Zrównoważona moda (moda ekologiczna)

Jednym z powodów do podjęcia wątku odpowiedzialności i zrównoważonego rozwoju w branży odzieżowej była tragedii która miała miejsce 24 kwietnia 2013 roku na terenie kompleksu Rana Plaza w Bangladeszu. W wyniku zawalenia budynku szwalni zginęło 1127 osób, a 2500 zostało rannych. To wtedy konsumenci dostrzegli w jakich warunkach produkowane są ich ubrania, a katastrofa pokazała skalę wyzwań i stała się czynnikiem który spowodował, że z większą uwagą zaczęto przyglądać się działaniom firm odzieżowych.

Dla biznesu wydarzenia z 2013 roku okazały się punktem zwrotnym wskazując globalnej społeczności obszary w których dopuszcza się on nieodpowiedzialnych praktyk. Zrównoważony rozwój nie stał się wprawdzie dominującą strategią, a lista wyzwań i problemów nadal jest dłuższa od wypracowanych już rozwiązań, ale zrównoważona moda zaczęła być częścią szerszego trendu zrównoważonego designu i ekoprojektowania. Ubrania mogą być przecież projektowane i wytwarzane z uwzględnieniem ich całkowitego możliwego wpływu na środowisko i społeczeństwo, w tym tzw. śladu ekologicznego, środowiskowego, wodnego i węglowego.

Według Europejskiej Komisji Gospodarczej przemysł odzieżowy odpowiada za 20% przemysłowych zanieczyszczeń wody (światowych odpadów wodnych) i 10% globalnej emisji dwutlenku węgla. 85% wyprodukowanych tekstyliów trafia na wysypiska śmieci. Branża tekstylna jest piątym największym źródłem emisji gazów cieplarnianych związanych z emisją prywatną.

Według Earth Pledge, organizacji non-profit zaangażowanej w promocję i wspieranie zrównoważonego rozwoju: co najmniej 8 tysięcy chemikaliów jest używanych do przetworzenia surowców na tekstylia, a 25% pestycydów używanych na świecie wykorzystuje się do uprawy nieorganicznej bawełny. Powoduje to nieodwracalne szkody dla ludzi i środowiska, a przecież 2/3 śladu węglowego odzieży powstaje po zakupie.

Według analiz Textile Exchange, liczba produkowanych materiałów tekstylnych wzrośnie ze 109 mln ton w 2021 roku do 264 mln w 2050 roku, z czego ponad połowa wykorzystywana jest bezpośrednio do produkcji ubrań i butów.

Do tej pory ochrona środowiska w modzie przejawiał się głownie poprzez przekazywanie części dochodów ze sprzedaży produktu na cele charytatywne. Obecnie projektanci mody i producenci odzieży starają się wdrażać proekologiczne rozwiązania u źródła, poprzez stosowanie przyjaznych środowisku materiałów i odpowiedzialnych społecznie metod produkcji. Nowe materiały, a także bardziej efektywne energetycznie przędzalnie, mogą bowiem zmniejszyć ślad środowiskowy produktu.

Warto również podkreślić, że zrównoważona moda nie opiera się na krótkoterminowych trendach, ale na jakości i ponadczasowości, tak by móc cieszyć się nią przez długi czas. Ubrania powinny powstawać w poszanowaniu praw człowieka, zwierząt, w trosce o środowisko i planetę, co stanowi przeciwieństwo tzw. szybkiej mody (fast fashion).

Wymiar etyczny

W wymiarze etycznym produkcja ubrań i dodatków nie może usprawiedliwiać cierpienia ludzi – wyzysku, współczesnego niewolnictwa, pracy dzieci i łamania praw człowieka. Etyczne marki muszą więc brać odpowiedzialność za cały cykl produkcyjny swoich kolekcji (cykl życia produktu), często produkując je samodzielnie lub lokalnie, wnikliwie sprawdzając dostawców i panujące u nich warunki pracy. Etyczny wymiar mody może także oznaczać troskę o dobrostan zwierząt.

Wiele marek świadomie i konsekwentnie rezygnuje z wykorzystania w swoich kolekcjach futer i skór, a wełnę i kaszmir pozyskuje wyłącznie ze źródeł gwarantujących hodowlę z poszanowaniem praw zwierząt.

W przyszłości marki będą musiały w jeszcze większym stopniu brać odpowiedzialność za swoje produkty (społeczna odpowiedzialność biznesu, CSR) także po ich sprzedaży tj. zadbać, by po krótkim czasie nie stały się odpadami, ale jak najdłużej pozostały w obiegu.

dodatkowe informacje:
Cykl życia produktu
Gospodarka obiegu zamkniętego (gospodarka cyrkularna)
Sprawiedliwy handel i fairtrade

Wymiar ekologiczny i środowiskowy

W wymiarze ekologicznym i środowiskowym zrównoważona moda minimalizuje zużycie surowców, barwników i szkodliwych chemikaliów, aby generować jak najmniej zanieczyszczeń środowiska (wody, powietrza, gleby) i odpadów (tekstylnych, z opakowań itp.). Istotne jest korzystanie z odnawialnych źródeł energii i uważny wybór surowców.

Moda z recyklingu i drugie życie rzeczy

Zrównoważona moda chętnie sięga po naturalne materiały (np. organiczną bawełnę, len), które są biodegradowalne, zatem nie rozkładają się przez setki lat. Ekologiczne jest także tworzenie ubrań i dodatków z materiałów z odzysku, nawet jeśli jest to „nienaturalny” poliester z recyklingu. Najważniejsze jest tu bowiem to, że surowiec nadal jest w obiegu a nie zalega na wysypisku lub dnie oceanu. Niebagatelna jest tu rola wprowadzanych coraz powszechniej technologii i innowacji pozwalających produkować nowatorskie materiały z odpadów, czy śmieci np. z sieci rybackich, skórek cytrusów, czy butelek PET.

Ekologicznej produkcji w modzie powinna towarzyszyć ekologiczna sprzedaż i dystrybucja. Najbardziej zrównoważone modele biznesowe stawiają na lokalność, żeby ograniczać transport towaru na duże odległości, a tym samym ślad węglowy.

Moda w duchu less i zero waste

Zrównoważona moda zamiast sezonowych trendów i jednorazowych zachcianek w duchu szybkiej mody (fast fashion) proponuje świadomą i odpowiedzialną konsumpcję skierowaną ku zaspokajaniu tylko rzeczywistych potrzeb (rethink, refuse, reduce). Takie produkty cechuje ponadczasowy charakter, troska o jakość, estetykę i funkcjonalność.

Zrównoważona moda wiąże się również z dbałością o lokalne rzemiosło, dłuższym użytkowaniem produktów (reuse), możliwością ich naprawy (repair), wymiany (rehome), czasem nawet leasingu. To przywrócenie ubraniom i dodatkom ich wartości, stawianie na jakość, a nie ilość. Już teraz niektóre marki modowe oferują np. naprawę swoich ubrań i odbieranie od klientów tych niechcianych, aby znaleźć dla nich nowych użytkowników lub wykorzystać do produkcji kolejnych kolekcji. Tak wygląda moda w duchu less waste i zero waste – wytwarzająca jak najmniej odpadów i marnująca jak najmniej zasobów.

Moda odpowiedzialna, inaczej moda powolna (slow fashion) to świadome podejście do mody, które przejawia się w kupowaniu mniejszej ilości ubrań i wybieraniu rzeczy lepszej jakości, które wystarczą na dłużej. Slow fashion z perspektywy konsumenta może przejawiać się w zmianie zachowań i nawyków, jakie nim kierują w trakcie zakupów. Może też pojawić się większe zaufanie klienta w stosunku do marek zrównoważonych, odpowiedzialność nie tylko za swoje decyzje, ale także za to, jak wygląda proces produkcji i dystrybucji ubrań, które taki konsument kupuje. Jest przeciwieństwem szybkiej mody (fast fashion).

dodatkowe informacje:
Zero waste
Zasada 5R
Zasada 8R
Ekologiczne zakupy
Recykling odpadów
Upcykling odpadów
Moda odpowiedzialna (slow fashion)
Szybka moda (fast fashion)

Filary modelu cyrkularnego branży modowej

Obecnie można zdefiniować cztery filary gospodarki obiegu zamkniętego branży modowej. Są to:

• nowe modele biznesowe – oferowanie przez marki modowe usług coraz bardziej pożądanych przez konsumentów, takich jak sprzedaż ubrań używanych, naprawa, wypożyczanie
• zrównoważone projektowanie produktów – tak by były trwałe, naprawialne i recyklingowalne
• sprzątanie po sobie – zagospodarowanie nadwyżek ubrań i odpadu tekstylnego przez marki
• współpraca rynkowa – pomiędzy firmami, instytucjami i organizacjami pozarządowymi oraz startupami w celu stworzenia wygodnych i efektywnych mechanizmów dla marek i konsumentów

Koszty i kontrowersje

Z powodu kosztów związanych z minimalizowaniem szkód związanych z uprawą, przetwarzaniem i przewozem produktów, zrównoważona moda jest zazwyczaj droższa od odzieży produkowanej w sposób konwencjonalny i na masową skalę, gdzie nacisk kładzie się na maksymalizację zysków. Produkując w ten sposób wypracowuje się jednak dodatkową wartość, która wykracza poza prosty rachunek ekonomiczny i stanowi inwestycje w przyszłość planety. Proces pozwala na minimalizowaniu negatywnego wpływu na środowisko, eliminowaniu odpadów, rozwijać bardziej sprawiedliwy i odpowiedzialny obieg gospodarczy.

Krytycy zrównoważonej mody wskazują, że jest to trend dążący do uzyskania zgody społecznej dla drogich dóbr luksusowych. Inny z głównych nurtów krytyki w odniesieniu do niej wskazuje na zachęcanie konsumentów poprzez ciągłe zmiany mody do systematycznego pozbywania się ubrań z zeszłego sezonu w celu kupowania ubrań odpowiadającym ostatnim trendom.

Zrównoważone materiały

Istnieje wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę przy uwzględnianiu zrównoważenia materiału. Odnawialność i źródło włókna, proces w jakim surowe włókno jest przetwarzane na tekstylia, warunki pracy ludzi przy wytwarzaniu tych materiałów, oraz ich całkowity ślad ekologiczny, środowiskowy, wodny i węglowy.

Choć sztuczne włókna takie jak nylon, poliester, lycra produkuje się z paliw kopalnych, wybór naturalnych tkanin wbrew pozorom nie zawsze jest wyborem dobrym dla środowiska. Bawełna stała się obecnie rośliną wymagają dużej ilości chemii podczas uprawy. Oprysków środkami owadobójczymi, chwastobójczymi, grzybobójczymi, a także 30 tysięcy litrów wody na każdy kilogram produktu. Natomiast produkcja wełny wymaga 170 tysięcy litów wody na 1 kg produktu i wiąże się z zadeptywanie gleby przez kopyta owiec, stosowaniem pestycydów do usuwania wszy, pcheł, skażeniem środowiska w wyniku wysokiego zapotrzebowania na pastwiska zależne od nawozów i z wysoką emisją metanu.

Włókna naturalne

Włókna naturalne to włókna organicznego pochodzenia, które nie bazują na ropie. Włókna naturalne można podzielić na dwie główne grupy:

• włókna celulozowe, czyli pochodzenia roślinnego
  • bawełna – włókno otaczające nasiona rośliny określanej tą samą nazwą – bawełny (Gossypium), mające wiele zastosowań. Służy m.in. do wytwarzania miękkiej tkaniny – najpopularniejszej w przemyśle tekstylnym, a także, ze względu na silne własności absorpcyjne, do produkcji materiałów opatrunkowych. Włókno bawełniane jest też stosowane w mieszankach włókien, jako dodatek do wełny czy lnu.
    Bawełna jest jedną z najszerzej uprawianych roślin na świecie, a także jedną z wymagających najbardziej intensywnego użycia chemikaliów. Przy konwencjonalnej uprawie bawełny używa się około 25% światowych insektycydów i ponad 10% światowych pestycydów.
    Chociaż wszystkie rodzaje bawełny mają duży ślad węglowy, jeśli chodzi o ich uprawę i produkcję, bawełna organiczna uznawana jest za bardziej zrównoważony wybór materiału, z racji na zupełny brak toksycznych pestycydów i sztucznych nawozów.
  • len – największe znaczenie ma len zwyczajny, uprawiany jako roślina włóknodajna i oleista pochodząca z Bliskiego Wschodu. Jest to stara roślina użytkowa uprawiana od kilku tysięcy lat, dostarczająca włókna które mimo konkurencji tworzyw sztucznych nadal jest bardzo cenione,
  • konopie – ubrania z konopi są lekkie, przewiewne, oddychające i wytrzymałe. Tkanina konopna chroni przed promieniowaniem UV, ma właściwości termodynamiczne i hipoalergiczne. Niektórzy projektanci uważają, że to konopie są najlepszych wyborem, jeśli chodzi o ekotkaniny, ze względu na łatwość uprawy, ale w niektórych państwach ich uprawa pozostaje nielegalna
  • juta – to włókno łodygowe produkowane z rośliny z rodzaju juta, uprawianej w Chinach, Pakistanie i innych krajach o gorącym, wilgotnym klimacie. Terminem tym określana jest również wytwarzana z niego tkanina o splocie płóciennym. Występuje w kolorze szarym lub złotawym, włókna juty dobrze i łatwo się barwią, natomiast bielenie ich jest trudne. Występuje w gramaturach od 125 g/m² do 350 g/m². Włókno jutowe, po bawełnianym, jest najbardziej rozpowszechnione (ze względu na swoją taniość i dużą wydajność).
  • sizal (sisal) – to twarde i bardzo wytrzymałe włókno otrzymywane ze specjalnego gatunku agawy – agawy sizalowej. Jest to roślina wieloletnia, wymagająca klimatu tropikalnego. Dojrzałe liście agaw dochodzą do 2 metrów długości, 4-6 centymetrów grubości i 15 centymetrów szerokości w części środkowej. Włókno pozyskuje się z liści metodą ręczną, bądź ręczno–półmechaniczną. Proces ten musi odbyć się zaraz po ścięciu liści, ponieważ wydobywanie jest wtedy najłatwiejsze i daje najlepsze wyniki. Sizal stosowany jest do wyrabiania lin, plecionek, mat, worków i innych.
  • abaka – lekkie, twarde i wytrzymałe włókno wydzielane z pochew liściowych banana manilskiego (Musa textilis Nee). Jego długość wynosi 0,7–3,6 m. Charakteryzuje się odpornością na działanie drobnoustrojów i wody morskiej. Stosowana jest do wyrobu plecionek, grubych tkanin, lin okrętowych (lepsze gatunki), oraz papieru i płyt budowlanych.
  • ramia – to gatunek byliny z rodziny pokrzywowatych. Posiada najdłuższe komórki ze wszystkich organizmów należących do królestwa roślin, osiągające do 50 cm długości. Włókno otrzymywane z łodyg używane jest do wyrobu różnego typu sznurów, lin, tkanin, na obicia mebli.
  • bambus – wielu projektantów rozpoczęło eksperymentowanie z włóknem bambusowym, które podczas swojego cyklu życiowego pochłania gazy cieplarniane, rośnie szybko i obficie bez użycia pestycydów. Mimo to, produkcja materiałów z bambusa może być szkodliwa dla środowiska, ponieważ przy tworzeniu miękkiej wiskozy z twardego bambusa stosowane są środki chemiczne.
  • soja
  • włókna kukurydzy, czy ananasa
• włókna białkowe, czyli pochodzenia zwierzęcego
  • wełna – włókno uzyskiwane z okrywy włosowej (sierści) owiec i jagniąt. Włókno wełniane ma charakterystyczne cechy (karbikowatość, łuskowatość, zawiera lanolinę), dzięki którym nadaje się doskonale do wytwarzania wysokiej jakości wyrobów włókienniczych. Wełna owcza uzyskana przez strzyżenie żywych owiec, zwana również runem lub strzyżą, stanowi doskonały surowiec włókienniczy do wyrobu wysokiej jakości tkanin, dzianin i włóknin.
  • jedwab – włókno uzyskiwane z kokonu jedwabnika morwowego lub jedwabnika dębowego. Światowa produkcja jedwabiu na poziomie ok. 50 000 ton rocznie stanowi 0,2% całej produkcji włókien. Jedwab to również nazwa tkanin produkowanych z przędzy uzyskiwanej z tego włókna. Tkaniny jedwabne charakteryzują się połyskiem, są gładkie, śliskie, wiotkie, miękkie, lekkie, cienkie i bardzo przyjemne w dotyku.
  • angora – miękka tkanina z wełny królików angorskich
  • alpaka – jest jednym z najlepszych gatunków wełny. Wytwarza się z niej wysokogatunkowe produkty, takie jak kurtki, płaszcze, kołdry.
  • kaszmir – miękka tkanina z wełny kóz kaszmirskich, charakteryzująca się bardzo cienkimi włóknami o grubości 16-18 mikrometrów, co zapewnia jej wyjątkową puszystość. Pozyskanie wełny jest procesem niezwykle czasochłonnym. Wymaga ono ręcznego wyczesywania kóz kaszmirskich, a następnie – oddzielenia włosia zewnętrznego od puchowego. Naturalne kolory to szary, brązowy lub biały. Tkanina ta jest dość delikatna, dlatego często stosuje się ją jako dodatek do wełny. Nazwa pochodzi od nazwy regionu w północnych Indiach.
  • moher – to wełna z kóz angorskich. Moher charakteryzuje się długim włóknem, dużą lekkością i puszystością oraz połyskiem. Łatwo się farbuje na różne kolory. Wadą jego jest natomiast łatwe mechacenie się. Moher służy obecnie do wyrobu swetrów, kamizelek, szalików oraz nakryć głowy.
  • wełna z wikuni – wełna z wikunii to najdroższa wełna na świecie. Futro wikunii jest źródłem wysokogatunkowej wełny, która daje więcej ciepła, niż wełna pozyskiwania z jakiegokolwiek innego zwierzęcia. Niezwykle delikatne włosie nie ulega zniszczeniu podczas obróbki chemicznej, a to oznacza, że można z niego stworzyć materiał o dowolnym kolorze i wzorze. . Włókna tego surowca mają średnicę 10-13 mikronów, a ich długość wynosi 20-25 mm.
  • wełna z wigonia
  • wełna wielbłądzia

Włókna wytwarzane

Z naturalnych materiałów: 

• lyocell (tencel) – to forma sztucznego jedwabiu, wykonana z włókien otrzymywanych z masy celulozowej przy użyciu przędzenia na mokro. Został opracowany w 1972 roku przez zespół pracowników nieistniejącego już amerykańskiego zakładu włókien Enka w Karolinie Północnej. Lyocell ma wiele właściwości wspólnych z innymi włóknami celulozowymi, takimi jak bawełna, len, ramia i inne rodzaje sztucznego jedwabiu. Włókna lyocell są miękkie, chłonne, bardzo mocne na mokro i na sucho oraz odporne na gniecenie. Materiał Lyocell można prać zarówno w pralce automatycznej jak i chemicznie. Może być farbowany na wiele kolorów. Dobrze się układa i może symulować różne tekstury, takie jak zamsz, skóra i jedwab. Jest stosowany w wielu tkaninach codziennego użytku: włókna cięte w materiałach takich jak dżins, chino, bielizna i ręcznikach, natomiast dłuższe i gładsze włókna ciągłe stosowane są w produktach takich jak odzież damska i koszule męskie. Lyocell można mieszać z wieloma innymi włóknami, takimi jak jedwab, bawełna, sztuczny jedwab, poliester, len, nylon i wełna.
• polilaktyd (polylactic acid, PLA) – to w pełni biodegradowalny polimer należący do grupy poliestrów alifatycznych. Otrzymuje się go z surowców odnawialnych, na przykład mączki kukurydzianej. Po raz pierwszy polilaktyd został uzyskany w 1932 roku dzięki pracownikom z firmy DuPont przez ogrzewanie kwasu mlekowego w próżni. W 1954 metoda jego oczyszczania została opatentowana. Polilaktyd jest używany głównie dla celów biomedycznych, m.in. do produkcji implantów dentystycznych i resorbowalnych nici chirurgicznych. Istnieją plany stosowania polilaktydu jako zamiennika dla poliolefin i innych polimerów pochodzących z surowców nieodnawialnych. Z polilaktydu produkuje się też butelki i naczynia jednorazowe, które w warunkach specjalistycznego kompostowania przemysłowego rozkładają się w ciągu poniżej 90 dni. Barierą dla zastosowań masowych jest jednak koszt produkcji i przetwarzania tego polimeru. Współcześnie stosowany jest także jako filament (materiał drukarski) w domowych i profesjonalnych drukarkach 3D (w technice osadzania topionego materiału).

Włókna z recyklingu

Włókna z recyklingu albo z odzysku powstają ze ścinków materiałów zbieranych od fabryk odzieży, które są ponownie przetwarzane na krótkie włókna używane do produkcji nowej przędzy. Istnieje tylko kilka zakładów na świecie, które są zdolne do przetwarzania ścinków materiałów z mieszanki włókien bawełny z recyklingu i dodają do nich dla wzmocnienia włókna z wtórnego zastosowania odpadów PET oraz włókna akrylowe dla poprawienia intensywności i natężenia koloru.

Organizacje

Fashion Revolution
Międzynarodowy ruch działający na zasadzie organizacji pożytku publicznego, reprezentowany przez The Fashion Revolution Foundation i Fashion Revolution CIC z zespołami krajowymi na całym świecie. Organizacja została założona w 2013 roku w Wielkiej Brytanii po katastrofie budowlanej kompleksu Rana Plaza, uznawanej za największą w czasach współczesnych pod względem liczby ofiar śmiertelnych. Ruch powstał na rzecz reformy branży mody z naciskiem na potrzebę większej przejrzystości w łańcuchu dostaw i odpowiedzialnych praktyk przemysłu związanego z modą, w szczególności branży odzieżowej, obuwniczej i z nimi powiązanych. Ruch w swoim manifeście opisuje przyjazną i transparentną wizję świata mody, która jest możliwa, o ile zajdą w nim zmiany na wielu szczeblach. Organizacja poprzez swoje działania edukuje twórców i konsumentów, popularyzuje odpowiedzialność, egzekwuje przejrzystość w procesie produkcji odzieży.

Ruch na całym świecie skupia twórców, projektantów, naukowców, liderów biznesu, polityków, właścicieli marek, sprzedawców, producentów, pracowników produkcji, związki zawodowe, aktywistów, miłośników mody – wszystkich tych, dla których istotna jest odpowiedzialność w każdym aspekcie funkcjonowania sektora mody. Jako przedsięwzięcie na skalę globalną Fashion Revolution ma ponownie połączyć poszczególne elementy całego łańcucha dostaw w jedną całość, w której każdy pracownik jest ważny i szanowany za swoją pracę.

dodatkowe informacje:
Katastrofa budowlana w Szabharze

Ubrania do oddania
W 2017 roku został powołany do życia projekt ubraniadooddania.pl, w którym zamieniane są niepotrzebne ubrania na darowizny finansowe, które trafiają do współpracujących z organizacją NGO’sów. Zespół wierzy, że założenia gospodarki obiegu zamkniętego to nie tylko chwytliwe frazesy, a działanie, które naprawdę mogą zmienić trudną sytuację naszej planety. Pozyskane ubrania organizacja ratuje przed zmarnowaniem, dając im drugie życie. Główna idea tej działalności to transparentność i realna pomoc.

Kupuj odpowiedzialnie 
Jest ogólnopolską organizacją prowadzącą działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji oraz przestrzegania praw człowieka i zasad ochrony środowiska w biznesie.

Alternatywa dla tradycyjnych zakupów

• wymiana odzieży – pomiędzy dwiema lub więcej stronami. Idea swapów (w Polsce nazywanych także szafingiem) polega na wymianie dobro za dobro i bezgotówkowo. W przypadku swapów odzieżowych wymiana dotyczy ubrań, akcesoriów, obuwia itp. pomiędzy zainteresowanymi osobami. Wymiany organizowane są jako oddzielne wydarzenia, ale też towarzyszą innym inicjatywom (targom, warsztatom, lokalnym świętom itp.).
• vintage – w modzie termin ten odnosi się do przedmiotów, które przywodzą na myśl przeszłość. To przede wszystkim dobrze zachowane elementy garderoby mające od 20 do 100 lat. Starsze ubrania i dodatki nazywamy antykami. Terminem vintage określa się często, choć błędnie, również ubrania i akcesoria stylizowane na pochodzące sprzed kilkudziesięciu lat, jednak vintage nie oznacza stylistyki nawiązującej do minionych epok. Poprawnym określeniem takiej stylistyki, a także poszczególnych stylizowanych elementów garderoby, jest słowo retro. Nieodłączną cechą określenia vintage jest jego zmienny charakter. Przedmioty, które 10 lat temu miały 95 lat, wciąż były vintage, ale dziś są już antykami. Z kolei ubrania i dodatki, które jeszcze niedawno były po prostu niemodne, dziś mogą mieścić się już w kategorii vintage.
• do it yourself DIY czyli zrób to sam ZTS – określenie idei która związana jest z wykonywaniem prac samodzielnie, bez pomocy profesjonalistów, jedynie z ich wskazówkami. Koncepcja DIY utożsamiana jest z rękodziełem, przeprowadzaniem napraw, przeróbek krawieckich, samodzielnym tworzeniem nowych ubrań, akcesoriów, produktów do domu czy kosmetyków. DIY zakłada wykonywanie przedmiotów, które mają unikatowy charakter i nie są produkowane na masową skalę. Każda z wytworzonych w koncepcji DIY rzeczy ma swoją niepowtarzalną tożsamość. Idea ta zachęca do używania materiałów pochodzących z recyklingu (wpisującego się w wartości mody zrównoważonej) i jest rozwiązaniem korzystnym ekonomicznie. Dzięki DIY porzucone czy zniszczone przedmioty (m.in. ubrania, akcesoria, meble itp.) dostają szansę na ponowne ich wykorzystanie.

Jak przejść z trybu fast fashion w tryb slow fashion

Żeby być eko, nie trzeba całkowicie rezygnować z zakupów. Wystarczy zmienić przyzwyczajenia, świadomie dokonywać wyborów i do końca wykorzystywać zasoby naszej szafy. Przy zakupie nowych ubrań trzeba patrzeć na metkę i zwracać uwagę, gdzie i z czego wyprodukowane jest ubranie. Szukać rzeczy szytych bliżej nas i z naturalnych materiałów.

Nadzieją na lepsze jutro w modowym świecie stały się marki slow fashion, które skupiają się na odpowiedzialnej modzie. Ich celem jest produkcja mniejszej ilości ubrań, zapobieganie nadprodukcji, skupianie się na pozyskiwaniu surowców z poszanowaniem środowiska naturalnego i bazowanie na pracy lokalnych podwykonawców działających zgodnie z zasadami fair trade. 

Obecnie również polskie marki slow fashion to znakomita alternatywa dla sieciówek. Od wielu sezonów pokazują już, że są w stanie odpowiedzieć na potrzeby klientów, zapewnić świetną jakość i unikalny styl za korzystną cenę. Kupując ich produkty wspieramy rodzimy przemysł odzieżowy, a tworzone i szyte w Polsce ubrania nie trzeba transportować na duże odległości.

Zrównoważona moda zachęca także do tego by ubraniom, na dnie szafy, dawać drugie życie, poddawać upcyklingowi, robić zakupy w sklepach z używaną odzieżą. Moda jest bowiem wtedy ekologiczna, kiedy nie kupujemy codziennie nowych ubrań, wymieniamy się ubraniami, lub modyfikujemy stare.

Przy zakupie nowych ubrań

Zwróć uwagę na bezpieczeństwo, skład surowcowy, rozmiar i wygląd ubrania. Pamiętaj o sprawdzeniu etykiety lub wywieszki oraz o paragonie.

• bezpieczeństwo – sprawdź, czy dziecięca bluza nie ma sznurka przy kapturze. Stwarza to ryzyko uduszenia. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej ubranka dla dzieci do 7 lat nie powinny mieć żadnych sznurków lub troczków przy szyi, a dla starszych takie elementy muszą być nierozciągliwe i krótsze niż 7,5 cm.
• etykiety i wywieszki – powinny zawierać skład surowcowy, cenę, informacje o producencie i miejscu produkcji. Dodatkowo może być na nich podany sposób konserwacji oraz ostrzeżenia, np. „Uwaga! Trzymać z daleka od ognia”.
• ekologiczne oznaczenia na ubraniach i tekstyliach – są to znaki jakości poświadczające, że produkty zostały przetestowane, sprawdzone i oznaczone ekologicznym certyfikatem
• wygląd ubrania – upewnij się, że ubranie nie ma widocznych wad, np. zaciągnięć, przebarwień. Dzięki temu unikniesz problemów z reklamacją.
• rozmiar – przymierz ubranie, bo producenci stosują różną numerację. Zwrot lub wymiana za ciasnej bluzki to dobra wola sklepu.
• zachowaj paragon – ułatwi ewentualną reklamację, jeśli w ubraniu odkryjesz wady. Masz na nią 2 lata.

dodatkowe informacje:
Oznaczenia ekologiczne ubrań i tekstyliów

Zrównoważone modowe zakupy w stylu slow fashion:

• pamiętaj, że nie wszystko musi być nowe – przemysł tekstylny naprawdę nie jest ekologiczny
• każdy zakup przemyśl dwa razy – nie daj się wkręcić w wyprzedaże
• rób zakupy w sklepach typu second hand – za niewielkie pieniądze można tam upolować ubrania znanych i dobrych marek, a nawet zupełnie nowe towary z metkami
• stawiaj na jakość i minimalizm – twórz swoją kolekcję ubrań w oparciu o jakościowe produkty stworzone w odpowiedzialnych markach slow fashion
• zrób listę rzeczy które naprawdę musisz kupić na nowy sezon – określ maksimum 5. Przypnij listę na drzwiach szafy i nie kupuj nic spoza niej przez cały sezon
• wybieraj tkaniny z recyklingu, z odzysku, z nadwyżek czy vintage – ponieważ nie wymagają uprawy i produkcji surowca

Własna szafa i garderoba

• zrób gruntowny przegląd swojej szafy – może się okazać, że masz w niej unikatowe i ponadczasowe ubrania sprzed lat, które dziś ponownie będą zachwycać
• wybierz z swojej szafy bazowe części garderoby które możesz wykorzystać w różnych stylizacjach – w uniwersalnym kolorze np. czarnym, beżowym, czy klasyczne buty, które możesz włożyć do wszystkiego. Takie podejście do mody daje możliwość ubrania się na każdą okazję przy niewielkiej ilości ubrań w garderobie.
• zrób eksperyment – noś przez cały tydzień te same rzeczy w różnych zestawach. Wcale nie potrzebujesz więcej
• na przyjęcie, imprezę, spotkanie załóż kreacje z zeszłego roku – wystarczy tylko, że dołożysz inne dodatki, które nadadzą starej kreacji zupełnie nowy charakter

Daj starym ubraniom nowe, drugie życie

• niezniszczone części garderoby
  • oddaj rodzinie, znajomym lub potrzebującym
  • wymień się z innymi
  • sprzedaj przy pomocy portali, aukcji lub dedykowanych stron internetowych
• stare, zniszczone ubrania
  • upcyklinguj – wykorzystaj do stworzenia bardziej wartościowych rzeczy niż są w obecnym stanie. W przypadku ubrań jest to bardzo proste. Wystarczy obciąć spodnie, naszyć atrakcyjne wzory, postarzyć stare jeansy na bardziej znoszone i wytarte (wycieruchy), które w sklepie mogą kosztować krocie. Dzięki temu mamy rzecz, która w swojej formie nie zmienia zastosowania, ale jest wyjątkowa.
  • downcyklinguj – wykorzystaj do stworzenia rzeczy mniej cennych np. podarte ubrania na szmatki, woreczki do prania czy torby na zakupy

Zrównoważone zakupy
Zastanów się nad tym co kupujesz i pomyśl, z czego jest to zrobione. Kupuj produkty, które zostały wyprodukowane w sposób naturalny i nie przebyły tysięcy kilometrów aby znaleźć się w twoim koszyku. Kupuj przedmioty, które będą ci służyć lata, lub które można przetworzyć. Nie kupuj bez realnej potrzeby, pod wpływem impulsu, promocji czy wyprzedaży. Zadaj sobie pytanie, czy produkt jest ci niezbędny, czy nie posiadasz już podobnego. A może taki przedmiot można kupić używany, wypożyczyć lub zrobić samemu?

dodatkowe informacje:
Na zakupach – jak każdego dnia dbać o środowisko naturalne

Pamiętaj! Wiele firm odzieżowych, w ramach poprawy wizerunku, stosuje tzw. greenwashing (ekościemę) czyli dąży do przekonania klientów, że robi więcej aby chronić środowisko niż ma to miejsce w rzeczywistości.

źródło: materiały prasowe
Abaka, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Alpaka (tkanina), autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Angora (tkanina), autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Bambus, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Bawełna (włókno), autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Jedwab, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Juta (tkanina), autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Kaszmir (tkanina), autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Konopie siewne, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Len, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Len zwyczajny, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Lyocell, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Moher, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Polilaktyd, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Sizal, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Szczmiel biały, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Wełna, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Włókna naturalne, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Zrównoważona moda, autorzy, licencja CC BY SA 4.0

Świadomy konsument – dodatkowe informacje:
ekologiczne i zrównoważone święta, black friday, Clean label, cyber monday, cykl życia produktu (Life Cycle Assesment LCA), data przydatności do spożycia, data ważności, degrowth, domowe (naturalne) środki czystości, dyrektywa Cyfrowa, Dyrektywa Omnibus, dyrektywy PPWD (Packaging and Packaging Waste Directive). dyrektywa Towarowa, dyrektywa Single-Use Plastics, ekoprojekt, ekoprojektowanie (ecodesign), etykiety energetyczne, greenwashing (ekościema, ekomanipulacja, zielone kłamstwo), ekonomia subskrypcji, fast fashion (szybka, śmieciowa moda), gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), kosmetyki naturalne (ekokosmetyki), marnowanie żywności, Nutri-Score (5-Colour Nutrition Label, 5-CNL) pięciokolorowa etykieta żywieniowa, olej palmowy, odpowiedzialna konsumpcja, pakiet odpadowy, Prawo Do Naprawy (#RightToRepair), produkt bio, produkt ekologiczny (eko), produkt naturalny, recykling, redesign, rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP), ekonomia współdzielenia (sharing economy), slow fashion, społeczna lodówka, strategia Od pola do stołu, system kaucyjny, transport ekologiczny, turystyka ekologiczna, upcykling, uwalnianie książek (bookcrosing), zdrowa żywność, zrównoważona moda, zrównoważone rybołówstwo, żywność alternatywna, żywność drukowana, żywność ekologiczna

ślad ekologiczny (ecological footprint), ślad środowiskowy (environmental footprint), ślad węglowy (carbon footprint), ślad wodny (water footprint)
air-commerce, downsizing, overpackaging

Jak każdego dnia dbać o środowisko naturalne:
na wakacjach, na zakupach, w podróży, ograniczenie zużycia papieru
oszczędzanie energii elektrycznej (oszczędzanie prądu): tryb czuwania Stand-by
energooszczędne oświetlenie: świetlówka kompaktowa (energooszczędna), żarówka LED
oszczędzanie gazu, oszczędzanie wody: perlator
energooszczędna wentylacja, energooszczędne ogrzewanie
energooszczędne urządzenia: czajnik elektryczny, komputer, lodówka i zamrażarka, odkurzacz, okap kuchenny, piekarnik, płyta grzejna, pojemnościowy podgrzewacz do wody, pralka, telewizor, zmywarka
segregacja odpadów
znaki i oznaczenia ekologiczne

Ekologiczny styl życia:
dieta planetarna, freganizm, Lifestyles of Health and Sustainability (LOHAS), Less Waste, Roślinne zamienniki mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego, Repair Cafe, Slow fashion, Slow life, weganizm, wegetarianizm,
Zero Waste
zasada 3R, zasada 5R, zasada 8R: Rethink (Przemyśl swoją relację ze środowiskiem), Refuse (Odmawiaj), Reduce (Unikaj), Reuse (Użyj ponownie), Rehome (Znajdź nowy dom), Repair (Naprawiaj), Recycle (Utylizuj, Recyklinguj, Oddaj do odzysku), Rot (kompostuj)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie