Globalne zagrożenia ekologiczne

Konsumpcyjny tryb życia, dążenie ludzi do bogactwa i komfortu, prowadzą do nadmiernej eksploatacji dóbr naturalnych, zanieczyszczenia środowiska, zachwiania różnorodności biologicznej czy globalnych zmian klimatu. Naukowcy ostrzegają nas przed katastrofą o skali sięgającej całej planety.

Zaniechanie działań na rzecz ochrony środowiska i ekosystemów grozi destabilizacją życia na Ziemi. Maleje dostępność wody pitnej, postępuje wylesianie, zanika bioróżnorodność, emisja gazów cieplarnianych przybiera groźne rozmiary. Ogromna większość zidentyfikowanych już wcześniej zagrożeń nie ustała, a większość z nich jest coraz gorsza. Wyjątkiem jest sukces międzynarodowych wysiłków podjętych w celu ustabilizowania warstwy ozonu w stratosferze, co w znacznej mierze się udało. Zdaniem naukowców, wkrótce może być za późno, by te niebezpieczne tendencje odwrócić.

Formalnie wciąż żyjemy w okresie czwartorzędu i epoce holocenu. Rozpoczęła się ona 11,7 tys. lat temu, gdy lodowce zaczęły się cofać, a świat zaczął się ogrzewać. Jednak działania człowieka w dużym stopniu przyczyniły się do zmian geologicznych na Ziemi i według naukowców powinno zostać to zaznaczone w tabeli stratygraficznej. To schemat, który obrazuje przebieg historii Ziemi na podstawie następstwa różnych procesów. Międzynarodowa grupa utworzona do zbadania tej kwestii uznała, że epoka człowieka jest prawdziwa w sensie geologicznym. W skali globalnej połączone efekty działań ludzi są już często większe niż siły samej natury. Obecnie aktywność ludzi jest tak intensywna, a skutki rozległe, że mówiąc o kształcie naszej planety, nie sposób pominąć wpływu Homo sapiens na otaczającą go przyrodę. Żeby nazwać epokę geologiczną związaną z naszą dominacją, powstał specjalny termin antropocen. Pochodzi on od greckiego słowa ánthropos, czyli człowiek.

dodatkowe informacje:
Antropocen
Ekobójstwo
Granice planetarne
Klęski i katastrofy ekologiczne
Największe katastrofy ekologiczne na świecie
Katastrofy chemiczne i przemysłowe
Katastrofy jądrowe (nuklearne)
Wycieki ropy naftowej
Wylesianie
Degradacja przyrody

Błękitna planeta Ziemia

Ziemia, skalna kula którą zamieszkujemy, jest zlepkiem kosmicznego pyłu krążącego wokół Słońca, samotnym małym ziarenkiem pośrodku wielkiej, otaczającej kosmicznej przestrzeni. Nasz glob pod swoją cienką skorupą rozgrzany jest do białości, a na ciekłym podłożu przesuwają się kontynenty i poszerzają dna oceanów. Pomiędzy powierzchnią Ziemi a kosmiczną próżnią mieści się cudowny, wrażliwy świat nazwany biosferą.

Bez liczącej 4,5 miliarda lat Matki Ziemi nie moglibyśmy istnieć. Urodziliśmy się na jej powierzchni i tu spędzamy całe swoje życie. Jest tak wielka, że wydaje nam się całym światem. Ziemia jest jedynym znanym miejscem we Wszechświecie, w którym występuje życie. Obecnie nie ma innego miejsca, nie ma planety B, gdzie nasz gatunek mógłby wyemigrować. Pośród całego ogromu wszechświata, Ziemia pozostaje jedynym naszym domem.

Kilka milionów lat temu afrykańska małpa człekokształtna wykształciła dwunożność i zdolność chodzenia w pozycji wyprostowanej. Ostatecznie na skutek ewolucji powstał człowiek współczesny (rozumny) Homo sapiens. Wytworzenie własnej kultury, rozwój rolnictwa i postęp technologiczny pozwoliły człowiekowi w krótkim czasie wpływać na Ziemię w większym stopniu niż inne gatunki, co zapewniło mu status dominującego gatunku. Obecnie ponad 8 mld ludzi zamieszkujących Ziemię jest zależna od jej biosfery i minerałów. Zasoby naturalne skorupy ziemskiej i umiejętność ich przetworzenia zapewniają przetrwanie globalnej populacji ludzkiej.

Im dłużej badamy przestrzeń kosmiczną i nasz system słoneczny, tym wyraźniej stwierdzamy niezwykłość naszego świata.

Obecnie nasza błękitna, żywa planeta, Ziemia, znajduje się w krytycznym momencie ewolucji. Jeden z jej gatunków, my czyli homo sapiens, zagraża zakłóceniem i wyczerpaniem systemów podtrzymujących jej życie. Doprowadziliśmy do kryzysu klimatycznego, powodujemy szóste masowe wymieranie wielu gatunków roślin i zwierząt poprzez wylesianie, degradacje ekosystemów i niszczenie siedlisk. W skali globalnej efekty naszych działań są już często większe niż siły samej natury i powodują tak daleko idące zmiany, że według niektórych żyjemy już w antopocenie, nowej epoce geologicznej zwanej epoką człowieka.

Wywoływany naszą działalnością wzrost emisji gazów cieplarnianych stał się główną przyczyną zmian klimatu i globalnego ocieplenia. Rosnące temperatury powodują m.in. ocieplenie, odtlenienie i zakwaszenie oceanu, zaburzenie cyrkulacji termohalinowej, wzrost poziomu mórz, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego nasilanie się ekstremalnych zjawisk pogodowych, zmiany w ilości i strukturze opadów atmosferycznych.

Zanieczyszczamy środowisko popiołem z paliw kopalnych, śmieciami i odpadami z tworzyw sztucznych. Emitujemy do atmosfery wielokrotnie więcej ołowiu, kadmu, miedzi, arsenu, siarki i azotu, niż czyni to natura w naturalnych cyklach obiegu tych pierwiastków. Wraz z ściekami i nawozami sztucznymi spływającym z pól uprawnych zaburzyliśmy obieg azotu i fosforu w przyrodzie. Przyczyniamy się też do rozprzestrzeniania po całym świecie obcych inwazyjnych gatunków roślin i zwierząt

W sztucznych zbiornikach zgromadziliśmy już sześć razy więcej wody, niż spływa ich w rzekach. Szacuje, że całkowita ilość ziemi przemieszczanej rocznie tylko w rolnictwie dziesięciokrotnie przewyższa osady wypłukiwane i niesione z prądem przez wszystkie rzeki świata

Wiele nowo pojawiających się chorób takich jak Ebola, AIDS, SARS, ptasia grypa, świńska grypa, koronawirus (SARS-CoV-2), nie są przypadkowymi katastroficznymi zdarzeniami, ale konsekwencją naszej brutalnej ingerencji w naturalne ekosystemy.

Jeżeli szybko nie podejmiemy zdecydowanych działań na rzecz ochrony środowiska, bioróżnorodności, oraz zmian klimatycznych, doprowadzimy do destabilizacji życia na naszej planecie.

Powoli zbliżamy się do globalnej katastrofy ekologicznej, ale wciąż mamy szansę zmienić dotychczasowy kurs. Powinniśmy wziąć odpowiedzialność w swoje ręce i zacząć działać, odwracając fatalny trend, przynajmniej tam, gdzie się da. Każda, nawet najmniejsza zmiana w naszym codziennym życiu ma znaczenie dla życia na naszej błękitnej planecie. Każdy z nas ma swój mały, ale realny wpływ na kształt Ziemi, może małymi krokami zmieniać rzeczywistość i polepszać stan planety.

Globalne zagrożenia ekologiczne

Katastrofie ekologicznej sprzyjają globalne zagrożenia ekologiczne:

• zmiany klimatu
• utrata bioróżnorodności
• wylesianie (deforestacja) powierzchni Ziemi
• niszczenie warstwy ozonowej – ubożenie ozonu i dziura ozonowa
• zakwaszenie wód
• odtlenienie oceanu
• ocieplenie oceanu
• zmiana cyrkulacji termohalinowej
• topnienie lodu morskiego
• topnienie lodowców i lądolodów
• wzrost poziomu mórz i oceanów
• zaburzenie obiegu azotu i fosforu
• stepowienie i pustynnienie powierzchni Ziemi
• degradacja ekosystemów
• ubożenie zasobów wody pitnej
• zanieczyszczenie okołoziemskiej przestrzeni kosmicznej

Ekobójstwo, ekocyd
to szeroko rozumiane poważne szkody w otaczającej nas przyrodzie, mające charakter powszechny i długotrwały. Ekobójstwo popełniane wielokrotnie i przez dziesięciolecia jest podstawową przyczyną obecnego kryzysu klimatycznego i ekologicznego.

Katastrofa ekologiczna
to skrajna postać destrukcji środowiska przyrodniczego przez którą rozumie się załamanie równowagi dynamicznej ekosystemu wskutek uszkodzenia lub zniszczenia jego struktury bądź funkcji w takim zakresie, że uniemożliwione jest działanie naturalnych mechanizmów (regeneracje, samoczyszczenia, kompensacje).

Zmiany klimatu

Na przełomie XX i XXI wieku termin globalna zmiana klimatu zaczął być używany w kontekście globalnego ocieplenia (wzrostu średniej temperatury powierzchni Ziemi w odpowiedzi na wzrost koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze), oraz towarzyszących mu zjawisk.

Obecne zmiany klimatu obserwujemy jako wzrost średniej temperatury na powierzchni Ziemi które powoduje m.in. topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, zakwaszenie wód, odtlenienie i wzrost poziomu oceanu, ekstremalne zjawiska w tym susze, fale upałów, ulewy, huragany, trąby powietrzne, pożary czy powodzie.

dodatkowe informacje:
Zmiany klimatu (kryzys klimatyczny)
Globalne ocieplenie
Efekt cieplarniany
Gazy cieplarniane
Dwutlenek węgla
Metan
Hipoteza pistoletu metanowego
Ekstremalne zjawiska

Utrata bioróżnorodności (szóste masowe wymieranie)

Ubożenie bioróżnorodności wyraża się poprzez utratę siedlisk, wymieranie gatunków, zmniejszanie zróżnicowania genowego w populacjach. Całe ekosystemy wraz z tworzącymi je gatunkami zanikają zanim zdążamy je zbadać. Obecnie utrata różnorodności biologicznej jest już tak szybka, że okres w której żyjemy nazwano szóstym wielkim wymieraniem gatunków. Jest to też jedna z cech antropocenu, czyli nowej epoki w której człowiek ma wpływ na ekosystem i system geologiczny Ziemi.

Uczeni z całego świata wskazują na dwie przeciwstawne tendencje: wzrost w okresie ostatnich 25 lat ludności świata o 35%, oraz zmniejszenie się w tym samym okresie liczebności ssaków, ssaków, gadów, płazów, ptaków i ryb o 29%. Giną zwierzęta i rośliny, znikają całe gatunki, a główną przyczyną sprawczą jest działalność człowieka. W rezultacie przebiega ono bardzo gwałtownie.

W ciągu ostatnich 100 lat z powierzchni naszej planety zniknęło 200 gatunków kręgowców. To średnio dwa gatunki rocznie. Rosnąca ludzka populacja coraz bardziej rozpycha się po planecie, usuwając zwierzęta z ich dotychczasowych terytoriów. Podczas gdy jedne gatunki wymierają, inne zmuszone do życia na kurczącej się przestrzeni, są coraz mniej liczne i w coraz gorszej kondycji zdrowotnej. Są w tym gronie praktycznie wszystkie duże ssaki, kojarzące się nam z Afryką czy Azją: słonie, lwy, tygrysy, nosorożce i małpy człekokształtne. W przypadku niektórych gatunków, szczególnie z Azji Południowo-Wschodniej, utrata terytorium sięga 80% powierzchni.

Taka sytuacja wcześniej czy później zemści się na ludziach. Wyciąganie poszczególnych cegiełek życia spowoduje, że w końcu cała budowla przyrody nagle się zawali. A stojący na jej szczycie człowiek spadnie w otchłań nie kończących się katastrof.

dodatkowe informacje:
Bioróżnorodność
Szóste masowe wymieranie
Masowe wymieranie
Czerwona księga gatunków zagrożonych IUCN
Przełowienie
Przyłów

Wylesianie (deforestacja)

Deforestacja to proces zmniejszania udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni danego obszaru, zazwyczaj wskutek antropopresji np. poprzez nadmierne wykorzystanie gospodarcze lasów, zanieczyszczenie środowiska, pożary lasu. Może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych.

dodatkowe informacje:
Wylesianie
Pożar lasu
Degradacja środowiska

Zanieczyszczenie środowiska

To obecność substancji niepożądanych w stanie ciekłym lub gazowym, w powietrzu, wodzie, glebie, występujących w stężeniu zmieniającym jego właściwości i mogących wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka.

dodatkowe informacje:
Zanieczyszczenie środowiska naturalnego
Zanieczyszczenie wody
Zanieczyszczenie powietrza
Zanieczyszczenie gleby
Zanieczyszczenie środowiska hałasem
Zanieczyszczenie światłem
Plastik (tworzywa sztuczne)
Mikroplastik
Wielka Pacyficzna plama śmieci

Ubożenie warstwy ozonowej

Warstwa ozonowa ma istotne znaczenie ochronne dla życia na Ziemi. Ozonosfera zatrzymuje szkodliwe dla żywych organizmów promieniowania ultrafioletowego tzw. UV-B zanim dotrze ono do powierzchni Ziemi z kosmosu.

W latach 80. XX wieku odkryto przerzedzenie warstwy ozonowej (nazwane dziurą ozonową), związane z emisją przez człowieka substancji niszczących ozon atmosferyczny (np. freony). Ze względu na niekorzystne efekty dla warstwy ozonowej zostały opracowane międzynarodowe regulacje ograniczające użycie substancji zubażających warstwę ozonową, do których przystąpiła większość krajów świata: Konwencja Wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej, a następnie Protokół Montrealski.

dodatkowe informacje:
Ozon i ozonosfera – warstwa ozonowa
Dziura ozonowa
Konwencja Wiedeńska
Protokół Montrealski
Freon

Zakwaszenie wód

Poważnym problemem w kwestii zanieczyszczenia środowiska wodnego jest jego zakwaszenie. Zakwaszenie wód to proces zwiększania kwasowości wód w zbiornikach w wyniku procesów naturalnych i sztucznych. Jego miarą jest spadek średniej wartości pH wody.

Zjawisko naturalnego zakwaszenie wód potęgowane jest przez procesy antropogeniczne. Podstawowe znaczenie w tej kwestii odgrywa nadmierna emisja dwutlenku węgla przez człowieka, występowanie kwaśnych opadów atmosferycznych, oraz dopływ nawozów i ścieków zawierających w swoim składzie substancje powodujące wzrost zakwaszenia wody, eutrofizację i powstawanie stref martwych wód.

dodatkowe informacje:
Zakwaszenie wód
Kwaśny deszcz
Sinice
Eutrofizacja
Martwe strefy

Odtlenienie oceanu

W morzach i oceanach na całym świecie ubywa tlenu. W ciągu ostatnich 50 lat z otwartych oceanów wyparowało 2% zawartego tam tlenu, rejony mórz i oceanów o niebezpiecznie niskiej zawartości tlenu (Oxygen Minimum Zones) powiększyły się o obszar tak duży jak Unia Europejska, a objętość pustyni tlenowych, gdzie tlenu nie ma wcale wzrosła w tym samym czasie czterokrotnie.

Do odtlenienia wód przyczynia się głównie działalność człowieka. Po pierwsze chodzi o spowodowany nadmierną emisją dwutlenku węgla wzrost temperatury na Ziemi. Drugim powodem są nawozy sztuczne i ścieki, których olbrzymie ilości spływają z pól i rzekami trafiają do mórz i oceanów.

dodatkowe informacje:
Odtlenienie oceanu
Zaburzenie obiegu azotu i fosforu
Martwe strefy
Eutrofizacja

Ocieplenie oceanu

Oceany pokrywają ok. 70% powierzchni Ziemi. W nich też gromadzi się ok. 90% energii termicznej zmagazynowanej w systemie klimatycznym, dlatego stanowią jedno z kluczowych ogniw systemu klimatycznego, a zmiany ich średniej temperatury są ważnym wskaźnikiem trendów klimatycznych. Z analiz bilansu energii systemu klimatycznego wynika, że mniej niż 10% nadmiarowej energii zużywane jest na ogrzewanie atmosfery, gruntu i topnienie lodowców, reszta gromadzi się w oceanie

Ciepło zmagazynowane w oceanie powoduje rozszerzanie się wody morskiej, co odpowiada nawet za połowę globalnego wzrostu poziomu mórz i oceanów. Większość dodatkowej energii ok. 70% magazynowana jest w warstwie powierzchniowej oceanu do głębokości 700 metrów, reszta w głębszych warstwach. Najnowsze pomiary temperatury oceanów pokazują bezustanną akumulację ciepła i to że oceany wciąż się ogrzewają. Ostatnie 10 lat było najcieplejszą dekadą w oceanie od XIX wieku. Rok 2022 był najcieplejszym odnotowanym rokiem w oceanie i odnotował najwyższy światowy poziom morza.

dodatkowe informacje:
Ocieplenie oceanu
Zmiana cyrkulacji termohalinowej

Zmiana cyrkulacji termohalinowej

Cyrkulacja termohalinowa to globalna cyrkulacja wód oceanów spowodowana zmianami gęstości wody morskiej w zależności m.in. od zasolenia i temperatury wód Oceanu Spokojnego i Oceanu Atlantyckiego. Ta globalna cyrkulacja oceanu jest związana z wymianą energii pomiędzy tropikami i obszarami okołobiegunowymi. Małe zmiany właściwości cyrkulacji termohalinowej mogą powodować duże zmiany klimatu ze względu na dużą pojemność cieplną oceanu.

Topnienie lodowców i lądolodów jest uznawane za źródło słodkiej wody, której dopływ do oceanu powoduje rozcieńczenie wody powierzchniowej, zmniejszając jej gęstość. Zwalnia to lub zatrzymuje downwelling, czyli silnik oceanicznego transportera. Konsekwencją zdarzenia wywołanego ociepleniem oceanu może być zahamowanie dostawy ciepła, czyli ochłodzenie rejonu Arktyki i Północnej Europy (sprzężenie zwrotne ujemne). Kolejną kwestią związaną z zaburzeniem cyrkulacji termohalinowej jest niedotlenienie oceanu.

Osłabienie cyrkulacji oceanicznej wywołane ogrzewaniem wód morskich wpływa również na trasy przemieszczania się cząstek pokarmowych, oraz na miejsca ich wynoszenia z głębszych warstw oceanu, czego skutkiem jest rozsynchronizowanie się łańcuchów pokarmowych. Wraz z odtlenianiem, zanieczyszczeniem oceanów i przełowieniem spowoduje to zaburzenie funkcjonowania ekosystemów.

dodatkowe informacje:
Zmiana cyrkulacji termohalinowej
Zaburzenie obiegu azotu i fosforu (cykl biogochemiczny)
Zmiany klimatu

Topnienie lodu morskiego

W Antarktyce występują dwa rodzaje lodu: lądowy pokrywający gruba warstwą kontynent (i część szelfu), oraz cienka warstwa lodu morskiego zamarzającego zimą i rozmarzającego w dużej części latem. Obecnie naukowcy prognozują całkowite zniknięcie letniego lodu morskiego na obszarze Arktyki do 2040 roku. Zanik białej, arktycznej czapy oznacza nie tylko zaburzenia klimatyczne na globalną skalę. Stanowi też wyrok dla ludności, zamieszkującej skute lodem tereny. Mroźny raj Inuitów dosłownie topnieje na ich oczach.

Otwarcie przez cały rok morskiego Szlaku Arktycznego pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, oraz umożliwienie dostępu do arktycznych złóż ropy, gazu i minerałów, może przynieść pewne korzyści gospodarcze, jednak skutki negatywne będą dramatyczne. Obejmą one nie tylko utratę środowiska naturalnego ludzi, niedźwiedzi polarnych i innych zwierząt dostosowanych do życia w pokrytej lodem Arktyce. Topnienie lodu morskiego Arktyki będzie mieć poważne konsekwencje na wszystkich poziomach życia na Ziemi: od lokalnego po globalny, ekologiczny i kulturowy.

Straty poniesie cała światowa społeczność, jeżeli z szelfu wschodniosyberyjskiego, jednego z największych szelfów świata, uwolnią się zasoby metanu. Zaburzą one i tak już rozchwiany klimat, co doprowadzi do dalszej destabilizacji światowej gospodarki i kolejnych fal migracji

dodatkowe informacje:
Topnienie lodu morskiego
Zmiany klimatu
Ocieplenie oceanu
Globalne ocieplenie

Topnienie lodowców i lądolodów

Antarktyda traci masę lodu (topniejąc) średnio w tempie około 146 miliardów ton rocznie, a Grenlandia traci około 270 miliardów ton rocznie, co powoduje wzrost poziomu morza. Jest to ważne, ponieważ pokrywy lodowe Grenlandii i Antarktydy przechowują około dwóch trzecich całej słodkiej wody na Ziemi. Ostatnie dane wskazują, że kurczy się niemal 90% lodowców.

Lodowce i lądolody tracą lód z powodu ciągłego ocieplenia powierzchni Ziemi i oceanów. Woda roztopowa pochodząca z pokryw lodowych odpowiada za około jedną trzecią średniego światowego wzrostu poziomu morza od 1993 roku. Woda słodka może mieć również wpływ na zaburzenie cyrkulacji termohalinowej, czyli globalnej cyrkulacji wód oceanu.

Setki milionów ludzi (ok. jednej szóstej światowej populacji), są uzależnione od wody dostarczanej co roku przez naturalne wiosenne, letnie i jesienne topnienie lodowców.

Zniknięcie lodowców nie tylko zagrozi zaopatrzeniu w wodę dla dziesiątek milionów ludzi, ale przyczyni się również m.in. do wysychania rzek, problemów z nawodnieniem pól, suszą, pustynnieniem, ograniczy transport rzeczny i produkcję prądu w elektrowniach wodnych.

dodatkowe informacje:
Topnienie lodowców i lądolodów
Zmiana cyrkulacji termohalinowej
Globalne ocieplenie
Ocieplenie Oceanu
Gazy cieplarniane
Dwutlenek węgla

Wzrost poziomu mórz i oceanów

Poziom mórz i oceanów na świecie podnosi się w wyniku globalnego ocieplenia spowodowanego przez człowieka, przy czym tempo tego zjawiska jest niespotykane od ponad 2,5 tys. lat. W latach 1901–2010 średni poziom mórz na świecie wzrósł o 19 cm, ponieważ z powodu ocieplenia mórz, topnienia lodowców i lądolodów, powiększyły się oceany. W każdej dekadzie topnieje 1.07 miliona km² pokrywy lodowej.

Według scenariuszy Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) w zależności od emisji gazów cieplarnianych poziom mórz do 2100 roku wzrośnie od 0,5 do 1,5 m. Oznacza to gwałtowne nasilenie się zjawisk ekstremalnych związanych z zalewaniem wybrzeży. Delty rzek i pola ryżowe zostaną zalane słoną wodą, co spowoduje masową migrację ludności i zrujnuje plony. Woda morska, zmieszana z wodą słodką, zanieczyści rzeki i pokłady wodonośne. Żadna infrastruktura nie jest na to przygotowywana i nie da się jej na to przygotować na całej długości wybrzeży

dodatkowe informacje:
Wzrost poziomu mórz i oceanów

Zaburzenie obiegu azotu i fosforu (cyklu biogochemicznego)

Wysoce stabilny przez setki milionów lat skład chemiczny mórz i atmosfery, w tym zawartość tlenu, był do tej pory możliwy dzięki współdziałaniu cykli biogochemicznych połączonych ze sobą siecią sprzężeń zwrotnych. Są one jednak niezwykle wrażliwe na nawet małe zmiany w natlenieniu oceanu czy pierwotnej produkcji biologicznej netto. Cykl biogeochemiczny to krążenie pierwiastka lub związku chemicznego w obrębie całej ekosfery, łącznie z biosferą. Największe znaczenie mają obieg azotu, fosforu, siarki, węgla i wody w przyrodzie

Emitując dwutlenek węgla, zanieczyszczając środowisko tworzywami sztucznymi, nawozami i ściekami, wyławiając masowo ryby, zakłóciliśmy funkcjonowanie całego złożonego systemu przepływu materii i energii w środowisku, co może mieć bardzo poważne konsekwencje.

Według naukowców w 2009 roku została przekroczona granica planetarna związana z antropogeniczną emisją do środowiska azotu, a w 2015 roku granicę przekroczył emitowany przez człowieka fosfor. Drastyczne, globalne zmiany na Ziemi niekoniecznie nastąpią z dnia na dzień, ale łącznie granice wyznaczają krytyczny próg zwiększający ryzyko dla ludzi i ekosystemów, których jesteśmy częścią.

dodatkowe informacje:
Zaburzenie obiegu azotu i fosforu (cykl biogochemiczny)
Granice planetarne
Przełowienie

źródło: materiały prasowe

⚠️ Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:

definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby

degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw

ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)

zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia

zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał

klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej

Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)

Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough

🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

📩 Zapisz się na newsletter i otrzymuj ekowiadomości prosto na swoją skrzynkę!
Subskrypcja daje Ci także dostęp do specjalnego działu na portalu 🌐, gdzie znajdziesz darmowe materiały do pobrania: 📘 poradniki, 📋 przewodniki, 📂 praktyczne zestawienia, ✏️ wzory, 📄 karty pracy, ✅ checklisty i ściągi. Wszystko, czego potrzebujesz, aby skutecznie wprowadzać ekologiczne zmiany w swoim życiu 🌱.

☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc…..

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl

🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie