Topnienie lodu morskiego

W Antarktyce występują dwa rodzaje lodu: lądowy pokrywający gruba warstwą kontynent (i część szelfu), oraz cienka warstwa lodu morskiego zamarzającego zimą i rozmarzającego w dużej części latem. Obecnie naukowcy prognozują całkowite zniknięcie letniego lodu morskiego na obszarze Arktyki do 2040 roku. Zanik białej, arktycznej czapy oznacza nie tylko zaburzenia klimatyczne na globalną skalę. Stanowi też wyrok dla ludności, zamieszkującej skute lodem tereny. Mroźny raj Inuitów dosłownie topnieje na ich oczach.

Zmiany temperatury w Arktyce, zarówno pod względem wysokości temperatur, jak i tempa zmian, nie mają precedensu od tysięcy lat. Tempo rozpadu pokrywy lodowej w Arktyce zaskoczyło klimatologów. Już teraz obserwujemy zanik lodu morskiego prognozowany w raporcie IPCC z 2007 roku na koniec XXI wieku.

Kiedy w latach 80-tych XX wieku pojawiły się prognozy klimatologów mówiące, że w związku z globalnym ociepleniem można spodziewać się otwarcia dla żeglugi tras przez Arktykę, nikt nie traktował ich poważnie. Zmiana nastąpiła w 2005 roku. Wtedy po raz pierwszy w historii Przejście Północno-Wschodnie otworzyło się dla żeglugi. Lód roztopił się tam ponownie w roku 2008, a potem działo się tak w każdym kolejnym roku. Z kolei Przejście Północno-Zachodnie, wzdłuż brzegów Kanady po raz pierwszy w historii otworzyło się w roku 2007 i otwierało się w kolejnych latach. W sezonie letnim 2010 było już tak ciepło, że drogę morską dookoła bieguna północnego wzdłuż brzegów Rosji i Kanady, bez żadnej pomocy pokonały lekkie jachty żaglowe.

Otwarcie przez cały rok morskiego Szlaku Arktycznego pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, oraz umożliwienie dostępu do arktycznych złóż ropy, gazu i minerałów, może przynieść pewne korzyści gospodarcze, jednak skutki negatywne będą dramatyczne. Obejmą one nie tylko utratę naturalnego środowiska ludzi, niedźwiedzi polarnych i innych zwierząt dostosowanych do życia w pokrytej lodem Arktyce. Topnienie lodu morskiego Arktyki będzie mieć poważne konsekwencje na wszystkich poziomach życia na Ziemi: od lokalnego po globalny, ekologiczny i kulturowy.

Straty poniesie cała światowa społeczność, jeżeli z szelfu wschodniosyberyjskiego, jednego z największych szelfów świata, uwolnią się zasoby metanu. Zaburzą one i tak już rozchwiany klimat, co doprowadzi do dalszej destabilizacji światowej gospodarki i kolejnych fal migracji.

W strefie brzegowej oprócz zaniku lodu morskiego zdarza się również wiele negatywnych zjawisk wywołanych ociepleniem klimatu. Zanik przylepa lodowa, taje wieloletnia zmarzlina na lądzie i topnieją lodowce. W 2017 roku w wybrzeże zachodniej Grenlandii uderzyła niszczycielska fala tsunami. Miała wysokość prawie 100 m i wywołana była osuwiskiem. Gdy klimat szybko się ociepla dochodzi do destabilizacji, zachwiania równowagi stoków masywów górskich. Zmarzlina która wiąże te stoki wytapia się, a jeśli dodatkowo zdarzy się opad deszczu, masy osadu dostają dodatkowego poślizgu i mają otwartą drogę w kierunku fiordu. Tak powstaje fala tsunami która napotyka na swojej drodze bardzo strome, skaliste wybrzeża, a jej uderzenie w wybrzeża jest niezwykle niszczące.

Podstawowe informacje

Lód morski od lodu słodkowodnego różni się m.in.: zasoleniem (pon. 1%, w zależności od wieku i prędkości powstawania lodu), pojemnością cieplną, gęstością (w zależności od zasolenia i porowatości: 0,72–0,94 g/cm³, średnio 0,91 g/cm³). Lód morski ma mniejszą gęstość, wystaje ponad powierzchnię wody 1/7 do 1/10 swojej grubości.

Trwała pokrywa lodowa utrzymuje się na obszarach mórz polarnych. Jej miąższość może dochodzić do 9 m, przy rocznych przyrostach (od spodu) 1,5–5 m. Dryfujący lód morski nosi nazwę paku lodowego.

Zasięg lodu morskiego zmienia się w ciągu roku. Na półkuli północnej maksymalny zasięg jest osiągany z reguły w marcu, a minimalny we wrześniu. Z kolei na półkuli południowej największy zasięg lodu osiągany jest z reguły we wrześniu lub październiku, a minimalny w lutym.

Stadia rozwojowe i formy lodu morskiego

Wyróżniane są następujące stadia rozwojowe lodu morskiego:

• początkowe postacie lodu – zawiesina kryształów lodu, lepa lodowa, lepa śnieżna, śryż
• lód świeży (niłas) – lód świeży ciemny, o grubości <5 cm, lód świeży jasny, 5-10 cm, szkło lodowe, <5 cm
• krążki lodowe
• lód młody -lód szary, 10-15 cm, lód szaro-biały, 15-30 cm
• lód pierwszoroczny – lód pierwszoroczny cienki (lód biały) 30-70 cm, lód pierwszoroczny średni 70-120 cm, lód pierwszoroczny gruby 120-200 cm
• lód stary – lód dwuletni ~2,5 m, lód wieloletni, >3 m

Ze względu na formę występowania wyróżnia się następujące formy lodu nieruchomego:

• lód stały (przylepa, pripaj)
• młody lód brzegowy
• stopa lodowa (oderwany fragment lodu stałego)
• lód denny
• lód osiadły – lód osadzony na brzegu, lód na mieliźnie

Lód pływający przybiera następujące formy:

• krążki lodowe
• kra drobna o średnicy mniejszej niż 20 m, bardzo drobna kra – średnica <2 m
• kra – kra mała średnica 20–100 m, kra średnia średnica 100–500 m, kra duża średnica 500–2000 m, kra bardzo duża średnica 2–10 km, kra olbrzymia średnica >10 km
• góra z kry
• bryła lodu
• brekcja lodowa
• gruz lodowy
• odłamek góry lodowej
• odłam góry lodowej
• góra lodowa – góra lodowcowa, góra lodowa stołowa
• wyspa lodowa

Redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego)

Poziom mórz i oceanów podnosi się z dwóch powodów zależnych od globalnego ocieplenia: dodawaniem wody z topniejących lądolodów i lodowców (znajdujących się na gruncie, szelfie kontynentalnym), oraz rozszerzaniem się wody morskiej w miarę jej ocieplania (ocieplenie oceanów).

Lód morski pływa po powierzchni oceanu (ma mniejszą gęstość niż woda). Zgodnie z prawem Archimedesa, jeśli stopimy lód który już pływa po morzu poziom wody się nie zmieni. Topnienie lodu morskiego nie spowoduje zatem wzrostu poziomu oceanu.

Prawo Archimedesa
to prawo hydro- i aerostatyki określające siłę wyporu płynu, odkryte przez Archimedesa z Syrakuz. Prawo Archimedesa głosi, że na ciało (częściowo lub całkowicie) zanurzone w płynie (cieczy, gazie lub plazmie) działa pionowa, skierowana ku górze siła wyporu której wartość jest równa ciężarowi płynu wypartego przez to ciało.
Siła wyporu jest skutkiem działania sił ciśnienia na zanurzone w płynie ciało. Jeśli w spoczywającym płynie zostanie wyodrębniony fragment płynu, to fragment ten spoczywa gdy siła wyporu równoważy siłę przyciągania ziemskiego. Ciśnienie wywierane na wyodrębnioną część płynu nie zależy od materiału z jakiego jest ta część, w takim razie taka sama siła wyporu będzie działała na ciało zanurzone w płynie. Siła ta jest równa ciężarowi płynu jaki został wyparty przez zanurzone ciało.

Obecność lodu morskiego ma jednak istotne znaczenie dla stabilności klimatu globalnego. Jego zanik ma ogromne konsekwencje dla cyrkulacji oceanicznych (cyrkulacja termohalinowa) i atmosferycznych. To, co dzieje się w Arktyce, ściśle wpływa na występowanie zjawisk o charakterze ekstremalnym, w tym susz i powodzi, które coraz częściej mają miejsce w skali całego globu.

Centrum Arktyki stanowi Ocean Arktyczny, który w dużej części pokryty jest dryfującym lodem morskim. Ten akwen otoczony jest kontynentem północnoamerykańskim i euroazjatyckim oraz archipelagami wysp. Od roku 1978 trwają obserwacje i pomiary satelitarne, które pozwalają na dokładne obrazowanie i obliczanie powierzchni pokrycia Arktyki przez lód morski. Co roku lód morski sezonowo zmienia swój zasięg, osiągając na półkuli północnej maksymalną powierzchnię na koniec zimy, czyli na przełomie lutego i marca. Pokrywa lodowa ma wtedy średnio ok. 15 mln km kw. powierzchni. Najmniej lodu jest pod koniec lata – we wrześniu. Zajmuje on wtedy około 6 mln km kw. (jest to średnia dla lat 1979-2019). Dla porównania powierzchnia całej Europy to około 10 mln. km kw. W ostatnich latach te wartości znacznie się zmniejszyły i w rekordowym roku 2012, we wrześniu, pokrywa lodu morskiego zajmowała jedynie 3,34 mln. km kw. Z kolei zimą w ostatnich latach powierzchnia lodu morskiego przekracza niewiele ponad 14 mln. km kw.

Obecnie zanik lodu wynosi 12,3% na dekadę w porównaniu do okresu referencyjnego. Badania wskazują jednak że arktyczny lód najprawdopodobniej całkowicie stopnieje do 2035 roku.

Lód ma wysokie albedo, czyli odbija większość (50-85%) padającego promieniowania słonecznego. Z kolei albedo powierzchni morza jest bardzo niewielkie. W przypadku wzrostu temperatury i spowodowanego tym topnienia lodu morskiego, w miejsce powierzchni świetnie odbijającej światło (lód) pojawia się obszar pochłaniający energię (morze). Skutkiem tego zjawiska jest pochłonięcie większej ilości energii i dalszy wzrost temperatury napędzający procesy topnienia lodu. Z kolei w przypadku spadku temperatury, zwiększenie powierzchni lodu powoduje przeciwny proces. W obu przypadkach dochodzi do sprzężenia, które wzmacnia zmiany klimatu.

Dziś Ocean Arktyczny, na którym przez cały rok unosi się lód jest jak drink z kostkami lodu: zanurzony w nim termometr pokaże temperaturę bliską 0°C. Jeśli postawimy drink w ciepłym pokoju, dostarczana energia będzie zużywana na topienie lodu. Dopiero później, gdy lód całkiem się rozpuści, temperatura naszego drinka zacznie rosnąć. Dokładnie to samo, w miarę postępowania globalnego ocieplenia, zachodzi w Oceanie Arktycznym. Na razie woda na powierzchni której unosi się lód, nie może się nagrzać, a nadwyżka energii zostaje zużyta na topnienie lodu. Kiedy jednak lód już stopnieje, dalsze pochłanianie energii będzie prowadzić do wzrostu temperatury wody.

W miarę ocieplania się wód oceanu, temperatura na Syberii, Alasce i w północnej Kanadzie również zacznie rosnąć, a leżący tam śnieg zacznie znikać. Jest to już obserwowane. W miejsce odbijającego energię słoneczną lodu i śniegu będziemy mieć ciemne, pochłaniające promienie słoneczne ląd i ocean. Wieczna zmarzlina przestanie być wieczna i zacznie emitować coraz większe ilości metanu. Podobnie zaczną się destabilizować arktyczne pokłady hydratów metanu.

Brak pokrywy lodowej powoduje dopływ do wnętrza Oceanu Arktycznego ciepłej wody Atlantyku, co z kolei powoduje podwyższenie temperatury powietrza. W konsekwencji zmieniają się układy cyrkulacyjne oceanu i prądy morskie (cyrkulacja termohalinowa). Powietrze arktyczne nie jest już tak chłodne, co zmienia rozkład układów barycznych (ciśnienia atmosferycznego). W ten sposób może zostać na przykład odblokowany napływ do Europy ciepłych mas powietrza z południa. Dlatego zanik lodu oddalonego o tysiące kilometrów odczują miliony ludzi na niższych szerokościach geograficznych.

Ocieplający się ocean przyspiesza topnienie i tak coraz szybciej tracącego masę lądolodu Grenlandii. Gdy jego wody staną się wyraźnie cieplejsze od wód w oceanicznej głębi, mogą przestać opadać na dno, co zaburzy Prąd Zatokowy. Jeśli Prąd Zatokowy wyhamuje, transportowane przez niego ciepło nie dotrze do Arktyki, przez co być może na pewien czas powróci tu lód. Jednak energia nie ginie. Transportowane obecnie do Arktyki ciepło pozostanie na południowej półkuli, ogrzewając Ocean Południowy i za jego pośrednictwem lądolód Antarktydy Zachodniej, w dużym stopniu opierający się na dnie oceanicznym. Wszystko to razem przyspieszy podnoszenie się poziomu wody w oceanach.

dodatkowe informacje:
Rutgers University Global Snow Lab (GSL) Globalne Laboratorium Śniegu Uniwersytetu Rutgers – mapy, wykresy graficzne i dane tabelaryczne dotyczące globalnej pokrywy śnieżnej

Gatunki zagrożone wyginięciem

W związku z ocieplaniem się klimatu Arktyki i coraz szybszym topnieniem lodu morskiego, niedźwiedzie polarne są coraz bardziej zagrożone wyginięciem. Już teraz obserwujemy zjawisko migracji tych zwierząt, które stają się „uchodźcami klimatycznymi”.

Niedźwiedzie polarne zamieszkujące Arktykę nie są równomiernie rozproszone, lecz dzielą się na grupy liczące w sumie 20-25 tysięcy osobników. Według Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych, publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN), są kwalifikowane jako gatunek narażony, czyli zagrożony wyginięciem.

Wpływ na populację niedźwiedzi polarnych mają różne czynniki, w tym polowania, zanieczyszczenia czy wydobycie ropy w regionie. Po rozpowszechnieniu się skuterów śnieżnych, samolotów, helikopterów i lodołamaczy nasiliły się polowania, co doprowadziło do poważnego spadku liczebności niektórych grup niedźwiedzi. Z kolei ratyfikacja w 1973 roku Międzynarodowego Porozumienia o Ochronie Niedźwiedzi Polarnych silnie ograniczającego, lub wręcz w niektórych okolicznościach zakazującego polowań, spowodowała zatrzymanie spadku liczby niedźwiedzi, a nawet jej wzrost. Sprzyja im także poprawa jakości pożywienia – obniżenie poziomów DDT i PCB w foczym tłuszczu.

Lód morski stanowi podstawę egzystencji niedźwiedzi polarnych. Tylko z niego skutecznie polują, gromadząc tłuszcz na zimę i karmią małe. Na stałym lądzie praktycznie głodują. Zanik lodu w Arktyce musi więc skutkować spadkiem populacji. Żeby jednak poznać przyszłość całego gatunku, wystarczy przyjrzeć się losom stad żyjących najdalej na południe, np. u zachodnich wybrzeży Zatoki Hudsona. Lód znika tam już o trzy tygodnie wcześniej niż 30 lat temu, co skraca czas karmienia młodych. Średnia waga niedźwiedzic w okresie 1980-2004 zmniejszyła się o ponad 20%. Populacja w latach 1987-2004 spadła o 22%. Zanik lodu w Arktyce to zanik habitatu niedźwiedzi polarnych, a zanik habitatu to zagłada gatunku.

Społeczne skutki topnienia lodu

Problem z jakim mierzy się arktyczna ludność eskaluje gdy wraz z topnieniem lodów pojawiają się nowe plany przemysłowe. Dostęp do złóż ropy i gazu, perspektywa szybszych szlaków żeglugowych, a także rozwoju turystyki i rybołówstwa to ogromna zachęta finansowa dla inwestorów do eksploracji świeżo otwartych wód. Jednak dla ponad 100 tys. Inuitów, rdzennych mieszkańców Arktyki, stawka jest znacznie wyższa niż pieniądze. Dotyczy bowiem ich stylu życia. Wszelkie formy ingerencji zewnętrznej na tych terenach skutkują zachwianiem kruchej równowagi między ich społecznością a dziką przyrodą. Gwałtem ekonomicznym zmuszono te społeczności do osiadłego stylu życia. Zmieniliśmy ich tradycyjny sposób funkcjonowania z przyrodą arktyczną.

To właśnie w strefie brzegowej Arktyki widać najszybciej jak globalne ocieplenie klimatu wpływa na krajobraz i przyrodę, oraz jak zmienia się życie mieszkających tam ludzi. Ekstremalne tempo erozji brzegów sprawia, że zagrożona jest większość osad gdzie żyją mieszkańcy Alaski, Arktyki Kanadyjskiej czy Grenlandii. W wybrzeża uderzają coraz silniejsze sztormy, coraz szybciej i intensywniej taje wieczna zmarzlina, która była spoiwem dla brzegów jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Obecnie w jednym z głównych ośrodków kultury alaskańskiej brzegi cofają się nawet o kilkadziesiąt metrów w ciągu roku. Cokolwiek jest zbudowane – ulica, dom, magazyn, infrastruktura portowa, lotnisko – wszystko jest zagrożone. To olbrzymie ludzkie dramaty.

Inuici to grupa rdzennych ludów obszarów arktycznych i subarktycznych Grenlandii, Kanady, Alaski i Syberii. W przeszłości upowszechniła się nazwa Eskimosi, obecnie uważana przez wiele osób na Grenlandii i w Kanadzie za obraźliwą, gdyż uważa się, że termin ten wywodzi się od wyrażenia „zjadacze surowego mięsa”. W językach Inuitów słowo inuk znaczy „osoba”, natomiast inuit – „ludzie”.

Przyszłość tego regionu i jego kultury stoi pod znakiem zapytania, dlatego Inuici łączą siły w walce o ochronę tego, co pozostanie z ich ojczyzny po stopnieniu lodu. Dokument „Na ratunek Arktyce” jest częścią globalnego projektu National Geographic Pristine Seas, którego celem jest ocalenie ostatnich dzikich miejsc w oceanie. To swojego rodzaju świadectwo mieszkańców arktycznych terenów. Film zawiera liczne wywiady z przedstawicielami inuickiej społeczności – tradycyjnymi myśliwymi, aktywistami oraz młodzieżą. Ich punkt widzenia pozwala zrozumieć, jak daleko idące skutki może mieć zjawisko globalnego ocieplenia.

Przez te ostatnie lata bycie myśliwym stało się bardzo ciężkie. Dawne tereny do polowania – tam, gdzie zawsze się udawaliśmy – są już poza naszym zasięgiem. Stały się historią.

alarmuje Aleqatsiaq Peary – inuicki myśliwy, bohater filmu „Na ratunek Arktyce”

Kolejnym zagrożeniem dla Inuitów zamieszkujących tereny arktyczne jest coraz większa emisja zanieczyszczeń, które do terenów subpolarnych docierają wraz z wiatrem i prądami morskimi. Część Inuitów nadal spożywa mięso łowionych fok i wielorybów. W tych warunkach jest ono potencjalnym zagrożeniem dla życia i zdrowia, gdyż zwierzęta te żyją w coraz bardziej skażonych akwenach, a mięso z nich staje się trucizną.

dodatkowe informacje:
Inuici

Pomiary lodu morskiego

W zależności od sytuacji lód morski można mierzyć przy użyciu różnych parametrów. Należą do nich między innymi:

• koncentracja lodu morskiego – wyrażony procentowo stosunek powierzchni zajętej przez lód do całkowitej powierzchni
• zasięg lodu morskiego – powierzchnia morza zajęta przez lód morski o odpowiedniej koncentracji (przykładowo, National Snow and Ice Data Center przyjmuje próg 15%)
• objętość lodu morskiego
• wiek lodu morskiego – odzwierciedlający nie tylko jego stadium rozwoju, ale także cechy (starszy lód jest mniej wrażliwy na topnienie)

Zasięg lodu morskiego w Arktyce

Na skutek powodowanego przez człowieka zmian klimatu, zasięg lodu morskiego w Arktyce systematycznie spada. Arktyka ogrzewa się szybciej, niż pozostałe części planety. W latach 2007-2020 minimalne zasięgi lodu morskiego były najmniejsze w historii pomiarów, przy czym rekordowe były lata 2012 i 2020. Arktyczny lód jest też coraz młodszy, co przyspiesza procesy topnienia.

Obecnie, w lecie zasięg lodu morskiego w Arktyce zmniejsza się o 12,3% na dekadę z powodu wyższych temperatur.

Minimalny zasięg lodu morskiego w Arktyce

Tempo zmian: 12.3% na dekadę

Każdego roku we wrześniu lód morski w Arktyce osiąga minimalny zasięg (obszar, na którym czujniki satelitarne pokazują, że poszczególne piksele są pokryte lodem w co najmniej 15%). Lód morski w Arktyce kurczy się obecnie w tempie 12,3% na dekadę w porównaniu ze średnim zasięgiem w latach 1981–2010.
Wykres przedstawia wielkość lodu morskiego w Arktyce we wrześniu każdego roku (miesięczna wartość jest średnią dziennych obserwacji we wrześniu każdego roku) i jest mierzony za pomocą satelitów od 1979 roku.

źródło danych i dodatkowe informacje:
Arctic Sea Ice Minimum Extent, climate.nasa.gov – obserwacje satelitarne
National Snow and Ice Data Center NSIDC
NASA

Szeregi czasowe: 1979-2022

Animowana mapa i wykres przedstawiają minimalny rozmiar lodu morskiego w Arktyce mierzony każdego roku od 1979 roku na podstawie obserwacji satelitarnych. Każdego lata pokrywa lodowa Arktyki topnieje do poziomu, który naukowcy nazywają minimalnym, zanim niższa temperatura zacznie powodować przyrost pokrywy lodowej.
W 2012 roku zasięg lodu morskiego był najniższy. W 2022 roku minimalny lód morski w Arktyce pokrywał obszar 4,16 miliona kilometrów kwadratowych.

źródło danych i dodatkowe informacje:
Annual Arctic Sea Ice Minimum Area 1979-2022, With Graph, Scientific Visualization Studio, svs.gsfc.nasa.gov – obserwacje satelitarne

Objętość lodu morskiego w Arktyce

Dzienne anomalie objętości lodu morskiego dla każdego dnia są obliczane w odniesieniu do średniej dla tego dnia w latach 1979–2022. Znaczniki na osi czasu odnoszą się do pierwszego dnia roku. Trend za okres od 1979 roku do chwili obecnej pokazano na niebiesko. Zacienione obszary pokazują jedno i dwa odchylenia standardowe od trendu. Słupki błędów wskazują niepewność miesięcznej anomalii wykreślanej raz w roku.

Średnia objętość lodu morskiego w Arktyce we wrześniu 2023 roku wyniosła 4800 km3. Jest to dziewiąta najniższa wartość w historii sierpnia, około 1000 km3 powyżej najniższego rekordu z 2012 roku. Miesięczna objętość lodu była o 71% niższa od maksymalnej w 1979 roku i o 53% niższa od średniej wartości z lat 1979–2022.

źródło danych i dodatkowe informacje:
PIOMAS Arctic Sea Ice Volume Reanalysis

Wiek lodu morskiego w Arktyce

Mapa pokazuje wiek lodu morskiego w Arktyce w okresie od 12 do 18 marca w (a) 1985 roku i (b) 2022 roku. Najstarszy lód, mający ponad 4 lata, jest zaznaczony na czerwono. Wykres (c) przedstawia szeregi czasowe od 1985 do 2022 roku procentowego pokrycia Oceanu Arktycznego (wstawka, region fioletowy) przez różne stadia rozwoju lodu morskiego w okresie od 12 do 18 marca.

Wiek lodu morskiego to liczba lat, przez które partia lodu przetrwała letnie topnienie. Pomiar zapewnia jakościową ocenę grubości, ponieważ starszy lód ma większe szanse na zagęszczenie się w okresie zimowym. Powierzchnia starego, grubego lodu ma znaczący wpływ na to, ile całkowitego lodu przetrwa letnią porę topnienia. Jednoroczny lód, który rośnie w zimie, łatwiej topnieje latem. To, co przetrwa letni sezon topnienia, dorasta o jeden rok. Zasięg starego, wieloletniego lodu, zmniejsza się zimą, gdy wypływa on z Arktyki przez Cieśninę Fram lub Nares.

W przeszłości lód morski na Oceanie Arktycznym rzadko się topił, jednak w miarę wzrostu temperatury powietrza w regionach polarnych w ostatnich dziesięcioleciach duże ilości wieloletniego lodu topnieją już na samym Oceanie Arktycznym. Obecnie lód sezonowy gęstnieje w znacznie mniejszym stopniu w ciągu zimy, aby przetrwać lato. W rezultacie nie tylko ogólnie jest mniej lodu, ale zmieniły się także proporcje lodu wieloletniego do lodu sezonowego na korzyść lodu młodego.

Pod koniec ubiegłego lata zasięg najstarszego lodu (powyżej 4 lat) zrównał się z poziomem z 2012 roku i był najniższy w badanym okresie. Wiosną 2023 roku w dalszym ciągu obserwowaliśmy dominację lodu jednorocznego. Nowy lód rośnie szybciej, ale jest bardziej podatny na warunki pogodowe i wiatr, więc grubość lodu jest bardziej zmienna. Lód wieloletni jest grubszy, mocniejszy i bardziej szorstki niż lód sezonowy. Jest znacznie mniej słony niż lód sezonowy. Badacze Arktyki używali go nawet jako źródło wody pitnej. Ponad 4-letni lód, który kiedyś stanowił ponad 30% Oceanu Arktycznego, zajmuje obecnie zaledwie 3,1% pokrywy lodowej.

źródło danych i dodatkowe informacje:
Sea ice age, nsidc.org

Arktyczna Karta Raportu

Wydawana corocznie od 2006 roku. Arktyczna Karta Raportu jest aktualnym źródłem informacji środowiskowych na temat bieżącego stanu różnych elementów systemu środowiskowego Arktyki w porównaniu z zapisami historycznymi. Karta Raportu przeznaczona jest dla szerokiego grona odbiorców, w tym naukowców, nauczycieli, studentów, decydentów i ogółu społeczeństwa zainteresowanego środowiskiem Arktyki i nauką.

Najważniejsze informacje z Karty Raportu z 2022 roku:

• średnia temperatura powietrza przy powierzchni Arktyki w zeszłym roku (październik 2021 r.- wrzesień 2022 r.) była szóstą najwyższą od 1900 roku Ostatnie siedem lat to łącznie siedem najcieplejszych lat w historii.
• niskie ciśnienie w Arktyce na Alasce i w północnej Kanadzie utrzymało wysokie letnie temperatury nad Morzem Beauforta i Archipelagiem Kanadyjskim
• Arktyka w dalszym ciągu ociepla się ponad dwukrotnie szybciej niż reszta globu, a w niektórych miejscach i porach roku ocieplenie jest jeszcze większe
• zasięg lodu morskiego w Arktyce w 2022 roku był podobny jak w 2021 roku i znacznie niższy od średniej długoterminowej
• w sierpniu 2022 roku średnie temperatury powierzchni morza w większości wolnych od lodu regionów Oceanu Arktycznego w dalszym ciągu wykazywały tendencję do ocieplenia w latach 1982–2022
• w większości regionów Arktyki w latach 2003–2022 w dalszym ciągu obserwowano zwiększone zakwity planktonu oceanicznego, czyli pierwotną produktywność oceanów, przy czym największy wzrost odnotowano w Arktyce Eurazjatyckiej i Morzu Barentsa
• dane satelitarne z lat 2009–2018 wskazują na rosnący ruch statków morskich w Arktyce w miarę zmniejszania się pokrywy lodowej. Najbardziej znaczący wzrost ruchu morskiego występuje od Pacyfiku przez Cieśninę Beringa i Morze Beauforta.
• w ramach misji NASA Oceans Melting Greenland wykorzystano najnowocześniejszą technologię, aby wykazać, że rosnące temperatury oceanów wzdłuż szelfu kontynentalnego Grenlandii przyczyniają się do utraty lodu w wyniku topnienia lodowców na obrzeżach pokrywy lodowej
• w czerwcu 2022 roku pokrywa śnieżna na lądzie była niezwykle niska zarówno w Ameryce Północnej (drugie najniższe w rekordzie 56 lat), jak i w Arktyce eurazjatyckiej (trzecie najniższe w rekordzie). Akumulacja zimą była powyżej średniej, ale wczesne topnienie śniegu w ocieplającej się Arktyce przyczyniło się do ogólnego niskiego poziomu pokrywy śnieżnej.
• znaczący wzrost opadów w Arktyce od lat pięćdziesiątych XX wieku można obecnie zaobserwować we wszystkich porach roku. Bardziej wilgotne niż zwykle warunki zaobserwowano od października 2021 roku do września 2022 roku, co było trzecim najbardziej mokrym rokiem w ciągu ostatnich 72 lat.
• pokrywa lodowa Grenlandii odnotowała 25 rok z rzędu utraty lodu. We wrześniu 2022 roku bezprecedensowe ocieplenie pod koniec sezonu spowodowało topnienie powierzchni na ponad 36% pokrywy lodowej, w tym na szczycie pokrywy lodowej na wysokości 3500 stóp.
• zazielenianie tundry spadło w porównaniu z rekordowo wysokimi wartościami z poprzednich dwóch lat, przy wysokiej produktywności w większości północnoamerykańskiej Arktyki, ale niezwykle niskiej produktywności w północno-wschodniej Syberii. Pożary, ekstremalne zjawiska pogodowe i inne zakłócenia stają się coraz częstsze, wpływając na zmienność zieleni tundry.
• zaobserwowano uderzające różnice między czasem trwania lodu na jeziorach w Eurazji i Ameryce Północnej, przy czym czas trwania lodu jest znacznie dłuższy niż przeciętny w Eurazji i przeważnie krótszy w Ameryce Północnej. Zamarznięcie jezior arktycznych następuje później w większości Ameryki Północnej, zwłaszcza w Kanadzie.
• rozmieszczenie, stan ochrony i ekologia większości zapylaczy w Arktyce są słabo poznane, chociaż owady te mają kluczowe znaczenie dla ekosystemów Arktyki, systemów żywnościowych rdzennej ludności Arktyki i mieszkańców Arktyki. Skoordynowane długoterminowe monitorowanie, zwiększone finansowanie i nowe technologie mogą poprawić wiedzę na temat siedlisk i stanu arktycznych zapylaczy, a także pomóc w tworzeniu skutecznych strategii ochrony.
• w 2022 roku, pomimo wybuchu wysoce zjadliwej grypy ptaków atakującej ptaki w całej Ameryce Północnej oraz zmiennych wiosennych warunków pogodowych, liczebność większości gęsi arktycznych utrzymywała się na wysokim poziomie i miała tendencję rosnącą lub stabilną. Wiele gatunków gęsi zapewnia pożywienie i znaczenie kulturowe wielu ludom.
• społeczności w północnym regionie Morza Beringa i południowym regionie Morza Czukockiego odnotowały wyższy niż oczekiwano poziom wymierania ptaków morskich już szósty rok z rzędu. Śledzenie czasu trwania, zasięgu geograficznego i skali wymierania ptaków morskich na rozległym i odległym wybrzeżu Alaski jest możliwe jedynie dzięki dobrze skoordynowanej komunikacji i dedykowanej sieci partnerów plemiennych, stanowych i federalnych.
• konsekwencje szybko zmieniającej się Arktyki są odczuwane przez ludzi jako połączone skutki warunków fizycznych, reakcji zasobów biologicznych, wpływu na infrastrukturę, decyzji wpływających na zdolności adaptacyjne oraz wpływów środowiskowych i międzynarodowych na gospodarkę i dobrobyt.
• żyjąc i wprowadzając innowacje w środowiskach arktycznych przez tysiąclecia, ludność tubylcza rozwinęła holistyczną wiedzę zapewniającą odporność i zrównoważony rozwój. Miejscowa wiedza specjalistyczna jest uzupełniana zdolnościami naukowymi w zakresie rekonstrukcji przeszłych środowisk oraz modelowania i przewidywania przyszłych zmian. Decydenci (od społeczności po rządy) posiadają umiejętności niezbędne do zastosowania tego doświadczenia i wiedzy, aby pomóc w łagodzeniu skutków szybko zmieniającej się Arktyki i dostosowaniu się do niej.
• zajęcie się bezprecedensowymi zmianami środowiskowymi w Arktyce wymaga wzajemnego słuchania, dopasowywania wartości i współpracy między systemami wiedzy, dyscyplinami i sektorami społeczeństwa

źródło danych i dodatkowe informacje:
Arctic Report Card

źródło: materiały prasowe
Annual Arctic Sea Ice Minimum Area 1979-2022, With Graph, Scientific Visualization Studio, svs.gsfc.nasa.gov
Arctic Report Card, arctic.noaa.gov
Arctic Sea Ice Minimum Extent, climate.nasa.gov
Inuici, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Lód morski, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Mit: Globalne ocieplenie, nawet jeśli będzie, wcale nie będzie takie złe, naukaoklimacie.pl
Mit: Niedźwiedzi polarnych przybywa, naukaoklimacie.pl
Mit: Niedźwiedzi polarnych przybywa, skepticalscience.com
National Snow and Ice Data Center NSIDC, nsidc.org
PIOMAS Arctic Sea Ice Volume Reanalysis, psc.apl.uw.edu
Prawo Archimedesa, autorzy, licencja CC BY SA 4.0
Sea ice age, nsidc.org
With thick ice gone, Arctic sea ice changes more slowly, climate.nasa.gov

Zmiany klimatu – dodatkowe informacje:
carbon offset, dekarbonizacja, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), depresja klimatyczna (ekolęk, lęk klimatyczny), fakty i mity klimatyczne, handel emisjami CO2, hipoteza pistoletu metanowego, naturalna zmienność klimatu, neutralność klimatyczna, neutralność węglowa, odnawialne źródła energii, rekompensata węglowa, sekwestracja CO2, ślad ekologiczny, ślad węglowy, ślad wodny, węglowy rezerwuar, zielona transformacja energetyczna, zielony rozwój, zrównoważony rozwój

efekt cieplarniany, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie
dwutlenek węgla, freony (chlorofluorowęglowodory CFC), metan, ozon, podtlenek azotu

międzynarodowe organizacje, petycje, protokoły, umowy:
Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS), Europejski Zielony Ład, funduszu Loss and Damage, Green Climate Fund, Konferencje Stron COP (Conferences of the Parties), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), Petycja Oregońska, Porozumienie Paryskie, Protokół z Kioto, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC, FCCC)

zagrożenia ekologiczne związane z zmianami klimatu:
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, El Niño, ekstremalne zjawiska, gatunki zagrożone wyginięciem, geoinżynieria klimatu, gwałtowne zmiany pogody, huragany, kwaśny deszcz, La Niña, miejska wyspa ciepła, migracje gatunków, migracja ludności, ocieplenie oceanu, odtlenienie oceanu, osuwiska i tsunami, otwarcie nowych szlaków handlowych, paliwa kopalne, podtopienia, powodzie, punkty krytyczne w ziemskim systemie klimatycznym, pustynnienie, redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego), sprzężenia zwrotne w ziemskim systemie klimatycznym, straty ekonomiczne, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, topnienie wiecznej zmarzliny, ubożenie (utrata) różnorodności biologicznej, wydłużony okres wegetacyjny roślin, wylesianie (deforestacja), wymieranie gatunków, wzrost poziomu mórz i oceanów, wzrost śmiertelności, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zmniejszony dopływ słodkiej wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zmiana (modyfikacja) cyrkulacji atmosferycznej, zmiana cyrkulacji termohalinowej (zaburzenie cyrkulacji oceanicznej), zwiększenie produkcji rolnej, zwiększenie powierzchni tundry w Arktyce, zwiększony zasięg występowania wektorów przenoszących zakaźne drobnoustroje (rozprzestrzenianie się chorób)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie