Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, Konwencja Berneńska

Dzika flora i fauna odgrywa ważną rolę w utrzymaniu równowagi biologicznej, która stanowi naturalne dziedzictwo o wartości przyrodniczej, estetycznej, naukowej, kulturowej, rekreacyjnej, gospodarczej. Dlatego dzika przyroda powinna być zachowana by przekazać ją przyszłym pokoleniom.

Liczebność wielu gatunków dzikiej fauny i flory ulega obecnie poważnemu zmniejszeniu, a niektórym z nich zagraża wyginięcie. W związku z tym Rada Europy w latach 70. ubiegłego wieku rozpoczęła negocjacje, które zakończyły się podpisaniem międzynarodowej umowy Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, zwanej potocznie Konwencją Berneńską. Miało to miejsce 19 września 1979 roku w Bernie.

Działania ochronne dla dzikich gatunków roślin i zwierząt nie mogą być prowadzone niezależnie od ich siedlisk, dlatego, też przepisy Konwencji Berneńskiej uwzględniają zarówno ochronę gatunków jak i ochronę siedlisk.

Podstawowe informacje

Depozytariuszem Konwencji Berneńskiej jest Sekretarz Generalny Rady Europy, językami autentycznymi angielski i francuski. Dotychczas ratyfikowało ją 51 Stron, w tym poszczególne kraje wchodzące w skład Rady Europy, cztery państwa afrykańskie, Białoruś i Unia Europejska.

Polska ratyfikowała ją 13 września 1995 roku. Konwencja obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 1996 roku.

Tekst i założenia Konwencji

Działania ochronne dla dzikich gatunków roślin i zwierząt są oparte na ochronie poszczególnych osobników, oraz miejsc gdzie występują ich siedlisk np. łąki, torfowiska, jeziora, lasu. Dlatego też przepisy Konwencji Berneńskiej uwzględniają zarówno ochronę gatunków jak i ochronę siedlisk. Państwa UE wypełniają wymogi Konwencji Berneńskiej przede wszystkim poprzez wdrażanie dyrektywy siedliskowej i dyrektywy ptasiej.

Tekst Konwencji Berneńskiej

Ochrona siedlisk

Strony Konwencji zobowiązują się do wprowadzenia środków ustawodawczych i administracyjnych oraz innych działań mających na celu ochronę siedlisk dzikiej fauny i flory w szczególności siedlisk gatunków wymienionych w załączniku I i II Konwencji.

Państwa powinny zwracać szczególną uwagę na obszary ważne dla gatunków wędrownych, wymienionych w załączniku II i III, które znajdują się na szlakach ich wędrówek i spełniają rolę terenów zimowania, odpoczynku, żerowania, rozmnażania lub pierzenia.

Dla takich obszarów oraz siedlisk naturalnych położonych na obszarach przygranicznych, Strony powinny podjąć współpracę z państwami graniczącymi na tych obszarach. Jednocześnie państwa ratyfikujące Konwencję Berneńską powinny uwzględnić w swoich politykach planowania i rozwoju potrzebę ochrony ww. obszarów. Rezolucja nr 4 (1996) zawiera listę zagrożonych naturalnych siedlisk, które wymagają szczególnych działań ochronnych. Siedliska te chronione są w sieci obszarów chronionych Emerald, która w części znajdującej się na terenie UE wdrożona jest przez sieć obszarów Natura 2000.

Tekst rezolucji oraz lista siedlisk

Ochrona gatunków

Załączniki Konwencji zawierają wykaz gatunków roślin i zwierząt zagrożonych, wobec których państwa powinny podjąć odpowiednie środki:

• Załącznik I – wymienia gatunki roślin, które powinny być ściśle chronione i względem, których Konwencja wymaga wprowadzenia przez Strony całkowitego zakazu umyślnego zbierania, zrywania, ścinania i wyrywania. Załącznik I
• Załącznik II – określa gatunki zwierząt, które powinny być ściśle chronione. Przepisy Konwencji wymieniają również zakazy jakie powinny być wprowadzone względem wymienionych gatunków. Załącznik II
• Załącznik III – zawiera wykaz gatunków zwierząt, których eksploatacja powinna być regulowana tak, aby populacje tych gatunków były utrzymane na odpowiednim poziomie. Państwa ratyfikujące mogą np. wyznaczyć okresy ochronne dla tych gatunków lub wprowadzić regulacje odnośnie ich eksploatacji i sprzedaży. Podobnie jak w przypadku siedlisk ważnych dla gatunków wędrownych Strony powinny podjąć współpracę międzynarodową w zakresie działań ochronnych dla gatunków wędrownych wymienionych w załącznikach II i III. Załącznik III
• Załącznik IV – zostały w nim wymienione zabronione środki i metody zabijania, chwytania i innej eksploatacji zwierząt. Załącznik IV

Stały Komitet

Nad realizacją Konwencji Berneńskiej, oraz rozwiązywaniem sporów pomiędzy Stronami czuwa Stały Komitet. W skład Komitetu mogą wchodzić delegacje Stron, a państwa niebędące Stronami mogą uczestniczyć w posiedzeniach Stałego Komitetu w roli obserwatorów.

W posiedzeniach Stałego Komitetu biorą udział także przedstawiciele innych porozumień międzynarodowych (np. porozumienia AEWA) i organizacji pozarządowych. Komitet zajmuje się przede wszystkim nadzorowaniem państw ratyfikujących czy stosują się do zapisów Konwencji oraz przedstawianiem propozycji działań służących usprawnieniu wdrażania przepisów Konwencji. Komitet może z własnej inicjatywy organizować spotkania grup ekspertów w określonych zagadnieniach.

Obecnie w ramach Konwencji Berneńskiej działają następujące grupy ekspertów:

• Grupa ekspertów ds. ochrony gadów i płazów
• Grupa ekspertów ds. ochrony roślin
• Grupa ekspertów ds. ochrony ptaków
• Grupa ekspertów ds. ochrony bezkręgowców
• Grupa ekspertów ds. inwazyjnych gatunków obcych
• Grupa ekspertów ds. dużych drapieżników
• Grupa ekspertów ds. bioróżnorodności i zmian klimatu
• Grupa ekspertów ds. biologicznej różnorodności europejskich wysp
• Grupa ekspertów ds. obszarów chronionych i sieci ekologicznych

Dyplom Europy dla Obszarów Chronionych

Dyplom Europy jest przyznawany przez Radę Europy od 1965 roku jako wyraz uznania dla jakości zarządzania obszarem chronionym i jego wartości dla całej Europy. W Polsce Dyplom przyznany jest Bieszczadzkiemu Parkowi Narodowemu.

Więcej informacji, w tym przyjęte rekomendacje można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej Konwencji.

W Polsce zadania wynikające z postanowień Konwencji Berneńskiej wykonuje Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. W związku z tym w 2010 roku w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska został utworzony Krajowy Sekretariat Konwencji Berneńskiej, który zajmuje się wdrażaniem konwencji.

Opracowania zlecone przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w ramach realizacji Konwencji Berneńskiej

Ochrona gatunkowa

• Potrzeba restytucji wybranych gatunków roślin zagrożonych wyginięciem w celu wzmocnienia ich dziko występujących populacji wraz z analizą zasobów ogrodów botanicznych pod kątem posiadania tych gatunków
• Wpływ napowietrznych sieci elektroenergetycznych średniego i wysokiego napięcia, w tym również kolejowych sieci trakcyjnych, na ptaki
• Określenie wpływu na nietoperze chemicznych środków ochrony drewna stosowanych w Polsce
• Ocena wpływu zmian klimatu na różnorodność biologiczną oraz wynikające z niej wytyczne dla działań administracji ochrony przyrody do roku 2030

Inwazyjne gatunki obce

• Wytyczne dotyczące zwalczania rdestowców na terenie Polski
• Plakat Nieinwazyjne rośliny miododajne 

Dokumenty Konwencji Berneńskiej (polskie wersje językowe)

Ochrona gatunkowa

• Ochrona ptaków przed liniami energetycznymi – praktyczny przewodnik
• Europejski plan działań na rzecz ochrony chomika europejskiego
• Europejska Karta Łowiectwa i Różnorodności Biologicznej
• Wpływ zmian klimatycznych na gatunki flory w Europie
• Wpływ zmian klimatu na gatunki bezkręgowców w Europie, z odniesieniem do gatunków narażonych określonych w Konwencji Berneńskiej

Inwazyjne gatunki obce

• Europejski Kodeks postępowania w sprawie zwierząt domowych i inwazyjnych gatunków obcych
• Raport Inwazyjność upraw przeznaczonych na produkcję biopaliw i potencjalne szkody wyrządzane naturalnym siedliskom i gatunkom rodzimym

źródło: materiały prasowe
Konwencja Berneńska, gov.pl, licencja CC BY NC ND 3.0 PL
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, autorzy, licencja CC BY SA 3.0

Ekologia, przyroda, środowisko – dodatkowe informacje:
agrocenoza, agroleśnictwo, atmosfera, biocenoza, biodegradacja, biofilia, biofobia, biologia, biom, bioróżnorodność, biosfera, biotop, błękitna planeta Ziemia, czwarta przyroda, drzewa, ekologia, ekoaktywizm, ekologizm, ekopolityka, ekosystem, ekozofia, eukarionty, ewolucja, fauna, fitocenoza, flora, gatunek, geosfera, habitat, hydrosfera, kalendarz ekologiczny, kalendarium wydarzeń ekologicznych, klimaks, koszenie trawników, krajobraz, las pierwotny, litosfera, łąka, mała retencja, martwe drewno, miedza, mikroorganizm, mokradło, natura, obszary siedliskowe, ochrona bierna, ochrona czynna, ochrona przyrody, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków, organizm, pastwisko, park ciemnego nieba, pedosfera, populacja, powłoka ziemska, prawa zwierząt, przyroda, reintrodukcja, renaturalizacja, rekultywacja, renaturyzacja, restytucja, retencja, rewilding (zdziczanie, zadziczanie), rewitalizacja, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo regeneratywne, sieć troficzna, siedlisko, sozoligia, stanowisko, starodrzew, struktura ekosystemu, sukcesja, środowisko: przyrodnicze (naturalne), antropogeniczne, sztuczne, zdegradowane, torfowisko, trzeci krajobraz, turystyka ekologiczna, woda, wszechświat, zadrzewienia śródpolne, zasoby naturalne, Ziemia, zoocenoza, życie

formy ochrony przyrody w Polsce:
Obszar Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin zwierząt i grzybów, park krajobrazowy, park narodowy, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe

ekologiczne idee:
filozofia Leave No Trace, kodeks (dekalog) podróżnika, głęboka ekologia, Hipoteza Gai, Wildlife Selfie Code

konwencje, traktaty, konferencje, święta:
Agenda 21
Dyrektywy ws. jakości powietrza (AAQD)
Konwencją Helsińską HELCOM (Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku)
Konwencja Jamajska (Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza)
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk – Konwencja Berneńska
Konwencja Londyńska (Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji)
Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza Przez Statki)
Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS)
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt – Konwencja Bońska CMS
Konwencja o różnorodności biologicznej CBD
Konwencja Ramsarska
Konferencja i deklaracja Sztokholmska ONZ
Konwencja Waszyngtońska CITIES
Konwencja Wiedeńska w Sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej
Konwencja w Sprawie Ochrony i Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN
Nature Restoration Law
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy EUROBATS
Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku Północno-Wschodniego Atlantyku Morza Irlandzkiego i Morza Północnego ASCOBANS
Porozumienie Paryskie
Protokół z Kioto
Protokół z Montrealu (Protokół Montrealski)
Ramowa dyrektywa wodna
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu UNFCCC
Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030
Szczyt Ziemi 1992 (Earth Summit 1992)
Szczyt Ziemi 2002 (The World Summit on Sustainable Development)
Światowy Dzień Środowiska
Traktat o przestrzeni kosmicznej (Outer Space Treaty)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie