Tragedia wspólnego pastwiska

Tragedia wspólnego pastwiska

Czas czytania: 4 minuty

Ostatnia aktualizacja:

Tragedia wspólnego pastwiska pokazuje wartość współpracy przy korzystaniu z dóbr publicznych (wspólnych) o ograniczonej pojemności. Zbyt duża liczba użytkowników dobra wspólnego może doprowadzić do zniszczenia tego dobra. Z kolei pojedyncza osoba korzystająca z dobra publicznego bardziej, niż się jej należy (efekt gapowicza), zawsze na tym zyskuje.

Tragedia wspólnego pastwiska, tragedia wspólności zasobów, tragedia pastwisk, tragedia wspólnot (Tragedy of the commons)

To koncepcja mikroekonomiczna omawiająca pułapkę społeczną, w której indywidualny zysk jednego z uczestników społeczności prowadzi do strat dla społeczności jako całości. Koncepcja prowadzi do wniosku, że nieograniczony dostęp do ograniczonych dóbr publicznych np. pastwiska, łowiska, prowadzi do ich wyeksploatowania.

Niektóre dobra publiczne np. zasoby kulturalne w postaci cyfrowej, nie podlegają wyczerpaniu, dlatego według zwolenników ruchu wolnej kultury koncepcji tej nie można odnosić do własności intelektualnej czy dóbr kultury

Podstawowe informacje – przykłady

Po raz pierwszy na problem wyczerpywania dóbr publicznych zwrócił uwagę w 1832 brytyjski ekonomista William Forster Lloyd. W czasach bardziej współczesnych został on rozpropagowany przez biologa Garretta Hardina, który opisał go i nazwał tragedią w miesięczniku „Science” w 1968.

Hardin opisał tragedię na przykładzie wiejskich wspólnot, które wypasały mleczne krowy na wspólnych pastwiskach (The commons). Krów pasło się akurat tyle (np. 100), aby trawa na pastwisku mogła odrastać. Ale jeden z rolników stwierdził, że doda do takiego stada jeszcze jedną swoją krowę, co pozwoliło mu na większe przychody z mleka. Krów od tego czasu było 101, a rolnik był zadowolony, bo wypasał kolejną krowę. Efekt dla całego pastwiska, które zaczęło mieć więcej krów niż mogło wyżywić, nie był jeszcze widoczny. Gdy dowiedzieli się o tym inni mieszkańcy wioski, wyprowadzili na wspólne pastwisko kolejne krowy: 102. i następne. Po jakimś czasie trawa na pastwisku przestała odrastać, a pastwisko ostatecznie zostało wyjałowione. Mieszkańcy stracili pastwisko, a ich krowy przestały dawać mleko. Nieprzestrzeganie umowy korzystania z pastwiska przez kilka osób doprowadziło do jego zniszczenia.

Jako współczesny przykład dóbr dotkniętych przez tę pułapkę społeczną podawane są:

  • drogi, które mają przyspieszać i ułatwiać komunikację – zbyt duża liczba samochodów powoduje korki, utrudnia i spowalnia komunikację
  • łowiska, które wyczerpują się przy intensywnej eksploatacji – przełownie
  • parki i tereny rekreacyjne, które tracą swoją funkcję, gdy korzysta z nich zbyt wiele osób
Rozwiązanie problemu tragedii wspólnego pastwiska

Rozwiązania problemu

Rozwiązaniem tragedii wspólnego pastwiska może być regulacja administracyjna dostępu do dóbr publicznych. Przepisy rządowe mogą ograniczać ilość dobra wspólnego, które jest dostępne do użytku przez każdą osobę.

Przykładami tego podejścia są systemy pozwoleń na:

  • wydobywczą działalność gospodarczą, w tym górnictwo,
  • rybołówstwo
  • łowiectwo
  • hodowla zwierząt gospodarskich
  • wydobycie drewna

Podobnie granice zanieczyszczenia są przykładami rządowej interwencji na rzecz dóbr wspólnych. Ta idea jest wykorzystywana przez:

  • Traktat Księżycowy Organizacji Narodów Zjednoczonych
  • Traktat o Przestrzeni Kosmicznej
  • Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza
  • Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO – która zawiera zasadę prawa międzynarodowego, która określa niektóre obszary lub zasoby jako Wspólne Dziedzictwo Ludzkości

Innym podejściem do rozwiązania tragedii wspólnego pastwiska dla niektórych zasobów jest przekształcenie dobra wspólnego we własność prywatną, które daje właścicielowi motywację do egzekwowania jego trwałości.

Libertarianie i klasyczni liberałowie przytaczają tragedię wspólnego pastwiska jako przykład tego, co się dzieje, gdy Locke’owskie prawa własności do zasobów gospodarstwa są zakazane przez rząd. Twierdzą, że rozwiązaniem tragedii wspólnego dobra jest umożliwienie jednostkom przejęcia praw własności zasobu, to znaczy jego prywatyzacja.

W Anglii na początku rewolucji przemysłowej próbowano tego rozwiązania w Inclosure Acts. Jednak często to rozwiązanie prowadzi do tego, że coraz większa liczba ludzi jest spychana do coraz mniejszych obszarów wspólnej ziemi, która jeszcze nie została sprywatyzowana, w ten sposób jedynie przemieszczając i zaostrzając problem, jednocześnie stawiając coraz większą liczbę osób w niepewnych sytuacjach.

źródło: materiały prasowe
Tragedia wspólnego pastwiska, autorzy, licencja CC BY SA 3.0

Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:
akwakultura
, antropocen, bielenie raf koralowych, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioróżnorodność, bisfenol A (BPA), blackout, choroby odzwierzęce, degradacja środowiska, Dzień Długu Ekologicznego (Ecological Debt Day, Earth Overshoot Day), dziura ozonowa, farmaceutyki, freony, gatunki inwazyjne, gatunki obce, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, granice planetarne, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, kryzys wodny, masowe wymieranie, melioracja, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, mikroplastik, nanoplastik, Międzynarodowy Program Zmian Globalnych (IGBP), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC), nawałnice, neonikotynoidy, odpady niebezpieczne, ozon, pestycydy, Plastisfera (Plastisphere), podnoszenie się poziomu mórz i oceanów, podtopienia, polichlorowane bifenyle (PCB), powodzie, pożary, przełownie, przeżyźnienie zbiorników wodnych, przyducha, przyłów, pustynnienie, Race to Zero, rozszerzalność cieplna wody, sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, stres wodny, susze, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), topnienie lodowców i lądolodów górskich, tlenek węgla, tragedia wspólnego pastwiska, trąby powietrzne, turystyka masowa, tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw, utrata bioróżnorodności, zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, zagrożenia ekologiczne, zakwaszenie oceanów, zmiany klimatu

Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List): gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt

zobacz również:
błękitna planeta Ziemia, odnawialne źródła energii (OZE)

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne
, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie

Scroll to Top