Zielona gospodarka (green economy)

Czas czytania: 24 minuty

Ostatnia aktualizacja:

Szybkie tempo rozwoju gospodarczego, zwiększające się zanieczyszczenie środowiska, zmniejszająca się ilość zasobów naturalnych, brak troski o jakość życia przyszłych pokoleń powodują, że kluczowego znaczenia nabiera podjęcie działań, które powstrzymają negatywne skutki rozwoju cywilizacji. Aby to osiągnąć, potrzebne są zintegrowane działania w obszarze gospodarczym, społecznym i środowiskowym.

W literaturze funkcjonują dwa pojęcia związanej z zieloną gospodarką, czyli green growth (OECD) i green economy (UNEP, EEA), które często rozumiane są jako zagadnienia ściśle ze sobą powiązane, jednak nie tożsame. Zielony wzrost i rozwój prowadzą do osiągniecia stanu zielonej gospodarki będącej obok rozwoju społecznego jednym z filarów zrównoważonego rozwoju.

Zielona gosdpodarka (green economy)

To taka gospodarka, która wpływa na poprawę dobrobytu ludzi i zwiększa sprawiedliwość społeczną jednocześnie zmniejszając ryzyko środowiskowe i zużycie zasobów naturalnych.

W ujęciu węższym zieloną gospodarkę rozumie się dosłownie jako obszary powiązane bezpośrednio z ochroną środowiska naturalnego. W szerszym dopuszcza się także te płaszczyzny, które na ochronę środowiska oddziałują również pośrednio, lub wiążą się pośrednio z dziedzinami, które bezpośrednio mają wpływ na środowisko naturalne.

Gospodarka zależy od środowiska

Właściwe funkcjonowanie gospodarki zależy między innymi od nieprzerwanego przepływu surowców i zasobów naturalnych, takich jak drewno, woda, uprawy, ryby, energia i minerały. Zakłócenia w dostawach kluczowych materiałów mogą spowodować zatrzymanie funkcjonowania sektorów od nich zależnych, a w konsekwencji zmusić przedsiębiorstwa do zwolnień pracowników lub zaprzestania dostarczania towarów i usług. Niezakłócony przepływ oznacza, że pozyskujemy tyle zasobów, ile potrzebujemy.

Czy jednak rzeczywiście możemy sobie na to pozwolić? W jaki sposób wpłynie to na środowisko? Ile zasobów rzeczywiście możemy pozyskać bez szkody dla niego?

Okazuje się, że obecnie pozyskujemy dużo więcej niż Ziemia może wytworzyć lub odbudować w danym okresie. W ciągu ostatnich stu lat globalne zużycie materiałów na mieszkańca wzrosło dwukrotnie, a energii pierwotnej trzykrotnie. Każdy z nas zużywa około trzy razy więcej energii i dwa razy więcej materiałów niż nasi przodkowie w 1900 roku. Nie zapominajmy przy tym, że żyje nas obecnie ok 8 mld – dużo więcej w porównaniu z 1,6 mld w 1900 roku.

Tempo pozyskania i sposób wykorzystania zasobów zmniejsza zdolności naszej planety do zapewnienia nam odpowiednich warunków życia. Nasza aktywność gospodarcza powoduje szereg skutków środowiskowych i społecznych. Zanieczyszczenie powietrza, zakwaszenie ekosystemów, utrata różnorodności biologicznej i zmiany klimatu są problemami środowiska, które wyraźnie wpływają na nasze życie.

dodatkowe informacje:
Dzień długu ekologicznego

Systemy gospodarcze zamiast pojedynczych sektorów

Musimy również brać pod uwagę całe systemy gospodarcze, a nie tylko poszczególne sektory. System obejmuje wszystkie procesy i infrastrukturę istniejące w związku z danym zasobem naturalnym lub działaniem, niezbędne dla działalności człowieka.

Przykładem może być system energetyczny. Obejmuje on rodzaje wykorzystywanej energii (węgiel, energia wiatrowa, słoneczna, ropa naftowa, gaz ziemny itp.), sposoby produkcji tej energii (turbiny wiatrowe, szyby naftowe, gaz łupkowy, itp.), kierunki jej wykorzystania (przemysł, transport, ogrzewanie domów itp.) i dystrybucję. Ponadto powierzchnie ziemi i zasoby wodne, na które wpływa wykorzystanie i wytwarzanie energii.

Surowce na wejściu, produkty i pozostałości na wyjściu

Do wytwarzania towarów lub świadczenia usług potrzebne są nakłady. Do uprawy roślin, oprócz własnej pracy, rolnicy potrzebują ziemi, nasion, wody, słońca (energii), narzędzi, a w nowoczesnym rolnictwie także nawozów i pestycydów, oraz bardziej technologicznie zaawansowanego sprzętu.

To samo dotyczy nowoczesnej produkcji. Do wytwarzania urządzeń elektronicznych potrzebujemy siły roboczej, a także energii, wody, gleby, minerałów, metali, szkła, tworzyw sztucznych, metali ziem rzadkich, badań naukowych itp.

Większość materiałów wykorzystywanych w procesach produkcyjnych w Unii Europejskiej jest wydobywana na jej terenie, reszta pochodzi z importu. Niewielki odsetek nakładów materiałowych jest eksportowany. Warto również zaznaczyć, że poszczególnych krajach konsumpcja materiałów jest bardzo zróżnicowana.

W ostatnim dziesięcioleciu gospodarka UE wytworzyła większą wartość dodaną rozumianą jako produkt krajowy brutto przypadający na każdą jednostkę wykorzystanego materiału (minerałów, metali itp.). Na przykład przy użyciu tej samej ilości metalu, wytworzono telefony komórkowe czy laptopy, które były bardziej wartościowe (czyli po prostu więcej warte) niż ich poprzednicy. Pojęcie to nazywa się produktywnością zasobów.

Produktywność zasobów jest ściśle związana ze strukturą gospodarczą danego kraju. Silne sektory usług oraz zaawansowanych technologii, a także osiąganie wysokich poziomów recyklingu przyczyniają się do zwiększenia produktywności zasobów.

Circular economy czyli gospodarka obiegowa

Obecne procesy produkcji i konsumpcji prowadzą do wytwarzania nie tylko towarów i usług, ale również różnego typu pozostałości. Mogą one mieć formę zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, niewykorzystanych części surowców (drewnianych lub metalowych), albo żywności, która z pewnych przyczyn nie została skonsumowana.

Podobnie jest w przypadku produktów po upływie okresu ich użyteczności. Niektóre z nich można poddać częściowemu recyklingowi lub wykorzystać ponownie, inne trafiają na składowiska odpadów, czy spalarni. Biorąc pod uwagę, że do produkcji tych towarów i usług wykorzystano zasoby naturalne, każda ich niewykorzystana część przynosi potencjalne straty gospodarcze i stanowi problem dla środowiska.

Koncepcja gospodarki obiegowej (circular economy) przewiduje stworzenie takiego systemu produkcji i konsumpcji, który generuje możliwie najmniejsze straty. W idealnym świecie prawie wszystko zostałoby ponownie wykorzystane, poddane recyklingowi lub odzyskane i potraktowane jako nowe nakłady produkcyjne. Modyfikacja produktów i procesów produkcyjnych może pomóc w zminimalizowaniu strat i przekształceniu niewykorzystanych części w zasoby.

Ekologiczni producenci, świadomi konsumenci

Konsumenci i producenci są równie ważnymi uczestnikami procesu zazieleniania gospodarki. Proces produkcji ma dostarczać konsumentom tego, czego chcą.

Coraz więcej firm przyjmuje rozwiązania biznesowe znane jako konsumpcja współdzielona lub współkonsumpcja (collaborative consumption). Umożliwia to konsumentom zaspokajanie swoich potrzeb nie przez nabywanie towarów, ale przez ich wypożyczanie, systemy serwisowania, oraz dzielenia się produktami. Wymaga to innego sposobu myślenia o marketingu (zielony marketing), projektowaniu produktu (ekoprojektowanie), z mniejszym naciskiem na sprzedaż i koncentracją uwagi na tworzeniu trwałych i naprawialnych produktów.

Dzięki Internetowi i mediom społecznościowym współdzielone produkty i usługi można łatwiej wyszukać i z nich skorzystać. Rozwiązanie to nie ogranicza się do pożyczania narzędzi od sąsiadów, programu wspólnego użytkowania pojazdów czy wypożyczania urządzeń elektronicznych, odzieży.

Wszelkie środki pozwalające zmniejszyć tempo pozyskiwania zasobów i ograniczyć ilość odpadów, również przez zwiększenie produktywności zasobów, recykling i ponowne wykorzystanie, łagodzą presję na środowisko i zwiększają zdolność ekosystemów do dostarczania tego, co jest nam potrzebne. Im zdrowsze będzie nasze środowisko, tym zasobniejsi i zdrowsi będziemy my sami.

Zazielenienie gospodarki

Zielona gospodarka to sektory gospodarki narodowej, która uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju, wykorzystuje lokalne zasoby, oraz jest przyjazna środowisku naturalnemu. Zielona gospodarka czerpie z doświadczeń ekonomii środowiskowej, oraz zapewnia właściwe relacje pomiędzy gospodarką i ekosystemami. Idea zielonej gospodarki stanowi odpowiedź na globalne problemy degradacji środowiska naturalnego przez ekspansywną, gospodarczą działalność człowieka.

Zazielenianie gospodarki rozpatrywane jest w wielu płaszczyznach oraz obejmuje szereg zagadnień, takich jak rozwój czystych technologii, odnawialnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej i materiałowej, zmianę modelu konsumpcji i produkcji na bardziej zrównoważony, zazielenienie przemysłu, transportu, zintegrowaną politykę produktową, zielone zamówienia publiczne, zielone finanse, czy ekologiczną reformę fiskalną. Należy jednak pamiętać, że instrumenty umożliwiające transformację gospodarki na bardziej zieloną muszą być dostosowane do poziomu rozwoju gospodarczego poszczególnych państw, tak aby zielony wzrost nie odbył się kosztem państw mniej zaawansowanych technologicznie.

Rozwijanie zrównoważonych modeli konsumpcji i produkcji daje możliwość tworzenia nowych zielonych miejsc pracy, oraz przekształcania tych istniejących w miejsca pracy wysokiej jakości nie tylko we wszystkich sektorach, ale również wzdłuż całego łańcucha wartości, począwszy od badań aż po produkcję, dystrybucję i obsługę; w nowych sektorach zaawansowanych technologii, takich jak sektor energii odnawialnej; w branżach tradycyjnych, takich jak produkcja i budownictwo; w rolnictwie i rybołówstwie; a także w sektorach usługowych, takich jak: gastronomia, turystyka, transport czy edukacja.

Transformacja w kierunku niskoemisyjnej i zrównoważonej gospodarki

Transformacja w kierunku niskoemisyjnej i zrównoważonej gospodarki

Termin zielona gospodarka pojawia się po raz pierwszy w raporcie dla rządu Wielkiej Brytanii pod tytułem Blueprint for a Green Economy w 1989 roku. Autorami byli ekonomiści D. Pearce, A. Markandya i E. Barbier. Raport miał na celu wesprzeć rząd brytyjski w wprowadzaniu idei zrównoważonego rozwoju.

W 1992 roku na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro, Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju, zostaje przyjęty dokumenty określające fundamentalne zasady w polityce społeczno-gospodarczej nakazujące uwzględniać ochronę środowiska. Uchwalono wtedy m. in. Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu, Agendę 21 (katalog celów ochrony do realizowania w XXI wieku), Konwencję o zachowaniu różnorodności biologicznej, Deklarację dotyczącą kierunku rozwoju, ochrony i użytkowania lasów.

Agenda 21 staje się dokumentem programowym, który przedstawia sposób opracowania i wdrażania programów zrównoważonego rozwoju w życie lokalne.

Koncepcja zielonej gospodarki pojawia się kolejny raz w związku z ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym w 2008 roku, który rozpoczyna się na światowych rynkach finansowych i przekształca w najpoważniejszy od 80 lat kryzys gospodarczy i społeczny. Skala tego kryzysu ujawnia groźne dla gospodarki niedostatki w regulacji rynków finansowych, ale także potwierdza wagę reform strukturalnych w gospodarce. W międzynarodowej dyskusji na temat działań antykryzysowych podkreśla się, że nowe działania powinny stwarzać szansę na poprawę funkcjonowania gospodarki w perspektywie długookresowej, jednocześnie wspierając proces przekierowania gospodarki na tzw. bardziej zieloną ścieżkę.

W 2001 roku Komisja Europejska przyjmuje do realizacji Zieloną Księgę Społecznej Odpowiedzialność Biznesu (Green Paper on Corporate Social Responsibility, Green Paper on CSR), dokument określający idee odpowiedzialności społecznej na poziomie europejskim. W Zielonej Księdze ustala się m.in.: definicję Społecznej Odpowiedzialność Biznesu (definicję CSR), jako nieodłącznego elementu zarządzania przedsiębiorstwem, relacje między interesariuszami podmiotów gospodarczych oraz kierunki badań i rozwoju CSR.

W 2002 roku wydana zostaje Biała Księga (White Paper: Communication on CSR), która jako kontynuacja Zielonej Księgi, zawiera strategię realizacji i upowszechniania społecznej odpowiedzialności biznesu. Największe znaczenie w Polityce Europejskiej zaczyna mieć sukcesywne zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych i oszczędność energetyczna.

Intensywną realizację idei zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej przewiduje z kolei przyjęta w 2000 roku Strategia Lizbońska (10-letni program społeczno-gospodarczy).

Dalszy proces definiowania i badania zielonej gospodarki rozwija się w 2008 roku poprzez powołanie Inicjatywy dla Zielonej Gospodarki (Green Economy Initiative) przez Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych zajmującej się kwestiami środowiska (UNEP).

W 2010 roku Komisja Europejska w celu stymulowania rozwoju gospodarki Unii Europejskiej przyjmuje strategię Europa 2020. Uznaje w niej, iż przejście na zieloną, niskoemisyjną i zasobooszczędną gospodarkę ma istotne znaczenie dla inteligentnego, trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Model zielonej gospodarki jest stosowany do przedstawiania strukturalnych przemian gospodarczych, dokonujących się głównie z powodu niedoboru zasobów, zmian technologicznych i innowacji, nowych rynków, oraz zmian w modelach przemysłowych i zmian dotyczących popytu konsumenta.

Zielona gospodarka swoja obecną popularność zawdzięcza Międzynarodowej Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zrównoważonego Rozwoju RIO+20. Odbywa się ona w 2012 roku w Rio de Janeiro pod hasłem transformacji w stronę zielonej gospodarki (transition to green economy).

Konferencja RIO+20 skoncentrowana wokół koncepcji zielonej gospodarki podkreślała, że konieczne jest nowe zdefiniowanie gospodarki i nowego modelu rozwoju społeczno-gospodarczego, zwanego zielonym rozwojem gospodarki (green economy), w którym szczególną uwagę zwraca się na kwestie ochrony środowiska. W przeciwieństwie do modelu brown economy, w znacznej mierze opartego na wykorzystaniu paliw kopalnych i innych surowców nieodnawialnych, nowy model powinien czerpać z doświadczeń ekonomii środowiskowej, oraz zapewniać właściwe relacje pomiędzy gospodarką i ekosystemami (tabela 1).

Tabela 1. Cechy charakterystyczne brązowej i zielonej gospodarki

Brązowa gospodarka (brown economy)Zielona gospodarka (green economy)
Nieograniczony wzrost gospodarczyOddzielenie wzrostu gospodarczego od zużycia zasobów naturalnych
Nieskończoność zasobówOgraniczone zasoby
Nieodnawialne źródła energii, oparcie na paliwach kopalnychOdnawialne źródła energii
Intensywne zużywanie zasobów naturalnych (energo- i materiałochłonna)Efektywność energetyczna
Emisja gazów cieplarnianychCzysta produkcja
Niszczenie bioróżnorodnościOchrona bioróżnorodności
Globalne nierówności społeczneSprawiedliwość międzypokoleniowa i międzyregionalna
Nieograniczona konsumpcja (nadkonsumpcja)Zrównoważona konsumpcja
Brak odpowiedzialnościSpołeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw i inwestorów w zakresie ekologii
Osłabienie zaufania społecznegoRosnące zaufanie społeczne
@ Sulich A., (2018) Znaczenie koncepcji ekonomii zrównoważonego rozwoju, „Rynek-Społeczeństwo-Kultura” nr 4 (30)/2018

Dokument The Future We Want (FWW) uznaje zieloną gospodarkę za istotne narzędzie do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, podkreślając jednocześnie, że dostarcza on opcji do kształtowania polityki, nie jest zaś sztywnym zestawem reguł.

Obecnie na całym świecie, w szczególności w krajach Unii Europejskiej, przechodzenie w stronę zielonej gospodarki jest aktualnie dziejącym się procesem. Istotą rozwoju Unii Europejskiej staje się wprowadzenie idei zielonej gospodarki i zielonego rozwoju do głównego nurtu unijnych polityk, oraz do wszystkich instrumentów finansowych, w tym do polityki spójności, polityki rolnej, polityki energetycznej, transportowej, polityki badań i rozwoju a także pomocy humanitarnej i rozwojowej wobec krajów trzecich.

Definicja zielonej gospodarki

Definicja zielonej gospodarki

Nie istnieje powszechnie przyjęta definicja zielonej gospodarki (funkcjonuje także określenie zielony wzrost, ściśle związany z zieloną gospodarką, często też z nią utożsamiany). W obiegu istnieją definicje formułowane przez różne instytucje/podmioty w związku z wypracowywanymi instrumentami i programami.

Zielona gospodarka według UNEP i OECD

Na użytek Inicjatywy Zielonej Ekonomii w 2008 roku agenda Organizacji Narodów Zjednoczonych zajmująca się kwestiami środowiska (UNEP) stworzyła następującą definicję green economy. Zielona gospodarka to taka, której prowadzenie skutkuje poprawą jakości życia człowieka i jednocześnie zmniejszenie zagrożeń dla środowiska naturalnego. Zielona gospodarka jest niskoemisyjna, oszczędna w zużyciu surowców i włączająca społecznie. Zielona gospodarka pobudza wzrost dochodu i zatrudnienia dzięki publicznym i prywatnym inwestycjom wpływającym na zmniejszenie emisji CO2 i zanieczyszczeń, sprzyja większej efektywności wykorzystania energii i zasobów, a także zachowaniu różnorodności biologicznej i krajobrazowej.

Wymienione inwestycje powinny być wspierane przez kierunkowane wydatki publiczne, reformy polityczne i prawne. Taka ścieżka rozwoju powinna konserwować, poprawiać, odtwarzać zasoby naturalne jako podstawowy zasób ekonomiczny i dobro publiczne, zwłaszcza dla osób ubogich, których źródło utrzymania i bezpieczeństwo zależą silnie od środowiska naturalnego.

OECD w swoich działaniach odnosi się zaś do zielonego wzrostu (green growth) określając go jako zmianę modeli produkcji i konsumpcji na rzecz zmniejszenia presji na środowisko w sposób efektywny ekonomicznie.

Wspólnym punktem wyjścia dla tych koncepcji jest świadomość niemożności utrzymania w długiej perspektywie czasowej obecnego modelu rozwoju gospodarczego z silną presją na środowisko i jego zasoby ze względu na ich ograniczoność.

Podsumowując, transformacja w kierunku zielonej, niskoemisyjnej gospodarki oznacza pogodzenie wzrostu gospodarczego z dbałością o środowisko, wyrażające się m.in. poprzez zagwarantowanie wysokiej jakości życia obecnym i przyszłym pokoleniom na poziomie, na jaki pozwala rozwój cywilizacyjny, a jednocześnie efektywne i racjonalne korzystanie z dostępnych zasobów.

Polska definicja zielonej gospodarki

Polska statystyka podjęła próbę dostosowania definicji zielonej gospodarki do polskich uwarunkowań. Mianem zielonej gospodarki określa taką, w której wzrost i rozwój gospodarczy odbywa się przy jednoczesnym utrzymaniu dostępu do kapitału naturalnego i usług ekosystemowych, od których zależy dobrostan człowieka. Wiąże się ona z celami operacyjnymi, które mają prowadzić do konkretnych działań na styku gospodarki i ochrony środowiska poprzez tworzenie niezbędnych warunków dla innowacji i inwestycji. Te z kolei mogą stworzyć nowe źródła rozwoju gospodarczego przy racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska. Zielona gospodarka umożliwia więc dojście do gospodarki zrównoważonej.

Pomiędzy elementami zielonej gospodarki (środowiskiem, gospodarką i społeczeństwem) zachodzą określone relacje, które prowadzą do wyodrębnienia 4 obszarów umożliwiających monitorowanie stanu zielonej gospodarki w Polsce:

  • kapitału naturalnego – obejmującego wskaźniki opisujące stan środowiska przyrodniczego
  • środowiskowej efektywności produkcji – w ramach tej grupy ujęte zostały wskaźniki obrazujące powiązania między środowiskiem przyrodniczym a gospodarką
  • środowiskowej jakości życia ludności – prezentującej wskaźniki służące monitorowaniu powiązań między środowiskiem przyrodniczym a społeczeństwem
  • polityk gospodarczych i ich następstw – obejmujących wskaźniki charakteryzujące instrumenty oddziaływania na gospodarkę i społeczeństwo, kreujące pożądane kierunki rozwoju mające na celu zazielenienie gospodarki

Polskie Ministerstwo Rozwoju pod pojęciem zielonej gospodarki rozumie nową ścieżkę rozwoju społeczno-gospodarczego, w bardziej efektywny sposób urzeczywistniającej cele zrównoważonego rozwoju. W przeciwieństwie do obecnego modelu brown economy, w znacznej mierze opartego na wykorzystaniu paliw kopalnych i innych surowców nieodnawialnych, zielona gospodarka powinna czerpać z doświadczeń ekonomii środowiskowej, oraz zapewniać właściwe relacje pomiędzy gospodarką i ekosystemami. Tzw. zazielenianie gospodarki rozpatrywane jest wielopłaszczyznowo, oraz obejmuje dużo innych zagadnień, takich jak rozwój czystych technologii, odnawialnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej i materiałowej, zmianę modelu konsumpcji, zintegrowaną politykę produktową, zielone zamówienia publiczne, zielone miejsca pracy, czy ekologiczną reformę fiskalną.

Wizja zielonej gospodarki według WWF

Wizja zielonej gospodarki według WWF

Światowy Fundusz na rzecz Przyrody WWF (World Wide Fund for Nature) rekomenduje budowanie zielonej gospodarki poprzez koncentrację na sześciu powiązanych obszarach (Living Planet Report 2010: Biodiversity, biocapacity and development, WWF International, Gland 2010).

Należą do nich:

Zmiana definicji i sposobu mierzenia dobrobytu

W taki sposób, żeby do tradycyjnie stosowanej miary PKB, dodać jako równoprawne:

  • wskaźnik rozwoju społecznego (Human Develpment Index)
  • wskaźnik nierówności społecznej (współczynnik Giniego)
  • Wskaźnik Żyjącej Planety (Living Planet Index LPI)
  • wskaźniki dotyczące stanu usług ekosystemów
  • ślad ekologiczny (ecological footprint)

Jednocześnie planowanie rozwoju powinno odbywać się w granicach wyznaczonych przez dostępne zasoby, oraz zdolność do absorpcji zanieczyszczeń przez środowisko.

Inwestowanie w kapitał przyrodniczy

  • wzrost powierzchni obszarów chronionych do poziomu wyznaczonego przez Konwencję o ochronie różnorodności biologiczne – 10% ich udziału w każdym regionie ekologicznym, przy czym WWF i inne organizacje postulują do 15%
  • podjęcie działań na rzecz trzech kluczowych biomów – lasów, wód śródlądowych i oceanów
  • nadanie wartości ekonomicznej różnorodności biologicznej i usługom ekosystemów

Zapewnienie na odpowiednim poziomie usług energetycznych i wyżywienia

Możliwość zaspokojenia potrzeb energetycznych z użyciem energetyki odnawialnej w połączeniu ze znaczącą poprawą efektywności energetycznej budynków i transportu. Wycofywanie się z paliw kopalnych, aby nie powodować emisji gazów cieplarnianych.

Taka strategia wymaga inwestowania w nowe technologie i innowacje, a jednocześnie może tworzyć zielone miejsca pracy. W zakresie wyżywienia dotyczy to nie tylko zwalczania niedożywienia czy marnotrawstwa jedzenia, ale także dążenia do równoprawnego dostępu do produktów żywnościowych.

Właściwe użytkowanie terenów i związane z nim planowanie przestrzenne

Kluczowym staje się pytanie, czy jesteśmy w stanie wyżywić i zapewnić warunki do mieszkania rosnącej liczbie osób na naszej planecie przy jednoczesnej ochronie bioróżnorodności i zachowaniu usług ekosystemów.

Według Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations), wzrost produkcji żywności o 70% powinien pozwoli na wyżywienie wszystkich ludzi na świecie. Jednocześnie w związku z odchodzeniem od paliw kopalnych coraz więcej terenów przeznacza się pod biopaliwa i biomateriały. FAO ocenia, że potrzeby te mogą zostać zaspokojone bez dalszego wylesiania, zwłaszcza bez wycinania cennych drzewostanów. Ze względu na zróżnicowanie biowydajności w poszczególnych krajach rozwiązanie tych problemów wymaga globalnego podejścia.

Dzielenie się ograniczonymi i nierównomiernie występującymi zasobami

W sytuacji limitowanego dostępu do zasobów ze względu na fizyczną ich skończoność lub ograniczoną odnawialność niezbędne staje się znalezienie narzędzia do równoprawnego zaspokojenia dostępu do energii, wody czy żywności poszczególnym krajom i ludziom. Jednym z rozwiązań jest określenie dostępnej ilości zasobów w formie budżetów poszczególnych krajów. Takim rozwiązaniem jest np. handel uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, którego podstawą jest dopuszczalna wielkości emisji jako budżet, w ramach którego musi realizować rozwój gospodarczy i społeczny.

Niezbędna staje się też zmiana skali i rodzaju konsumpcji rządów, firm, samorządów, gospodarstw domowych i poszczególnych osób tak, aby ci, co konsumują dużo i marnotrawią zasoby, stworzyli możliwość konsumpcji tym, którzy konsumują mniej i często poniżej poziomu godnego życia.

Niezbędne zmiany instytucjonalne procesu podejmowania decyzji i rządzenia

Obecny system gospodarowania środowiskiem przyrodniczym poniósł klęskę i dotyczy to zarówno rządów, jak i rynków. Niezbędna jest głęboka zmiana. Rządy muszą dostrzec szansę na prowadzenie gospodarki i rozwoju społecznego z uwzględnieniem wartości środowiska przyrodniczego i właściwej alokacji środków w dążeniu do społecznie godnego życia.

Ważne i niezbędne są działania na międzynarodową skalę, wycofywanie szkodliwych środowiskowo subsydiów i budowanie globalnej równowagi, a także zintegrowanego postępowania od poziomu międzynarodowego przez lokalny, regionalny po sektorowy. Niezbędne jest wypracowanie nowego mechanizmu finansowego prowadzącego do transformacji gospodarki rynkowej tak, by uwzględniać w rachunku ekonomicznym koszty zewnętrzne, dostępność zasobów i wartość usługi ekosystemów. W tej zmianie istotna rola przypada przedsiębiorcom.

Podział zielonych sektorów gospodarki

Podział zielonych sektorów gospodarki

Podstawowe zielone sektory gospodarki

Do podstawowych zielonych sektorów zalicza się:

Działy zielonej gospodarki

W skład zielonych sektorów zalicza się działy:

  • rolnictwo
  • łowiectwo i leśnictwo
  • rybołówstwo i rybactwo
  • górnictwo i kopalnictwo
  • przetwórstwo przemysłowe
  • wytwarzanie i zaopatrywanie w energię
  • budownictwo
  • handel hurtowy i detaliczny
  • naprawa pojazdów
  • hotele i restauracje
  • transport
  • gospodarka magazynowa
  • łączność
  • pośrednictwo finansowe
  • obsługa nieruchomości
  • edukacja

Składniki zielonej gospodarki

Jako podstawowe składniki zielonej, niskoemisyjnej gospodarki wyróżnia się:

  • pogodzenie poprawy wyniku ekonomicznego z jednoczesnym ograniczeniem wykorzystania zasobów (w tym także energii, wody i surowców mineralnych,) oraz zmniejszeniem negatywnych oddziaływań na środowisko (decoupling)
  • postrzeganie odpadów jako źródła zasobów m.in. zastępowanie surowców pierwotnych surowcami wtórnymi, powstającymi z odpadów), w tym: dążenie do maksymalizacji wykorzystywania odpadów jako surowców, optymalizacja łańcucha dostaw, nastawienie na ograniczenie powstawania odpadów
  • dążenie do zamykania obiegów surowcowych, a w tym maksymalizacji oszczędności wody i energii
  • ograniczanie zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, w tym zwłaszcza do powietrza, oraz wody, już na etapie projektowania rozwiązań technologicznych (ekoprojektowanie)
  • wspieranie zwiększenia efektywności energetycznej i pozyskiwanie energii z niskoemisyjnych źródeł z maksymalnym wykorzystaniem lokalnej bazy surowcowej
  • niskoemisyjny transport
  • energooszczędne budownictwo
  • planowanie przestrzenne i inwestycje infrastrukturalne z uwzględnieniem konieczności adaptacji do zmian klimatu

źródło: Wikipedia
eea.europa.eu / zasobooszczedna, zielona i zrownowazona-gospodarka
Global Green New Deal, Green Economy, UNEP
Green Economy Roadmap. A guide for bussiness, policymakers and society, International Chamber of Commerce
Green Growth, OECD
Komisja Europejska, ec.europe.eu
Living Planet Report 2010: Biodiversity, biocapacity and development, WWF International
sejm.gov.pl
Strategia Europa 2020
The new agenda for bussines, Raport Vision 2050
Transition to green economy, Szczyt RIO+20 w czerwcu 2012
unep.org/greeneconomy
Zielona gospodarka i gospodarka oparta na wiedzy, a rozwój trwały – Kazimierz Górka, Marcin Łuszczyk, Optimum, Studia Ekonomiczne Nr 3 (69) 2014
Znaczenie koncepcji ekonomii zrównoważonego rozwoju, Rynek-Społeczeństwo-Kultura nr 4 (30)/2018, Adam Sulich

Zrównoważony rozwój – dodatkowe informacje:
Agenda 21, air-commerce, biologiczny potencjał Ziemi, carsharing, Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals SDGs), cleantech, cykl życia produktu (Life Cycle Assesment LCA), czynniki ESG, degrowth (postwzrost), dekarbonizacja gospodarki (przemysłu), Dow Jones Sustainability Index (DJSI), dyrektywa (Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Dzień długu ekologicznego, efektywność energetyczna, ekologiczna dystrybucja, ekonomia ekologiczna, ekonomia subskrypcji, ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, Europejski Zielony Ład (European Green Deal), Fit for 55, ekologiczna wysyłka i dostawa towarów, ekoprojekt, ekoprojektowanie, greentech, gospodarka niskooemisyjna, gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), greenwashing (ekościema, ekomanipulacja, zielone kłamstwo), inteligentna wieś (smart village), Konferencja RIO+20, kryteria ESG, Less waste, Lifestyles of Health and Sustainability (LOHAS), neutralność klimatyczna (net-zero), normy środowiskowe z serii ISO 14000 14001 26000, opakowanie ekologiczne (zielone opakowanie) (green packaging, sustainable packaging), paperless, Społeczna Odpowiedzialności Biznesu (CSR), Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), produkty ekologiczne, Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu, Ranking Best Global Green Brands, REPowerEU, sparing economy, ślad ekologiczny (ecological footprint), ślad środowiskowy (environmental footprint), ślad węglowy (carbon footprint), ślad wodny (water footprint), transformacja energetyczna, United Nations Environment Programme (UNEP), Zero Waste, zielona gospodarka (green economy), zielone inwestycje, zielona rewolucja, zielona transformacja, zielone miejsca pracy – zielone kołnierzyki (green collar jobs, green jobs), zielone certyfikaty dla budynków (BREAM, LEED), zielone technologie, zielone trendy, zielone zarządzanie, zielony marketing – green (eco) marketing, zielony wzrost (green growth), znaki i oznaczenia ekologiczne, zrównoważone miasto, zrównoważony rozwój (sustainable development)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie

Scroll to Top