Czas czytania: 7 minut
Ostatnia aktualizacja:
Konwencja o różnorodności biologicznej to umowa międzynarodowa sporządzona 5 czerwca 1992 roku na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro określająca zasady ochrony, pomnażania, oraz korzystania z zasobów różnorodności biologicznej. Ta jedna z najbardziej powszechnych porozumień międzynarodowych. Jej stronami jest 195 państw świata i jedna organizacja międzynarodowa (Unia Europejska).
Zgodnie z artykułem 1. celem Konwencji jest ochrona różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowanie jej elementów, oraz uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych, w tym przez odpowiedni dostęp do zasobów genetycznych i odpowiedni transfer właściwych technologii, z uwzględnieniem wszystkich praw do tych zasobów i technologii, a także odpowiednie finansowanie.
Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 konwencji, różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów pochodzących, inter alia, z ekosystemów lądowych, morskich i innych wodnych ekosystemów oraz zespołów ekologicznych, których są one częścią. Dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami.
Każda ze stron Konwencji o różnorodności biologicznej zobowiązuje się opracować krajowe strategie, plany lub programy dotyczące ochrony, identyfikować i monitorować elementy różnorodności biologicznej, a także identyfikować procesy i kategorie działań, które mają lub mogą mieć znaczny negatywny wpływ na ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej, oraz monitorować ich skutki.
Konwencję o różnorodności biologicznej uzupełnia Protokół o bezpieczeństwie biologicznym podpisany 29 stycznia 2000 w Montrealu, oraz protokół podpisany 29 października 2010 w Nagoya dotyczący dostępu do zasobów genetycznych, oraz uczciwego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z ich wykorzystania.
Spis treści
Podstawowe informacje
Convention on Biological Diversity zakłada wprowadzenie w skali globalnej licznych rozwiązań i mechanizmów chroniących bioróżnorodność. Środkami do celu jest m.in. osiągniecie zrównoważonej produkcji i konsumpcji, zahamowanie utraty siedlisk naturalnych, ograniczenie zanieczyszczeń czy zapobieganie inwazjom gatunków. Jeden z celów nakłada na kraje-sygnatariuszy konieczność ochrony co najmniej 17% obszarów lądowych o szczególnym znaczeniu dla różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych.
Także Europejski Zielony Ład i będąca jego częścią Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030 zakładają jeszcze wyższą 30% ochronę środowisk lądowych.
Konwencja CBD ma trzy cele:
- ochronę różnorodności biologicznej
- zrównoważone użytkowanie jej elementów
- uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych.
Oznacza to, że przy podejmowaniu postanowień i konkretnych działań równie ważne jest zachowanie całego bogactwa przyrodniczego, jak zaspokajanie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń ludzkich, przy przestrzeganiu zasady dzielenia się korzyściami z wykorzystania zasobów ze społecznościami, które te zasoby udostępniają. Każde państwo ma suwerenne prawo do korzystania z własnych zasobów przyrodniczych, zgodnie z prowadzoną polityką, zawartą w krajowej strategii różnorodności biologicznej i stosownym programie działań.
Historia podpisania i wdrażania Konwencji CBD
W listopadzie 1988 Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych powołał grupę roboczą ekspertów, którym powierzono zbadanie potrzeby zawarcia międzynarodowej umowy w zakresie ochrony bioróżnorodności. W maju 1989 powołano grupę, która miała zająć się stroną techniczną i prawną takiego przedsięwzięcia.
Od lutego 1991 grupa ta funkcjonowała pod nazwą Intergovernmental Negotiating Committee. Efekty jej pracy zostały przedstawione na konferencji w Nairobi 22 maja 1992 roku. Od 5 czerwca 1992 umowa jest otwarta do przystąpienia przez państwa i regionalne organizacje integracji gospodarczej.
Konwencja o różnorodności biologicznej weszła w życie 29 grudnia 1993 roku. Depozytariuszem jest Sekretarz Generalny ONZ (art. 41), językami autentycznymi: angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski (art. 42). Jej stronami 196 państw świata. Załączniki do Konwencji ustalają postępowanie pojednawcze i rozjemcze.
Z wyjątkiem sytuacji, w których realizowanie zobowiązań stanowiłoby poważną szkodę lub zagrożenie dla różnorodności biologicznej, postanowienia konwencji nie mają wpływu na prawa i zobowiązania stron konwencji, wynikające z jakiegokolwiek innego międzynarodowego porozumienia.
Polska ratyfikowała konwencję 13 grudnia 1995. W Polsce konwencja weszła w życie 19 grudnia 1996. Za merytoryczną realizację zobowiązań Polski wynikających z konwencji odpowiada Ministerstwo Środowiska.
Państwa ratyfikujące Konwencję o różnorodności biologicznej zobowiązują się do dokonania własnych ocen różnorodności biologicznej, oraz do opracowania i wdrożenia strategii jej ochrony.
W celu ochrony bioróżnorodności na świecie Strony konwencji CBD przyjęły w 2010 roku podczas Dziesiątego Posiedzenia Konferencji Stron Konwencji CBD COP10 Plan Strategiczny dla Różnorodności Biologicznej na lata 2011-2020 wraz z tzw. Celami Aichi.
Pomimo wysiłków podejmowanych na świecie w ciągu ostatnich lat Cele Aichi nie zostały osiągnięte, a stan różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych uległ pogorszeniu. Konieczność powstrzymania postępującej utraty bioróżnorodności jest obecnie przedmiotem intensywnych prac na arenie międzynarodowej.
Struktura organizacyjna
Najważniejszym organem konwencji CBD jest Konferencja Stron (COP), zbierająca się co dwa lata lub w razie potrzeby – w innym terminie, żeby dokonać oceny postępów wdrażania konwencji, przyjąć programy pracy, realizować cele konwencji i zapewniać wytyczne dotyczące podejmowanych polityk.
Organizowaniem, oraz obsługą Konferencji stron, przygotowywaniem sprawozdań, oraz współdziałaniem z innymi odpowiednimi organami międzynarodowymi, w tym z właściwymi organami Narodów Zjednoczonych, zajmuje się Sekretariat, który znajduje się w Montrealu. W zakresie doradztwa naukowego, technicznego i technologicznego powołano organ pomocniczy.
Konferencja Stron jest wspierana przez:
- Organ Doradztwa Naukowego, Technicznego i Technologicznego (Subsidiary Body on Scientific, Technical, and Technological Advice, SBSTTA), składający się z przedstawicieli rządów, dysponujących wiedzą ekspercką w poszczególnych obszarach, a także obserwatorów z krajów niebędących stronami konwencji, społeczności naukowej oraz innych właściwych organizacji. SBSTTA ma za zadanie przygotowywać dla COP rekomendacje dotyczące technicznych (eksperckich) aspektów wdrażania Konwencji.
- Organ do spraw Wdrażania (Subsidiary Body on Implementation, SBI), działający od 2016 roku i składający się z przedstawicieli rządów Stron konwencji. SBI zajmuje się przeglądem postępów we wdrażaniu konwencji, działaniami strategicznymi służącymi poprawie wdrażania, wzmacnianiem instrumentów służących wdrażaniu oraz działalnością konwencji i jej protokołów.
Funkcjonują również inne ciała doradcze, powoływane przez COP w celu zajęcia się konkretnymi, pojawiającymi się zagadnieniami. Są one nazywane “ad hoc open-ended Working Groups”, ponieważ są powoływane na określony czas, z określonym mandatem i są otwarte dla wszystkich Stron konwencji, a dodatkowo mogą w nich brać udział obserwatorzy.
dodatkowe informacje:
Informacje o posiedzeniach COP i podejmowanych przez to ciało decyzjach
Subsidiary Body on Scientific, Technical, and Technological Advice, SBSTTA
Subsidiary Body on Implementation, SBI
The Convention on Biological Diversity, oficjalna strona konwencji, cbd.int
źródło: materiały prasowe
Konwencja o różnorodności biologicznej, autorzy, licencja CC BY SA 3.0
Konwencja o różnorodności biologicznej (Convention on biological diversity, CBD), gov.pl, licencja CC BY NC ND 3.0 PL
🌍 Ekologia, przyroda, środowisko – dodatkowe informacje:
agrocenoza, agroleśnictwo, atmosfera, biocenoza, biodegradacja, biofilia, biofobia, biologia, biom, bioróżnorodność, biosfera, biotop, błękitna planeta Ziemia, czwarta przyroda, drzewa, ekologia, ekoaktywizm, ekologizm, ekopolityka, ekosystem, ekozofia, eukarionty, ewolucja, fauna, fitocenoza, flora, gatunek, geosfera, habitat, hydrosfera, kalendarz ekologiczny, kalendarium wydarzeń ekologicznych, klimaks, koszenie trawników, krajobraz, las pierwotny, litosfera, łąka, mała retencja, martwe drewno, miedza, mikroorganizm, mokradło, natura, obszary siedliskowe, ochrona bierna, ochrona czynna, ochrona przyrody, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków, organizm, pastwisko, park ciemnego nieba, pedosfera, populacja, powłoka ziemska, prawa zwierząt, przyroda, reintrodukcja, renaturalizacja, rekultywacja, renaturyzacja, restytucja, retencja, rewilding (zdziczanie, zadziczanie), rewitalizacja, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo regeneratywne, sieć troficzna, siedlisko, sozoligia, stanowisko, starodrzew, struktura ekosystemu, sukcesja, środowisko: przyrodnicze (naturalne), antropogeniczne, sztuczne, zdegradowane, torfowisko, trzeci krajobraz, turystyka ekologiczna, woda, wszechświat, zadrzewienia śródpolne, zasoby naturalne, Ziemia, zoocenoza, życie
🌱 formy ochrony przyrody w Polsce:
Obszar Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin zwierząt i grzybów, park krajobrazowy, park narodowy, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe
ekologiczne idee:
filozofia Leave No Trace, kodeks (dekalog) podróżnika, głęboka ekologia, Hipoteza Gai, Wildlife Selfie Code
konwencje, traktaty, konferencje, święta:
Agenda 21
Dyrektywy ws. jakości powietrza (AAQD)
Rozporządzenie UE przeciwko wylesianiu European Union Deforestation Regulation (EUDR)
Konwencją Helsińską HELCOM (Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku)
Konwencja Jamajska (Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza)
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk – Konwencja Berneńska
Konwencja Londyńska (Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji)
Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza Przez Statki)
Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS)
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt – Konwencja Bońska CMS
Konwencja o różnorodności biologicznej CBD
Konwencja Ramsarska
Konferencja i deklaracja Sztokholmska ONZ
Konwencja Waszyngtońska CITIES
Konwencja Wiedeńska w Sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej
Konwencja w Sprawie Ochrony i Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN
Nature Restoration Law
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy EUROBATS
Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku Północno-Wschodniego Atlantyku Morza Irlandzkiego i Morza Północnego ASCOBANS
Porozumienie Paryskie
Protokół z Kioto
Protokół z Montrealu (Protokół Montrealski)
Ramowa dyrektywa wodna
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu UNFCCC
Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030
Szczyt Ziemi 1992 (Earth Summit 1992)
Szczyt Ziemi 2002 (The World Summit on Sustainable Development)
Światowy Dzień Środowiska
Traktat o przestrzeni kosmicznej (Outer Space Treaty)
🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
📩 Zapisz się na newsletter i otrzymuj ekowiadomości prosto na swoją skrzynkę!
Subskrypcja daje Ci także dostęp do specjalnego działu na portalu 🌐, gdzie znajdziesz darmowe materiały do pobrania: 📘 poradniki, 📋 przewodniki, 📂 praktyczne zestawienia, ✏️ wzory, 📄 karty pracy, ✅ checklisty i ściągi. Wszystko, czego potrzebujesz, aby skutecznie wprowadzać ekologiczne zmiany w swoim życiu 🌱.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc…..
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
