Zielone miejsca pracy, zielone kołnierzyki (green collar jobs, green jobs)

W latach 50. XX wieku w Ameryce ogłoszono, że całość zawodów można podzielić na dwie grupy. Na te związane z potrzebą wykorzystania w dużej mierze intelektu tzw. white collars (białe kołnierzyki), oraz związane z potrzebą wykorzystania w większej mierze siły fizycznej tzw. blue collars (niebieskie kołnierzyki). Pierwsze lata XXI wieku zmieniły ten podział wraz z pojawieniem się kategorii green collars, czyli zielonych kołnierzyków.

Zielone miejsc pracy mają wymiar innowacyjny w zakresie wzmocnienia i uzupełnienia tradycyjnie pojmowanych miejsc pracy, oraz są podstawą do tworzenia nowych ram gospodarowania poprzez powiązanie z ekologicznymi technologiami przyszłości. Zielone miejsca pracy są elementem nowego Zielonego Ładu oraz teorii zielonego zarządzania

Definicje zielonych miejsc pracy

Konieczność przestawienia gospodarki globalnej z brown economy (bardziej szkodliwej dla środowiska, opierającej się na wykorzystywaniu paliw kopalnych, takich jak węgiel, ropa i gaz) na zieloną gospodarkę (green economy), powiązanej z zrównoważonym rozwojem wymaga ograniczenia wpływu człowieka na środowisko. Stan opartej tylko na odnawialnych źródłach energii, bezodpadowej i niezanieczyszczającej środowiska gospodarki jest odległy, dlatego obecnie polega na uwzględnieniu działań, które powinny chronić i ograniczać negatywny wpływ człowieka na środowisko. Działania te mogą mieć odzwierciedlenie w niemalże każdym rodzaju działalności gospodarczej, a towarzyszy im kreowanie zielonych miejsc pracy.

Warto zaznaczyć, że przyjęcie ogólnej definicji zielonych miejsc pracy stwarza trudności w przypadku próby ich podziału na zielone i niezielone. Próba zdefiniowania tego terminu wiąże się również z przyjęciem wąskiego lub szerokiego podejścia badawczego.

W podejściu wąskim do zielonych miejsc pracy należałoby zaliczyć jedynie takie stanowiska, które bezpośrednio wpływają na stan środowiska naturalnego, a w podejściu szerokim również te oddziałujące na środowisko pośrednio. Dzieje się tak, ponieważ z upływem lat koncepcja zielonych miejsc pracy ewoluowała, dołączając m.in. pracę w sektorze opieki, oraz ważnych dla jakości życia usług publicznych.

Ze względu na brak jednolitej definicji zielonych miejsc pracy, oraz systemu ich kwalifikowania, obecnie istnieją duże rozbieżności w statystykach dotyczących określeniu rzeczywistej i prognozowanej liczby zielonych kołnierzyków, a braki informacyjne utrudniają zaplanowanie odpowiednich działań wspierających ich powstawanie.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD (Organization for Economic Cooperation and Development)

Nieco odmienną definicję zielonych miejsc pracy podaje OECD (Organization for Economic Cooperation and Development, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju),

Według OECD zielone miejsca pracy powinny charakteryzować się określonymi cechami, definiowanymi jako green skills (zielone kompetencje). Oznaczają one przede wszystkim wiedzę, umiejętności i kompetencje wymagane do odpowiedniego dostosowania produktów, usług lub innych działalności ze względu na zmiany przepisów i wymagań w zakresie oddziaływania na środowisko, w tym zmiany klimatyczne np. techniki oczyszczania wody, planowanie rekultywacji, prace inżynierskie w górnictwie, montaż paneli słonecznych, projektowanie turbin wiatrowych, zielone zarządzanie procesami produkcji, techniki przechwytywania i składowania dwutlenku węgla, produkcja zdrowej żywności itd.

Zielone miejsca pracy służą tworzeniu dóbr oraz usług w celu określenia wielkości, zapobiegania, ograniczenia, zminimalizowania lub naprawy szkód w środowisku związanych z wodą, powietrzem oraz glebą, jak również aktywności związanej z problematyką odpadów, hałasu czy ekosystemów.

Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych UNEP (United Nations Environment Programme)

Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych (UNEP) zielone miejsca pracy określa jako pracę w rolnictwie, produkcji, działalności badawczo-rozwojowej (B+R), administracji, oraz działalności usługowej, która w sposób zasadniczy przyczynia się do utrwalania bądź przywracania jakości środowiska. Chodzi o takie miejsca pracy, które pomagałyby chronić ekosystemy i bioróżnorodność, a także ograniczałyby zużycie energii, materiałów i zasobów wodnych poprzez: stosowanie strategii o wysokim stopniu efektywności, dekarbonizację gospodarki, minimalizację lub unikanie generowania odpadów bądź zanieczyszczeń.

Międzynarodowa Organizacja Pracy ILO (International Labour Organization)

Międzynarodowa Organizacja Pracy ILO przyjmuje za zielone miejsca pracy takie, które pomagają ograniczać negatywny wpływ na środowisko naturalne i ostatecznie prowadzące do kształtowania zrównoważonych środowiskowo, społecznie i ekonomicznie przedsiębiorstw i gospodarek.

Biuro ds. Statystyki Pracy BLS (Bureau of Labor Statistics)

Biuro ds. Statystyki Pracy rozpatruje zielone miejsca pracy w dwóch obszarach:

• miejsca pracy w przedsiębiorstwach produkujących towary lub świadczących usługi wpływające korzystnie na środowisko naturalne lub przyczyniające się do ochrony zasobów środowiska naturalnego
• miejsca pracy, w których pracownicy mają za zadanie opracowywanie procesów produkcyjnych bardziej przyjaznych dla środowiska i zużywających mniej zasobów naturalnych.

Komisja europejska

Komisja Europejska zielone miejsca pracy rozumie jako wszelkie miejsca pracy zależne od środowiska naturalnego bądź stworzone, zamienione lub przekształcone w procesie przechodzenia w kierunku bardziej ekologicznej gospodarki. Do zielonych miejsc pracy zalicza te, które związane są z wprowadzaniem na rynek zielonych technologii i produktów, obejmuje więc zatrudnionych w zawodach związanych m.in. z innowacjami technologicznymi (zwłaszcza ekoinnowacjami), efektywnością energetyczną i efektywnym wykorzystaniem zasobów.

Warto zaznaczyć, że niektóre zawody, które wymagają jedynie tzw. uzielenienia, mają cechy typowe zarówno dla tradycyjnych kompetencji, jak i dla nowych, zielonych kompetencji. Do takich mieszanych zawodów należą np. pracownicy sektora budowlanego, którzy poza tradycyjnymi umiejętnościami muszą coraz częściej posiadać wiedzę i umiejętności z zakresu poprawy efektywności energetycznej budynków.

Instytutu na rzecz Ekorozwoju

Według polskiego Instytutu na rzecz Ekorozwoju zielone miejsca pracy powstają w związku z podejmowaniem bezinwestycyjnych i inwestycyjnych przedsięwzięć, których efektem jest zmniejszenie presji na środowisko naturalne ze strony gospodarki i konsumpcji. Zielone miejsca pracy mogą powstawać w każdym sektorze gospodarki, warunkiem jest aby osoby zatrudnione były bezpośrednio lub pośrednio zaangażowane w poprawianie stanu środowiska na danym terenie, oraz
w przeciwdziałanie przedsięwzięciom szkodliwym dla stanu środowiska zarówno w krótkim, jak i w długim okresie.

Podsumowanie

Podsumowując, zielone miejsca pracy powstają w sektorach towarów i usług związanych (bezpośrednio lub pośrednio) z ochroną środowiska naturalnego. Wywierają one mniejszy od przeciętnego wpływ na środowisko i przyczyniają się do poprawy całkowitej wydajności. Zielone miejsca pracy dotyczą stanowisk, które wspierają zieloną gospodarkę i w których zakresie leży dbałość o ochronę środowiska, których efektem jest zmniejszenie presji na środowisko naturalne ze strony gospodarki i konsumpcji.

Zielone miejsca pracy (green jobs, eco jobs, green-collar jobs, environmental jobs) to zatrudnienie w dziedzinach:

• nauk środowiskowych i ochronie środowiska
• nauk przyrodniczych i ochronie przyrody
• polityki ochrony środowiska i ekonomii środowiska
• zrównoważonego rozwoju
• technologii przyjaznych środowisku, odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej
• gospodarki odpadami
• rolnictwa ekologicznego
• zdrowego stylu życia
• innych zielonych sektorów

W Unii Europejskiej zidentyfikowano główne sektory gospodarki istotne z punktu widzenia kreowania zielonych miejsc pracy:

• rolnictwo
• budownictwo
• energetykę związaną z odnawialnymi źródłami energii
• rybołówstwo
• leśnictwo
• przemysł
• turystykę
• transport
• zarządzanie odpadami
• gospodarowanie wodą

Obok nich można wskazać również inne dziedziny przyczyniające się do ograniczania presji na środowisko.:

• bezpośrednio – sektor ochrony przyrody, zarządzanie nim i usługi na jego rzecz, produkcja urządzeń do ochrony środowiska, edukacja, konsumpcja ekologiczna, proekologiczne badania naukowe, fundacje, stowarzyszenia i organizacje ekologiczne
• pośrednio – produkcja aut z silnikami hybrydowymi czy elektrycznymi, inteligentne systemy transportowe, inteligentna sieć energetyczna, inteligentne systemy pomiarowe, produkcja w przedsiębiorstwach posiadających normy środowiskowe z serii ISO 14000, 14001, 26000 lub EMAS, agroturystyka

Do tworzenia zielonych miejsc pracy przyczyniają się także świadomi konsumenci oczekujących towarów i usług proekologicznych:

• żywność ekologiczną – bez konserwantów, w ekologicznych opakowaniach zwrotnych
• energooszczędne urządzenia gospodarstwa domowego
• naturalne, ekologiczne środki czyszczące
• kosmetyki naturalne

Badania ETUC

Badania Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych (ETUC) wskazują, że odpowiednio przeprowadzona reforma rynku pracy, dostosowująca go do przeciwdziałania zmianom klimatycznym, może stworzyć wystarczającą liczbę miejsc pracy, by zamortyzować zmniejszenie się ich w bardziej szkodliwych ekologicznie sektorach gospodarki i jednocześnie zwiększyć zatrudnienie na rynku pracy poprzez dodatkowe etaty dla osób bezrobotnych.

Szacuje się, że zwiększanie efektywności energetycznej o 1% rocznie przez dziesięć lat mogłoby spowodować powstanie i utrzymanie 200 tysięcy nowych miejsc pracy w całej Unii Europejskiej w tym okresie.

Dodatkowe pełne etaty mogą powstać dzięki większym inwestycjom w energetykę wiatrową. Przy rocznej produkcji 1 terawatogodziny powstaje od 918 do 2400 miejsc pracy, podczas gdy przy wytworzeniu tej samej ilości energii w elektrowni jądrowej powstaje ich 75, w gazowej 250 do 265, a w węglowej 370.

Dodatkowe możliwości pojawiają się przy okazji kursów i szkoleń, pomagających w zdobyciu odpowiednich kwalifikacji i przekwalifikowaniu się.

Tworzenie zielonych miejsc pracy przynosi najlepsze efekty na szczeblu samorządowym. Działania tego typu na terenie powiatu, gminy, wsi czy miasta zwane są zazielenianiem lokalnych rynków pracy. W procesie tym aktywny udział biorą władze lokalne, inwestorzy, instytucje finansowe, przedsiębiorcy i działacze organizacji społecznych.

Korzyści z zielonych miejsc pracy

Korzyści społeczne płynące z powstawania zielonych miejsc pracy:

Redukcja bezrobocia, aktywizacja społeczności lokalnych na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego we własnym otoczeniu, pozytywne skutki zdrowotne na skutek poprawy czystości środowiska naturalnego, podniesienie świadomości ekologicznej, pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości i postaw obywatelskich, integracja społeczności regionów wokół realizacji programów związanych z ochroną środowiska.

Korzyści ekonomiczne wynikające z tworzenia zielonych miejsc pracy:

Dodatkowe etaty, wzrost dochodów i aktywizacja zawodowa, stymulacja produkcji i ogólny wzrost i ożywienie gospodarcze, oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów przyrodniczych. Dzięki zastosowaniu urządzeń energooszczędnych zmniejszeniu ulegają koszty produkcji.

źródło:
BHP Center
Biuro ds. Statystyki Pracy BLS (Bureau of Labor Statistics)
ETUC
Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy EU-OSHA
Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
Instytutu na rzecz Ekorozwoju
Komisja Europejska
Międzynarodowa Organizacja Pracy ILO (International Labour Organization)
Ministerstwo Gospodarki
Organization for Economic Cooperation and Development (OECD)
Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych UNEP (United Nations Environment Programme)
Zielone miejsca pracy, autorzy, licencja CC BY SA 3.0

Zrównoważony rozwój – dodatkowe informacje:
Agenda 21, air-commerce, biologiczny potencjał Ziemi, carsharing, Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals SDGs), cleantech, cykl życia produktu (Life Cycle Assesment LCA), czynniki ESG, degrowth (postwzrost), dekarbonizacja gospodarki (przemysłu), Dow Jones Sustainability Index (DJSI), dyrektywa (Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Dzień długu ekologicznego, efektywność energetyczna, ekologiczna dystrybucja, ekonomia ekologiczna, ekonomia subskrypcji, ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, Europejski Zielony Ład (European Green Deal), Fit for 55, ekologiczna wysyłka i dostawa towarów, ekoprojekt, ekoprojektowanie, greentech, gospodarka niskooemisyjna, gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), greenwashing (ekościema, ekomanipulacja, zielone kłamstwo), inteligentna wieś (smart village), Konferencja RIO+20, kryteria ESG, Less waste, Lifestyles of Health and Sustainability (LOHAS), neutralność klimatyczna (net-zero), normy środowiskowe z serii ISO 14000 14001 26000, opakowanie ekologiczne (zielone opakowanie) (green packaging, sustainable packaging), paperless, Społeczna Odpowiedzialności Biznesu (CSR), Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), produkty ekologiczne, Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu, Ranking Best Global Green Brands, REPowerEU, sparing economy, ślad ekologiczny (ecological footprint), ślad środowiskowy (environmental footprint), ślad węglowy (carbon footprint), ślad wodny (water footprint), transformacja energetyczna, United Nations Environment Programme (UNEP), Zero Waste, zielona gospodarka (green economy), zielone inwestycje, zielona rewolucja, zielona transformacja, zielone miejsca pracy – zielone kołnierzyki (green collar jobs, green jobs), zielone certyfikaty dla budynków (BREAM, LEED), zielone technologie, zielone trendy, zielone zarządzanie, zielony marketing – green (eco) marketing, zielony wzrost (green growth), znaki i oznaczenia ekologiczne, zrównoważone miasto, zrównoważony rozwój (sustainable development)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie