Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, Konwencja Bońska (The Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals CMS)

Konwencja Bońska została sporządzona w Bonn 23 czerwca 1979 roku. Wspólnota Europejska jest stroną Konwencji od dnia 1 listopada 1983 roku, a Polska od 1 maja 1996 roku.

Za gatunki migrujące uważa się te gatunki (lub niższe grupy taksonomiczne), z których znaczna liczba osobników w sposób cykliczny i możliwy do przewidzenia przekracza granice jurysdykcji państwowej w różnych cyklach życiowych. Dla celów ich ochrony konieczne są zgodne wysiłki wszystkich państw posiadających jurysdykcję nad obszarami, w których te zwierzęta przebywają.

Podstawowe informacje

Strony Konwencji Bońskiej uznały potrzebę podjęcia działań dla uniknięcia zagrożenia jakiegokolwiek gatunku wędrownego, w tym:

• sprzyjanie badaniom nad gatunkami wędrownymi, współdziałanie w tych badaniach i popieranie ich, podejmowanie starań dla zapewnienia bezzwłocznej ochrony zagrożonych gatunków wędrownych – załącznik I konwencji
• podejmowanie starań w celu zawarcia porozumień dotyczących ochrony i zarządzania gatunkami wędrownymi – załącznik II konwencji.

Organem decyzyjnym konwencji jest Konferencja Stron Konwencji. Organem doradczym jest Rada Naukowa Konwencji. Sekretariat konwencji mieści się w Bonn. Podczas sesji Konferencji Stron wybierany jest Komitet Stały, który pomiędzy sesjami Konferencji Stron podejmuje decyzje w niektórych sprawach.

Do rozstrzygania sporów za zgodą stron właściwy jest Stały Sąd Rozjemczy (art. 13). Teksty autentyczne spisano w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim i rosyjskim. Zastrzeżenia dozwolone są w sprawie obecności w załącznikach któregokolwiek gatunku wędrownego (art. 14).

Tekst Konwencji CMS

Tekst Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt zawiera dwa załączniki.

W załączniku I wymienione są gatunki zwierząt zagrożonych wyginięciem. Strony Konwencji są zobowiązane w stosunku do gatunków zwierząt wymienionych w załączniku I do:

• ochrony, a jeżeli to możliwe odtworzenia ich siedlisk
• zapobiegania niekorzystnym oddziaływaniu na dane gatunki
• wydania zakazu pozyskiwania zwierząt (w tym chwytania, zabijania czy wybierania jaj) przy uwzględnieniu systemu wyjątków takich jak pozyskiwanie do celów naukowych.

W załączniku II Konwencji CMS wymienione są zwierzęta mające nieodpowiedni stan zachowania i istnieje konieczność zawarcia porozumień międzynarodowych. Polska jest stroną dwóch takich porozumień – dotyczących ochrony nietoperzy (EUROBATS) i małych waleni (ASCOBANS).

Innym typem umów międzynarodowych zawieranych pod auspicjami Konwencji Bońskiej są umowy o współpracy (Memorandum of Understanding) dotyczące pojedynczych gatunków. Memorandum ma na celu uzgodnienie działań przeciwdziałających głównym czynnikom niekorzystnie oddziaływującym na gatunek wędrowny. W przypadku ptaków, dla niektórych państw przystępujących do memorandum zadaniem jest ochrona miejsc lęgowych, dla innych zimowisk, a jeszcze dla innych siedlisk z których dany gatunek korzysta podczas migracji. Polska jest stroną jednego memorandum dotyczącego ochrony wodniczki (Acrocephalus paludicola).

W większości wypadków ochrona gatunków jest tożsama z ochroną lub, w miarę możliwości, odtwarzaniem ich siedlisk. Równocześnie jednak kładzie się nacisk na działania eliminujące lub kompensujące wpływ różnego rodzaju przeszkód na wędrówki zwierząt. Dotyczy to linii wysokiego napięcia, farm wiatrowych, kłusownictwa, przyłowu, użycia pewnych typów sieci rybackich itp.

W ramach memorandum albo też samodzielnie funkcjonują plany działań dla poszczególnych gatunków. Plany te są przygotowane oddzielnie przez każde państwo zainteresowane ochroną danego gatunku. Określają one działania jakie należy podjąć aby liczebność gatunku i zajmowany przez niego areał w najbliższej przyszłości nie zmieniły się, a w okresie długoterminowym sytuacja gatunku uległa poprawie. Dla wielu gatunków wprowadza się lub podnosi status ochronny. Duży nacisk kładziony jest na monitoring, który pozwala ocenić efektywność realizowanych planów, określić trendy liczebności gatunku i odpowiednio modyfikować podejmowane działania.

dodatkowe informacje:
Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals, cms.int, oficjalna strona internetowa konwencji
Tekst konwencji, cms.int
Naukowcy pracują nad globalną mapą migracji zwierząt kopytnych, by chronić szlaki migracji i związane z nimi populacje
Światowy Dzień Ptaków Wędrownych

Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku, Północno-Wschodniego Atlantyku, Morza Irlandzkiego i Morza Północnego (Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas, ASCOBANS)

Porozumienie ASCOBANS, pod auspicjami Konwencji Bońskiej, zostało zawarte 17 marca 1992 roku w Nowym Yorku, weszło w życie w roku 1994. Rzeczpospolita Polska jest stroną porozumienia od roku 1996.

Celem porozumienia jest ochrona wszystkich gatunków, podgatunków i populacji waleni zębowych występujących w obu morzach z wyłączeniem kaszalota. Porozumienie zawarto uznając, że zwierzęta te są i powinny pozostać integralną częścią ekosystemów morskich. Zawarcie porozumienia było również wyrazem zaniepokojenia społeczności międzynarodowej stanem populacji małych waleni i drastycznym spadkiem ilości osobników.

Wieloryby, delfiny i morświny należą do rzędu waleni (łac. Cetacea). Są to ssaki wodne. Obecnie występują dwa podrzędy waleni. Gatunki z podrzędu fiszbinowców (łac. Mysticeti) nie posiadają zębów tylko grzebieniaste z płyty rogowe zwane fiszbinami, służącymi im do filtrowania pożywienia z wchłanianej wody. Są przeważnie bardzo dużymi zwierzętami. Należy do nich między innymi płetwal błękitny, największe obecnie żyjące zwierzę na ziemi. Natomiast większość gatunków z podrzędu zębowców (łac. Odontoceti) to zwierzęta znacznie mniejsze i dlatego nazywamy je małymi waleniami. Żywią się one rybami i głowonogami.

Małe walenie spotyka się prawie we wszystkich morzach świata i w niektórych rzekach. Wiele gatunków występuje w Morzu Północnym, w Północno-Wschodnim Atlantyku, oraz w Morzu Irlandzkim. Jedynym małym waleniem żyjącym w Morzu Bałtyckim jest morświn

Ze wszystkich zagrożeń przyłów, czyli przypadkowe zaplątanie się w sieć rybacką, uważany jest za najpoważniejsze. Każdego roku tonie kilka tysięcy małych waleni, które zaplątując się w sieci, nie mogą wynurzyć się nad powierzchnię by zaczerpnąć powietrza. Innym poważnym problemem, jest zanieczyszczenie morza. Substancje toksyczne, tworzywa sztuczne, metale ciężkie i trudno rozkładalne związki organiczne (np. PCB), dostają się do łańcucha pokarmowego i odkładają się w tkankach ciała ssaków morskich, poważnie wpływając na stan ich zdrowia.

Żegluga handlowa, działalność przemysłowa (np. wbijanie pali i badania sejsmiczne), eksplozje i niektóre urządzenia sonarowe stosowane w marynarce wojennej są przyczyną hałasu podwodnego. Te zakłócenia akustyczne mogą prowadzić do zaburzeń zachowania, uszkodzeń ciała, a nawet do śmierci. Czynnikiem budzącym coraz większy niepokój jest nasilający się ruch statków, będących powodem coraz częstszych kolizji z waleniami.

dodatkowe informacje:
Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas, ASCOBANS, ascobans.org

Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy (Agreement on the Conservation of Populations of European Bats, EUROBATS)

Porozumienie o EUROBATS, podpisane w Londynie dnia 4 grudnia 1991 roku, zostało zawarte w ramach Konwencji Bońskiej. Porozumienie weszło w życie w dniu 16 stycznia 1994 roku, a w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 10 maja 1996 roku. Celem porozumienia jest ochrona nietoperzy w Europie.

Porozumienie zawarto uznając, że stan ich zachowania w Europie i państwach pozaeuropejskich jest zagrożony ze względu na degradację środowisk naturalnych nietoperzy, niepokojenie ich w schronieniach, oraz użycie niektórych pestycydów.

Podstawowymi zobowiązaniami wynikającymi z przystąpienia do porozumienia jest wprowadzenie zakazu celowego odłowu, przetrzymywania lub zabijania nietoperzy, zidentyfikowanie ich stanowisk i żerowisk, a szczególnie tych, które mają istotne znaczenie dla ich zachowania.

Porozumienie zobowiązuje do pojęcia starań mających na celu zastąpienie wysokotoksycznych środków konserwacji drewna innymi, bezpiecznymi dla nietoperzy substancjami. Strony porozumienia mają za zadanie promowanie programów badawczych związanych z ochroną nietoperzy oraz popularyzację programów ich ochrony w społeczeństwie.

W Polsce występuje około 25 gatunków nietoperzy należących do dwóch rodzin: podkowcowate (Rhinolophidae) i mroczkowate (Vespertilionidae). Do rodziny podkowcowatych zaliczamy 2 gatunki, pozostałe gatunki należą do rodziny mroczkowatych. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Nr 220, poz. 2237), wszystkie nietoperze, występujące na terytorium Polski, są objęte ochroną.

Ogólne zagrożenia dla nietoperzy w Polsce są podobne do typowych w wielu krajach europejskich. Wśród nich największe znaczenie mają:

• fragmentacja siedlisk
• zmniejszanie się liczby odpowiednich schronień
• płoszenie nietoperzy w letnich, a zwłaszcza zimowych schronieniach, a czasami także bezpośrednie zabijanie zwierząt przez ludzi
• zanieczyszczenie środowiska

dodatkowe informacje:
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy (Agreement on the Conservation of Populations of European Bats, EUROBATS), eurobats.org

źródło: materiały prasowe
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, autorzy, licencja CC BY SA 3.0
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska), licencja CC BY NC ND 3.0 PL

Ekologia, przyroda, środowisko – dodatkowe informacje:
agrocenoza, agroleśnictwo, atmosfera, biocenoza, biodegradacja, biofilia, biofobia, biologia, biom, bioróżnorodność, biosfera, biotop, błękitna planeta Ziemia, czwarta przyroda, drzewa, ekologia, ekoaktywizm, ekologizm, ekopolityka, ekosystem, ekozofia, eukarionty, ewolucja, fauna, fitocenoza, flora, gatunek, geosfera, habitat, hydrosfera, kalendarz ekologiczny, kalendarium wydarzeń ekologicznych, klimaks, koszenie trawników, krajobraz, las pierwotny, litosfera, łąka, mała retencja, martwe drewno, miedza, mikroorganizm, mokradło, natura, obszary siedliskowe, ochrona bierna, ochrona czynna, ochrona przyrody, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków, organizm, pastwisko, park ciemnego nieba, pedosfera, populacja, powłoka ziemska, prawa zwierząt, przyroda, reintrodukcja, renaturalizacja, rekultywacja, renaturyzacja, restytucja, retencja, rewilding (zdziczanie, zadziczanie), rewitalizacja, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo regeneratywne, sieć troficzna, siedlisko, sozoligia, stanowisko, starodrzew, struktura ekosystemu, sukcesja, środowisko: przyrodnicze (naturalne), antropogeniczne, sztuczne, zdegradowane, torfowisko, trzeci krajobraz, turystyka ekologiczna, woda, wszechświat, zadrzewienia śródpolne, zasoby naturalne, Ziemia, zoocenoza, życie

formy ochrony przyrody w Polsce:
Obszar Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin zwierząt i grzybów, park krajobrazowy, park narodowy, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe

ekologiczne idee:
filozofia Leave No Trace, kodeks (dekalog) podróżnika, głęboka ekologia, Hipoteza Gai, Wildlife Selfie Code

konwencje, traktaty, konferencje, święta:
Agenda 21
Dyrektywy ws. jakości powietrza (AAQD)
Konwencją Helsińską HELCOM (Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku)
Konwencja Jamajska (Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza)
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk – Konwencja Berneńska
Konwencja Londyńska (Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji)
Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza Przez Statki)
Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS)
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt – Konwencja Bońska CMS
Konwencja o różnorodności biologicznej CBD
Konwencja Ramsarska
Konferencja i deklaracja Sztokholmska ONZ
Konwencja Waszyngtońska CITIES
Konwencja Wiedeńska w Sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej
Konwencja w Sprawie Ochrony i Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN
Nature Restoration Law
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy EUROBATS
Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku Północno-Wschodniego Atlantyku Morza Irlandzkiego i Morza Północnego ASCOBANS
Porozumienie Paryskie
Protokół z Kioto
Protokół z Montrealu (Protokół Montrealski)
Ramowa dyrektywa wodna
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu UNFCCC
Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030
Szczyt Ziemi 1992 (Earth Summit 1992)
Szczyt Ziemi 2002 (The World Summit on Sustainable Development)
Światowy Dzień Środowiska
Traktat o przestrzeni kosmicznej (Outer Space Treaty)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie