Ochrona środowiska

Idea ochrony środowiska ma swoje początki w drugiej połowie XIX wieku. W Europie wyrosła ona z ruchu będącego reakcją na dynamiczny proces industrializacji i rozrastania się miast, oraz coraz większy stopień zanieczyszczenia powietrza i zanieczyszczenia wody.

W Polsce obowiązek ochrony środowiska reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2021 r. poz. 1973).

Każdego roku 5 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Środowiska (World Environment Day WED). Dzień ten został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na Konferencji Sztokholmskiej w 1972 roku dla przypomnienia głównych haseł konferencji dotyczących zgodności rozwoju cywilizacji z rozwojem ekologicznym otaczającego świata.

Podstawowe informacje

Sposoby ochrony środowiska:

• racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
• przeciwdziałanie zanieczyszczeniom środowiska, powietrza, wody, gleby
• utrzymywanie i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego
• recykling, segregowanie odpadów w celu ich ponownego użycia

Nauka o ochronie środowiska to sozologia. Nauka stosowana o ochronie środowiska dzieli się na dwa nurty:

• antropocentryczny
• ekocentryczny

Termin ochrona środowiska jest związany z innymi współczesnymi takimi jak:

• edukacja ekologiczna
• ekozarządzanie
• wydajność w gospodarowaniu zasobami środowiska
• minimalizacja zanieczyszczeń
• odpowiedzialność środowiskowa
• ekoetyka

Historia

Idea ochrony środowiska w Stanach Zjednoczonych powstała w wyniku rosnącej obawy o stan zasobów naturalnych na zachodzie kraju, poparta kluczowymi odniesieniami filozoficznymi tak wybitnych jednostek jak John Muir, czy Henry David Thoreau.

John Muir

John Muir to szkocko-amerykański przyrodnik, pisarz, filozof środowiska, jeden z pierwszych rzeczników ochrony dzikiej przyrody w Stanach Zjednoczonych. Listy, eseje i książki opowiadające o jego przygodach w dzikich ostępach, zwłaszcza w górach Sierra Nevada w Kalifornii, cieszyły się bardzo dużą popularnością i były czytane przez miliony ludzi. Jego aktywne zaangażowanie na rzecz ochrony środowiska naturalnego przyczyniło się do zachowania Yosemite Valley, Parku Narodowego Sekwoi i innych obszarów dzikiej przyrody. Założył Sierra Club – jedno z najważniejszych stowarzyszeń zaangażowanych w ochronę środowiska naturalnego w Stanach Zjednoczonych. Wyrażana w jego dziełach duchowa jakość i entuzjazm wobec natury zainspirowały czytelników, w tym kongresmenów i prezydentów, do podjęcia działań na rzecz ochrony dużych obszarów dzikiej przyrody. Muira nazywany jest Ojcem Parków Narodowych (Father of the National Parks).

Henry David Thoreau

Thoreau interesowały związki człowieka z naturą i żeby zgłębić wiedzę na ten temat postanowił przez pewien czas wieść pustelnicze życie na łonie natury. Empiryczne doświadczenia opublikował później w swym utworze zatytułowanym Walden, czyli życie w lesie (Walden; or, Life in the Woods).

Książka jest społeczną krytyką współczesnego świata zachodniego, wraz z jego konsumpcjonizmem, oraz obojętnością na niszczenie natury. Jej celem jest sprowokowanie czytelników do krytycznej oceny sposobu ich życia i myślenia. Thoreau zwraca uwagę na konieczność świadomej egzystencji: weryfikującej ogólnie przyjęte przekonania, nastawionej na poznanie siebie, niezależnej od wpływów innych ludzi, ograniczającej zbędne potrzeby, bliskiej przyrodzie. Natura jest dla niego źródłem poznania, a przebywanie w jej pobliżu wyrazem świadomości istnienia. Podkreśla, że każdy powinien znaleźć swój indywidualny sposób na życie, nie naśladując nikogo.

XX wiek

Zarówno konserwatorskie priorytety, jak i wiara w dziedziczne prawo natury stanowią podwaliny dla dzisiejszych działań na rzecz ochrony środowiska. W XX wieku popularność i poziom wiedzy na temat środowiska stale rosły. Podejmowano kolejne próby ratowania zagrożonych wymarciem gatunków, a w szczególności bizona. Dopiero wyginięcie gołębia wędrownego, najprawdopodobniej najliczniej występującego ptaka na świecie, pomogło zwolennikom ochrony środowiska skupić na sobie uwagę i umożliwiło naświetlenie problemu zagrożeń dla środowiska naturalnego. Na skutek ich działań, prezydent Woodrow Wilson powołał w 1916 roku National Park Service, agencję federalną Stanów Zjednoczonych, której zadaniem jest dbanie o zasoby naturalne i historyczne kraju.

Gołąb wędrowny

Gołąb wędrowny (Ectopistes migratorius) to wymarły gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), zamieszkujący niegdyś Amerykę Północną. W momencie odkrycia Ameryki Północnej przez Europejczyków żyło prawdopodobnie 3 do 5 miliardów gołębi wędrownych. Możliwe, że stanowiły od 25 do 40% populacji wszystkich ptaków w Stanach Zjednoczonych.

Przyczyn wymarcia tego gatunku jest kilka. Jako główne uznaje się wycinkę lasów, przez co gołębie wędrowne utraciły źródło pożywienia, polowania na dużą skalę, oraz pomór rzekomy drobiu. Intensywne zabijanie ptaków rozpoczęło się w XIX wieku. Ze względu na kolonijny tryb życia ofiarą padało wiele ptaków naraz. Do metod polowań na gołębie wędrowne prócz odstrzału zalicza się łapanie ich w sieci, wypychanie młodych z gniazda kijami, zatrucia oparami palącej się siarki (ptaki z drzew spadały na ziemię). Spadek liczebności zaobserwowano w latach 60. XIX wieku, mimo tego nie zaprzestano polowań.

Przypuszcza się, że ostatni dziki osobnik został zastrzelony w roku 1900 w Ohio. W latach 1909–1912 American Ornithologists’ Union zaoferowało nagrodę w wysokości 1500 dolarów dla każdego, kto odnajdzie gniazdo lub kolonię gołębia wędrownego, jednak poszukiwania były bezskuteczne.

W 1914 roku w Cincinnati Zoo padł ostatni przedstawiciel gatunku, 29-letnia samica Martha (nazwana na cześć Marthy Dandridge Custis Washington).

Aldo Leopold

Książka Aldo Leopolda, leśnika, przyrodnika, jednego z prekursorów filozofii ekologicznej, twórcy etyki ziemi, Zapiski z Piaszczystej Krainy (A Sand Country Almanac) wydana została w 1949 roku. W zgodnej oceny krytyków jest jedną z najważniejszych rozpraw poświęconych ochronie przyrody i relacjom człowieka ze środowiskiem naturalnym.

Podobnie jak wiatr i zachody słońca, także dzikie rośliny i zwierzęta były traktowane jako coś zupełnie oczywistego do czasu, kiedy postęp cywilizacyjny zaczął je niszczyć. Teraz stoimy przed pytaniem, czy coraz wyższy standard życia wart jest swojej ceny płaconej w ty, co naturalne, dzikie i wolne. Dla nas, którzy stanowimy mniejszość, okazja zobaczenia dzikich gęsi znaczy więcej niż możliwość oglądania telewizji, zaś szansa na znalezienie sasanki jest prawem równie niezbywalnym, jak wolność wypowiedzi.

pisze Aldo Leopold

Rachel Carson

Silent Spring, Milcząca Wiosna to książka z dziedziny nauk o środowisku napisana przez Rachel Carson. Książka wydana w 1962 roku, dokumentuje wpływ na środowisko naturalne niekontrolowanego użytku pestydycydów z grupy chlorowanych węglowodorów (w tym DDT), oraz organicznych związków fosforu. Carson zarzucała przemysłowi chemicznemu rozsiewanie dezinformacji, a władzom publicznym bezkrytyczną akceptację żądań korporacji bez względu na koszty środowiskowe, zdrowotne i społeczne. Według autorki, środki owadobójcze i inne pestycydy mogły stanowić przyczynę nowotworów, a ich szerokie zastosowanie w rolnictwie jest jawnym zagrożeniem dla życia wielu gatunków zwierząt, w szczególności ptaków.

Książka przyczyniła się do wzrostu społecznej obawy o losy środowiska i utworzenia w 1970 roku Agencji Ochrony Środowiska (Environmental Protection Agency, EPA), agencji federalnej Stanów Zjednoczonych działającą w celu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego, oraz zakazu stosowania DDT w rolnictwie w USA.

Ruch Chip

W 1974 roku w w regionie Uttarakhand (w indyjskiej części Himalajów) został utworzony ruch Chipko. Chipko (dosł. „obejmować” w języku hindi) powstał w celu obrony drzew przed wycinaniem.

Ruch walczył przeciw pozbawianiu ludności wiejskiej tradycyjnych praw do korzystania z lasu. Zasłynął z masowego udziału wiejskich kobiet, które obejmowały drzewa własnym ciałem, aby uniemożliwić ich ścięcie. Z tego powodu ruch ten często zalicza się do ruchów ekofeministycznych.

Lata 70.

W połowie lat siedemdziesiątych wielu ludziom wydawało się, że świat znalazł się na krawędzi katastrofy ekologicznej. Odrodził się ruchy powrotu do Ziemi, ekolodzy zaczęli działać w porozumieniu z przeciwnikami wojny w Wietnamie.

W 1975 podpisana została Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, czyli tzw. Konwencji waszyngtońskiej (CITES).

James Lovelock

W 1979 roku naukowiec James Lovelock, opublikował książkę Gaja: nowe spojrzenie na życie ziemskie. Książka należy do kategorii dzieł określanych dziś mianem kultowych i stanowił kulminację holistycznego myślenia o błękitnej planecie i istniejących na niej wszelkich formach życia.

Imieniem greckiej bogini Ziemi Gai, James Lovelock nazwał koncepcję Hipoteza Gai, zgodnie z którą wszystkie występujące na Ziemi ekosystemy są ze sobą powiązane, wzajemnie od siebie zależne i funkcjonują jako całość w nierozerwalnym związku ze środowiskiem fizycznym. Według niej życie na Ziemi to sprawnie funkcjonujący organizm, który będzie istniał bez względu na poczynania ludzi. Niektórzy najzagorzalsi zwolennicy tej koncepcji głosili nawet pogląd, że wszystkie organizmy działają jak jedna istota, mająca na celu utrzymywanie samej siebie.

Hipoteza Gai zyskała ogromną popularność wśród obrońców środowiska naturalnego. Ekolodzy przyznają, że rdzeń tej koncepcji – idea współdziałających ze sobą w wymiarze globalnym ekosystemów – bliski jest poglądom na temat równowagi panującej w przyrodzie. Teoria ta stała się podwaliną dla ideologii głębokiej ekologii.

Obecnie ochrona środowiska stanęła m.in. w obliczu problemu globalnych zmian klimatu, oraz rozwijającej się inżynierii genetycznej.

Organizacje ekologiczne

Publiczna troska o środowisko przejawia się również w tworzeniu międzynarodowych organizacji ekologicznych. Ruchy na rzecz ochrony środowiska, partie zielonych, organizacje, stowarzyszenia, fundacje ekologiczne łączą w sobie jednocześnie cechy działań naukowych, społecznych i politycznych. Zwolennicy działań na rzecz ochrony środowiska propagują gospodarowanie zasobami naturalnymi zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. Starają się zmieniać politykę publiczną, podejście ludzi do kwestii ochrony środowiska, ochrony przyrody, ekologii, zdrowia, oraz praw człowieka.

Organizacje ekologiczne mogą być globalne, regionalne, państwowe, lub lokalne. Mogą być kierowane przez rząd, bądź prywatne organizacje obywatelskie (NGO).

Niektóre organizacje na rzecz ochrony środowiska, wśród nich Natural Resources Defense Council (Ministerstwo Ochrony Zasobów Naturalnych) i Environmental Defense Fund (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska), zajmują się wytaczaniem procesów sądowych. Inne dbają o środowisko naturalne, rozpowszechniają informacje, biorą udział w publicznych posiedzeniach, przeprowadzają kampanie, organizują demonstracje i kupują ziemie pod ochronę.

Mniejsze grupy, w tym Wildlife Conservation International (Światowa Organizacja na Rzecz Dzikiej Przyrody, prowadzą badania naukowe nad zagrożonymi gatunkami i ekosystemami. Bardziej radykalne organizacje, jak Greenpeace używają bezpośrednich metod, by przeciwdziałać aktom zanieczyszczania środowiska.

dodatkowe informacje:
Międzynarodowe organizacje ekologiczne
Polskie fundacje, stowarzyszenia i organizacje ekologiczne
Urzędy państwowe, instytucje, ministerstwa, fundusze, inspektoraty, agencje oraz placówki naukowe zajmujące się ochroną środowiska naturalnego

Program Człowiek i biosfera

Program Człowiek i biosfera (Man and the Biosphere, MAB) zainicjowany w 1971 roku przez UNESCO, to międzynarodowy program, którego celem jest tworzenie i propagowanie prawidłowych relacji pomiędzy ludźmi a biosferą. Zadaniem programu jest osiągnięcie trwałej równowagi pomiędzy często sprzecznymi celami jak zachowanie różnorodności biologicznej, wspieranie rozwoju zasobów ludzkich, utrzymanie wartości kulturowych.

Narzędziem w realizacji statutowych zadań jest tworzona w ramach programu międzynarodowa Sieć Rezerwatów Biosfery. Rezerwaty biosfery są to miejsca, gdzie cele programu „Człowiek i biosfera” zostały osiągnięte i służą do zaznaczania w świadomości społecznej roli powiązań pomiędzy różnorodnością ekologiczną i społeczno-kulturową.

Program Człowiek i biosfera skupia się na badaniu relacji pomiędzy człowiekiem a naturą i jest odpowiedzią UNESCO oraz ONZ na problemy poruszane w trakcie światowych dialogów poświęconych ochronie środowiska, takich jak Konferencja Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (Szczyt Ziemi z 1992 roku), a w szczególności jest realizacją celów nakreślonych w Konwencji o różnorodności biologicznej.

W pierwszych latach istnienia programu Człowiek i biosfera, główny nacisk kładziono na potrzebę istnienia chronionych obszarów dzikiej, niezniszczonej przyrody. Miały to być tereny wyznaczone na obszarach państw członkowskich i udostępnione do badań naukowych, które obejmowały swymi granicami ekosystemy reprezentatywne dla głównych biomów świata lub ważne z różnych powodów dla danego kraju. Skupiano się przede wszystkim na samej ochronie środowiska.

Z biegiem lat koncepcja istnienia rezerwatów biosfery zmieniała się. W 1995 roku w Sewilli na konferencji MAB wyznaczono nową strategię ich tworzenia. Według niej rezerwaty biosfery nie miały być wyizolowanymi strefami, do których dostęp obwarowany jest licznymi chroniącymi je przepisami, lecz miejscami gdzie człowiek żyje w zgodzie z przyrodą, gdzie rozwój gospodarczy i społeczno-kulturowy prowadzony jest w równowadze z zachowaniem różnorodności biologicznej. Rezerwaty biosfery miały być nie tylko samymi obszarami chronionymi. Ich centralna i zasadnicza część, pozostająca pod ścisłą ochroną (strefa centralna), miała zostać otoczona obszarami o coraz mniej restrykcyjnym charakterze (strefa buforowa i tranzytowa), które byłyby przyjazne wobec ekonomicznego rozwoju regionu.

Program MAB zarządzany jest przez Międzynarodową Radę Koordynującą UNESCO do spraw „Człowiek i biosfera” składającą się z przedstawicieli państw członkowskich wybranych przez Konferencję Generalną UNESCO. W Polsce instytucją odpowiedzialną za współpracę z programem MAB jest Polski Komitet Narodowy UNESCO-MAB, działający przy Polskiej Akademii Nauk.

W ramach programu MAB powstały sieci regionalnych i subregionalnych biur, które odgrywają istotną rolę w realizacji codziennych zadań. Dzięki ich inicjatywom powstają m.in. transgraniczne rezerwaty biosfery obejmujące swym zasięgiem obszary sąsiadujących ze sobą państw.

Nie wszystkie państwa, które przystąpiły do programu MAB są członkami regionalnych sieci. Niektóre państwa są uczestnikami więcej niż jednej sieci.

Afryka

• AfriMAB – utworzona w 1996 r. Państwa członkowskie: Algieria, Benin, Burkina Faso, Demokratyczna Republika Konga, Egipt, Gabon, Ghana, Gwinea, Gwinea Bissau, Kamerun, Kenia, Kongo, Madagaskar, Malawi, Mali, Maroko, Mauritius, Niger, Nigeria, Południowa Afryka, Republika Środkowoafrykańska, Rwanda, Senegal, Sudan, Tanzania, Tunezja, Uganda, Wybrzeże Kości Słoniowej.

Państwa Arabskie

• ArabMAB – sieć oficjalnie zainicjowana w 1997 r. Państwa członkowskie: Algieria, Egipt, Jemen, Jordania, Katar, Liban, Maroko, Sudan, Syria, Tunezja, Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Europa i Ameryka Północna

• EuroMAB – najstarsza i największa z sieci regionalnych MAB. Powołana w 1986 r. Państwa członkowskie: Austria, Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Izrael, Kanada, Łotwa, Niemcy, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Ukraina, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

Azja i Oceania:

• EABRN (East Asian Biosphere Reserve Network) – powstała w roku 1994. Państwa członkowskie: Chiny, Japonia, Korea Południowa, Korea Północna, Mongolia, Rosja.
• PacMAB (Pacific Man and the Biosphere Network) – powstała w roku 2006. Państwa członkowskie: Kiribati, Mikronezja, Palau, Samoa.
• SACAM (South and Central Asia MAB Network) – powstała w roku 2002. Państwa członkowskie: Bangladesz, Bhutan, Indie, Iran, Mongolia, Nepal, Pakistan, Sri Lanka.
• SeaBRnet Southeast Asian Biosphere Reserve Network) – powstała w roku 1998. Zainicjowana przez Birmę, Chiny, Filipiny, Indonezję, Japonię, Kambodżę, Laos, Malezję, Tajlandię i Wietnam, ale w pracach sieci biorą także państwa: Australia, Korea Południowa a także Indie i Sri Lanka.

Ameryka Łacińska i Wyspy Karaibskie:

• IberoMAB – Państwa członkowskie: Argentyna, Boliwia, Brazylia, Chile, Dominikana, Ekwador, Gwatemala, Honduras, Kolumbia, Kostaryka, Kuba, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Salwador, Urugwaj, Wenezuela.

Sieć interregionalna

• REDBIOS (ang. East Atlantic Biosphere Reserve Network) – Wyspy Kanaryjskie (Hiszpania), Republika Zielonego Przylądka, Mauretania, Madera i Azory (Portugalia), Maroko, Senegal.

Konferencje na rzecz ochrony środowiska

Sprawa ochrony środowiska była tematem Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych, która odbyła się w 1972 roku w Sztokholmie. Wzięło w niej udział 114 państw. Powołano wtedy Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska (UNEP). Zorganizowano również Konferencję Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (Szczyt Ziemi 1992). Do pozostałych organizacji międzynarodowych, wspierających założenia polityki ochrony środowiska zaliczamy Europejską Agencję Środowiska i Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu IPCC.

źródło: materiały prasowe
Gaja. Nowe spojrzenie na życie ziemskie, proszynski.pl
Gołąb wędrowny, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
John Muir, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Ochrona środowiska, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Program Człowiek i biosfera, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Ruch Chipko, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Silent Spring, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Walden, czyli życie w lesie, autorzy, licencja CC BY SA 4.0

Ekologia, przyroda, środowisko – dodatkowe informacje:
agrocenoza, agroleśnictwo, atmosfera, biocenoza, biodegradacja, biofilia, biofobia, biologia, biom, bioróżnorodność, biosfera, biotop, błękitna planeta Ziemia, czwarta przyroda, drzewa, ekologia, ekoaktywizm, ekologizm, ekopolityka, ekosystem, ekozofia, eukarionty, ewolucja, fauna, fitocenoza, flora, gatunek, geosfera, habitat, hydrosfera, kalendarz ekologiczny, kalendarium wydarzeń ekologicznych, klimaks, koszenie trawników, krajobraz, las pierwotny, litosfera, łąka, mała retencja, martwe drewno, miedza, mikroorganizm, mokradło, natura, obszary siedliskowe, ochrona bierna, ochrona czynna, ochrona przyrody, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków, organizm, pastwisko, park ciemnego nieba, pedosfera, populacja, powłoka ziemska, prawa zwierząt, przyroda, reintrodukcja, renaturalizacja, rekultywacja, renaturyzacja, restytucja, retencja, rewilding (zdziczanie, zadziczanie), rewitalizacja, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo regeneratywne, sieć troficzna, siedlisko, sozoligia, stanowisko, starodrzew, struktura ekosystemu, sukcesja, środowisko: przyrodnicze (naturalne), antropogeniczne, sztuczne, zdegradowane, torfowisko, trzeci krajobraz, turystyka ekologiczna, woda, wszechświat, zadrzewienia śródpolne, zasoby naturalne, Ziemia, zoocenoza, życie

formy ochrony przyrody w Polsce:
Obszar Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin zwierząt i grzybów, park krajobrazowy, park narodowy, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe

ekologiczne idee:
filozofia Leave No Trace, kodeks (dekalog) podróżnika, głęboka ekologia, Hipoteza Gai, Wildlife Selfie Code

konwencje, traktaty, konferencje, święta:
Agenda 21
Dyrektywy ws. jakości powietrza (AAQD)
Konwencją Helsińską HELCOM (Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku)
Konwencja Jamajska (Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza)
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk – Konwencja Berneńska
Konwencja Londyńska (Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji)
Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza Przez Statki)
Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS)
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt – Konwencja Bońska CMS
Konwencja o różnorodności biologicznej CBD
Konwencja Ramsarska
Konferencja i deklaracja Sztokholmska ONZ
Konwencja Waszyngtońska CITIES
Konwencja Wiedeńska w Sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej
Konwencja w Sprawie Ochrony i Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN
Nature Restoration Law
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy EUROBATS
Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku Północno-Wschodniego Atlantyku Morza Irlandzkiego i Morza Północnego ASCOBANS
Porozumienie Paryskie
Protokół z Kioto
Protokół z Montrealu (Protokół Montrealski)
Ramowa dyrektywa wodna
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu UNFCCC
Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030
Szczyt Ziemi 1992 (Earth Summit 1992)
Szczyt Ziemi 2002 (The World Summit on Sustainable Development)
Światowy Dzień Środowiska
Traktat o przestrzeni kosmicznej (Outer Space Treaty)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie