Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ)

Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) lub gospodarka cyrkularna (circular economy) to regeneracyjny system gospodarczy, w którym minimalizuje się zużycie surowców i wielkość odpadów, oraz emisję i utraty energii poprzez tworzenie zamkniętej pętli procesów, w których odpady z jednych procesów są wykorzystywane jako surowce dla innych, co maksymalnie zmniejsza ilość odpadów produkcyjnych.

Podstawowe informacje

Gospodarka obiegu zamkniętego jest koncepcją zmierzającą do racjonalnego wykorzystania zasobów i ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko wytwarzanych produktów, które (podobnie jak materiały oraz surowce) powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe. Odpady, jeżeli powstaną, powinny być traktowane jako surowce wtórne, które można poddać recyklingowi i ponownie wykorzystać. Idea GOZ zawiera się w zasadzie 3R (zasada 3U w tłumaczeniu na Polski) – Reduce (unikaj), Reuse (używaj ponownie), Recycle (utylizuj).

Model gospodarki obiegu zamkniętego jest przeciwieństwem dominującej obecnie gospodarki liniowej, bazującej na ciągłym wzroście i powiększającym się zużyciu surowców, oraz wolumenu odpadów.

W gospodarce linearnej cykl życia produktu zawiera się w stwierdzeniu wyprodukuj – użyj – wyrzuć (wytwórz, weź, wyrzuć). Co roku na świecie wydobywa się ok. 100 mld t nowych materiałów, z czego tylko 8,6% jest przetwarzane i ponownie wykorzystywane. Rośnie liczba ludności na planecie, a przy takim tempie zanieczyszczenie środowiska, nie ma możliwości, żeby nasza planeta sama się zregenerowała

W modelu GOZ dąży się do tego, by jak najdłużej utrzymać wartość zasobów (a nie wytworzyć wartość dodaną jak w modelu gospodarki liniowej), optymalizować gospodarkę zasobami (a nie optymalizować przepływy zasobów) i zwiększyć efektywność używania dóbr (a nie efektywność produkcji dóbr).

Realne działania na rzecz zrównoważonej produkcji związanej z gospodarką obiegu zamkniętego są opłacalne również z punktu widzenia wizerunkowego. Rośnie liczba świadomych i odpowiedzialnych konsumentów wyczulonych na to, czy mają do czynienia z greenwashingiem, czy z przemyślanymi, systemowymi działaniami ze strony firm. Kwestia cyrkularności przesunęła się do takich działów jak finanse, rozwój, jakość. I takie podejście musi być komunikowane do konsumenta. Nie jednorazowa akcja, nie zamarkowanie czegoś na opakowaniu, nie billboard mówiący o tym, jak coś jest ekologiczne i oszczędne, ale pokazanie konsumentowi systemowego podejścia firmy do tych zagadnień.

Gospodarka obiegu zamkniętego w Unii Europejskiej

Przechodzenie na model GOZ jest oficjalnym celem Unii Europejskiej. Do wdrażania przez firmy rozwiązań gospodarki obiegu zamkniętego skłania m.in. przyjęty przez Komisję Europejską w 2015 roku pakiet odpadowy, dotyczący nowelizacji 6 dyrektywy w zakresie gospodarki odpadami. Zgodnie z priorytetami UE do 2030 roku ma się zwiększyć poziom recyklingu odpadów opakowaniowych do 70%, odpadów komunalnych do 60%, plastiku do 55%, aluminium do 60%.

Koncepcja GOZ niesie wymierne korzyści dla biznesu i całej gospodarki. Według szacunków Komisji Europejskiej powszechne wdrożenie gospodarki cyrkularnej w Europie przełoży się na ok. 2 mln nowych miejsc pracy w UE, 600 mln euro oszczędności dla europejskich przedsiębiorstw i zmniejszenie emisji CO2 od 2 do 4% rocznie.

Gospodarka cyrkularna w Polsce

Resortem koordynującym wdrażanie idei GOZ w Polsce jest Ministerstwo Rozwoju. W dniu 10 września 2019 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Mapy drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym„.

Z inicjatywy Ministerstwa Środowiska, resortu współpracującego z MPiT we wdrażaniu GOZ, w 2017 roku powstał program pilotażowy „Gospodarka o obiegu zamkniętym w gminie„, finansowany ze środków Narodowego Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pilotaż był realizowany do 2020 roku i wzięły w nim udział trzy gminy: Łukowica (woj. małopolskie), Tuczno (woj. zachodniopomorskie) i Wieluń (woj. łódzkie).

Nawet minimalna zmiana 1% oszczędności kosztów materiałów i energii, mogłaby przynieść polskiej gospodarce wzrost PKB o 19,5 mld zł w skali roku.

źródło: materiały prasowe
Circular economy action plan, ec.europe.eu
Gospodarka o obiegu zamkniętym, gov.pl
Gospodarka o obiegu zamkniętym, autorzy, licencja CC BY SA 3.o|
Firmy muszą przykładać coraz większą wagę do gospodarki obiegu zamkniętego

Zrównoważony rozwój – dodatkowe informacje:
Agenda 21, air-commerce, biologiczny potencjał Ziemi, carsharing, Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals SDGs), cleantech, cykl życia produktu (Life Cycle Assesment LCA), czynniki ESG, degrowth (postwzrost), dekarbonizacja gospodarki (przemysłu), Dow Jones Sustainability Index (DJSI), dyrektywa (Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Dzień długu ekologicznego, efektywność energetyczna, ekologiczna dystrybucja, ekonomia ekologiczna, ekonomia subskrypcji, ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, Europejski Zielony Ład (European Green Deal), Fit for 55, ekologiczna wysyłka i dostawa towarów, ekoprojekt, ekoprojektowanie, greentech, gospodarka niskooemisyjna, gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), greenwashing (ekościema, ekomanipulacja, zielone kłamstwo), inteligentna wieś (smart village), Konferencja RIO+20, kryteria ESG, Less waste, Lifestyles of Health and Sustainability (LOHAS), neutralność klimatyczna (net-zero), normy środowiskowe z serii ISO 14000 14001 26000, opakowanie ekologiczne (zielone opakowanie) (green packaging, sustainable packaging), paperless, Społeczna Odpowiedzialności Biznesu (CSR), Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), produkty ekologiczne, Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu, Ranking Best Global Green Brands, REPowerEU, sparing economy, ślad ekologiczny (ecological footprint), ślad środowiskowy (environmental footprint), ślad węglowy (carbon footprint), ślad wodny (water footprint), transformacja energetyczna, United Nations Environment Programme (UNEP), Zero Waste, zielona gospodarka (green economy), zielone inwestycje, zielona rewolucja, zielona transformacja, zielone miejsca pracy – zielone kołnierzyki (green collar jobs, green jobs), zielone certyfikaty dla budynków (BREAM, LEED), zielone technologie, zielone trendy, zielone zarządzanie, zielony marketing – green (eco) marketing, zielony wzrost (green growth), znaki i oznaczenia ekologiczne, zrównoważone miasto, zrównoważony rozwój (sustainable development)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie