w siedzibie ONZ w Nowym Jorku rozbrzmiewa Dzwon Pokoju (Peace Bell). Ma to zwykle miejsce 20 lub 21 marca.
Oby nadchodzące Dni Ziemi były spokojne i pogodne dla naszego pięknego statku kosmicznego, jakim jest nasza planeta w miarę jak kręci się oraz krąży w mroźnej przestrzeni ze swoim ciepłym i wrażliwym ładunkiem ożywionej natury.
powiedział Sekretarz Generalny ONZ w 1971 roku
1972 rok
Powstaje oficjalna flaga Dnia Ziemi, na której znajduje się kula ziemska widziana z kosmosu pochodząca ze zdjęcia wykonanego w 1972 przez załogę Apollo 17.
Fotografię znaną pod nazwą Blue Marble (Ziemia przypomina na niej szklaną kulkę do gry, ang. marble), uważa się za jedno z najsłynniejszych przedstawień kuli ziemskiej i jeden z najbardziej popularnych obrazów w historii. Na zdjęciu widać Afrykę, oraz Bliski Wschód.
1990 rok
Dzień Ziemi staje się ruchem o zasięgu globalnym mobilizując do działania 200 milionów ludzi w 141 państwach. W naszym kraju inicjatorem Dnia Ziemi zostaje Klub Gaja.
1992 rok
Wykorzystując energię i entuzjazm związany z troską o środowisko naturalne, z inicjatywy ONZ zorganizowano w Rio de Janeiro tzw. Szczyt Ziemi. Była to II Konferencja Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju.
Podczas tej konferencji uchwalono istotne z punktu widzenia ochrony środowiska międzynarodowe traktaty – Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), która doprowadziła do powstania Protokołu z Kioto, a w 2015 roku do podpisania klimatycznego Porozumienia z Paryża. Na Szczycie Ziemi przyjęto także Agendę 21 dotyczącą zrównoważonego rozwoju, Konwencję o zachowaniu różnorodności biologicznej oraz Deklarację dotyczącą środowiska, rozwoju i stanu lasów,
Porozumienie Paryskie, podpisane przez 195 krajów, to ogólnoświatowy plan działania, który ma chronić naszą planetę przed katastrofalnymi skutkami zmiany klimatu, dzięki ograniczeniu globalnego ocieplenia i utrzymaniu wzrostu średniej temperatury poniżej dwóch stopni Celsjusza.
1995 rok
Na problem relacji człowieka z naturą oraz tego, jak daleko posunął się człowiek w bezmyślnym eksploatowaniu Ziemi od dawna zwracają uwagę naukowcy, działacze, artyści i muzycy. W 1995 roku utwór zadedykowany naszej planecie nagrał Michael Jackson, legendarny król popu. Utworowi „Earth Song” (Pieśń Ziemi) towarzyszył teledysk, nakręcony w czterech różnych regionach świata. Materiał koncentrował się na katastrofach ekologicznych wywołanych przez człowieka, zniszczeniach i odradzaniu się Ziemi. Za „Earth Song” Jackson otrzymał nominację do Grammy w 1997 r.
Utwór i teledysk spotkał się z uznaniem organizacji zajmujących się ochroną środowiska i został uznany za nieoficjalną piosenkę i hymn Dnia Ziemi.
2000 rok
Głównym tematem Dnia Ziemi stają się problemy związane ze zmianami klimatu. Organizatorzy Dnia Ziemi walczą o uznanie wagi problemu i zaprzestanie jego negowania przez polityków, domagają się natychmiastowego ograniczenia emisji CO2 i przejścia gospodarek świata na odnawialne źródła energii. Ambasadorem akcji zostaje Leonardo DiCaprio.
2001 rok
Od 2001 roku, co roku, o tym ważnym wydarzeniu pamięta również przeglądarka Google, która z okazji Dnia Ziemi wita użytkowników alternatywną wersją swojego logo. W ten sposób idea święta rozprzestrzenia się wśród milionów ludzi na całym świecie codziennie używających wyszukiwarki.
Google Doodle to śmieszne, zaskakujące i dość spontaniczne zmiany wprowadzane w logo Google w celu uczczenia świąt, rocznic oraz pamięci znanych artystów, pionierów i naukowców. Historyczne grafiki z okazji celebracji Dnia Ziemi można zobaczyć na oficjalnej stronie Google Doodle.
2006 rok
Tylko jednego Dnia Ziemi ponad 250 tysięcy wolontariuszy zachęconych przez Fundację Isha posadziło ponad 850 tysięcy sadzonek drzew w szczególnie dotkniętym deforestacją i erozją indyjskim stanie Tamil Nadu ustanawiając rekord Guinnessa.
2007 rok
W tym roku odbyły się największe do tej pory obchody Dnia Ziemi. Według oficjalnych danych wzięło w nich udział około miliard ludzi.
2009 rok
Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłasza 22 kwietnia jako Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi.
W 2009 roku z okazji Dnia Ziemi Disney wydaje film dokumentalny zatytułowany Earth (Ziemia), który przedstawia życie czterech rodzin zwierząt i ich ścieżkę migracji.
2010 rok
Z okazji Dnia Ziemi reżyser „Avatara” James Cameron zainaugurował globalny program sadzenia miliona drzew. Aktorka Signour Weaver, grająca w filmie dr Grace Agustine, zasadziła pierwsze drzewa w brazylijskim Sao Paulo.
Wzywam rządy, przedstawicieli biznesu i wszystkich obywateli świata do okazania należnego szacunku Matce Ziemi oraz do dbania o nią w sposób, na jaki zasługuje.
nawoływał Sekretarz Generalny ONZ w 2010 roku
2011 rok
Podczas obchodów ruch Dnia Ziemi posadził 28 milionów drzew w Afganistanie. Z kolei w Panamie posadzono 100 zagrożonych gatunków storczyków, aby zapobiec ich wyginięciu.
2012 rok
W roku 2012 związanym także z obchodami Międzynarodowego Roku Zrównoważonej Energii dla Wszystkich Ludzi, Dzień Ziemi odbył się pod hasłem „Dobra energia dla wszystkich”. W Chinach, w czasie obchodów, ponad 100 tysięcy osób jeździło rowerami, żeby zaoszczędzić paliwo i zmniejszyć emisję dwutlenku węgla.
2017 rok
Trzy główne tematy jakie zaproponowali organizatorzy obchodów Międzynarodowego Dnia Ziemi w 2017 roku to ekobudownictwo, energetyka i transport.
Budownictwo odpowiada za 1/3 emisji gazów cieplarnianych na świecie. Podczas Dnia Ziemi można promować różne rozwiązania mające na celu zmniejszenie zużycia prądu i ciepła, a co za tym idzie redukcję emisji CO2 np. zapewniając lepszą termoizolację budynków, monitorując konsumpcję energii i wyłączając urządzenia pracujące w trybie stand-by, tworząc zielone ogrody na dachach budynków czy wspierając tworzenie budynków pasywnych.
Dzień Ziemi jest świetną okazją żeby rozmawiać o polityce energetycznej i demonstrować rozwiązania związane z odnawialnymi źródłami energii jak np. elektrownie słoneczne, wiatrowe czy geotermalne.
W obecnych czasach najszybciej przybywa emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu. Przy okazji Dnia Ziemi warto mówić o tym co każdy człowiek może zrobić żeby podróżować ekologicznie. Co mogą zrobić władze miast i państw żeby poprawić swoją politykę transportową.
2018 rok
Organizacja Earth Day Network (EDN) dająca impuls do obchodów Dnia Ziemi na całym świecie ogłosiła, że 2018 rok ma być okazją do mobilizacji planety do walki z odpadami tworzyw sztucznych. Zgodnie z hasłem „End Plastic Pollution” międzynarodowa społeczność powinna spotęgować globalne wysiłki służące wyeliminowaniu jednorazowych produktów z plastiku, jak też doprowadzić do stworzenia globalnych regulacji odnośnie utylizacji tworzyw sztucznych.
2019 rok
Obchody Dnia Ziemi odbyły się pod hasłem „Chrońmy zagrożone gatunki. Musimy pamiętać o tym, że z powodu działalności człowieka, zmian klimatycznych, niszczenia lasów, zanieczyszczenia środowiska, dochodzi do wyginięcia niektórych gatunków zwierząt, ptaków, owadów oraz roślin.
2020 rok
W 2020 roku pod hasłem „Działania na rzecz ochrony klimatu” odbyła się 50 rocznica obchodów Dnia Ziemi. Jej celem było zaakcentowanie wyzwań związanych z zachodzącymi zmianami klimatycznymi. W tym roku wydarzenia ze względu na pandemię koronawirusa nie mogły się odbyć, a działania zostały przeniesione do internetu.
Z okazji Dnia Ziemi National Geographic przygotował wyjątkowe materiały, wśród których znalazła się interaktywna mapa klimatyczna świata na 2070 rok. Mapa pokazuje, jak mogą zmienić się warunki pogodowe w naszych miastach za 50 lat, jeśli emisja gazów cieplarnianych nadal będzie rosnąć.
Z tej okazji, NASA opublikowała bardzo ciekawy materiał filmowy, który jest zwieńczeniem wielu akcji prowadzonych w globalnej sieci na Światowy Dzień Ziemi. Agencja pokazuje tam możliwości wsparcia ochrony naszej planety, i bez potrzeby wychodzenia z domu. Wystarczy trochę naszej inwencji i wielkie możliwości naszych laptopów i smartfonów.
Ponieważ tegoroczny Dzień Ziemi przypadł na czas trwania pandemii COVID-19, NASA zachęcała, by celebrować go bez wychodzenia z domów, m.in. demonstrując swoją troskę o planetę w mediach społecznościowych. W ofercie amerykańskiej agencji badań kosmicznych znalazły się także interaktywne quizy, wizualizacje i materiały edukacyjne.
Jedną z ciekawszych propozycji NASA jest aplikacja Eyes, dzięki której można obserwować procesy zachodzące na Ziemi. Dzięki “oczom”, jakich funkcję spełniają satelity krążące wokół planety, możemy się przyjrzeć temu, jak przebiegały wybrane wydarzenia zarejestrowane z kosmosu. Wśród nich znalazły się m.in. pożary lasów tropikalnych czy też erupcje wulkanów.
Z okazji Dnia Ziemi głos zabrał m.in. Antonio Guterres, sekretarz generalny ONZ. Nazwał on trwające zmagania z COVID-19 największym wyzwaniem od czasów drugiej wojny światowej, przestrzegając równocześnie przed zbliżającym się kryzysem klimatycznym i zagrożeniem dla różnorodności biologicznej.
Musimy działać zdecydowanie, aby chronić naszą planetę zarówno przed koronawirusem, jak i przed egzystencjalnym zagrożeniem, jakim są zmiany klimatu.
podkreślił Guterres
Przydatne informacje
Ekoprognoza
Prognoza pogody na świecie, pogoda kosmiczna. Interaktywne mapy zagrożeń podtopieniami wybrzeż. Prognoza zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby, środowiska dla obszaru Polski, Europy, Świata. Alarmy smogowe, wyniki on-line jakości powietrza dla polskich miast i województw.
Kalendarz ekologiczny
Kalendarz ekologiczny obejmie popularne dni związane z ekologią, ochroną środowiska, oraz otaczającego nas środowiska naturalnego. Ekokalendarz ma za zadanie wyjaśnić znaczenie poszczególnych świąt.
Kalendarium wydarzeń ekologicznych
Co? Gdzie? Kiedy? czyli wszystkie ekologiczne wydarzenia zebrane w jednym miejscu. Zobacz kalendarium wydarzeń ekologicznych i już teraz zapisz się na wybrane targi ekologiczne, spotkania, wydarzenia, prelekcje i webinary.
Wiedza ekologiczna
Encyklopedia ekologiczna, linki do haseł, świąt, wydarzeń ekologicznych, EkoPrognoza. Przegląd katastrof ekologicznych. Informacje dotyczące instytucji, ministerstw, fundacji, stowarzyszeń, organizacji zajmujących się ochroną środowiska i przyrody.
