Upał

W ostatnich latach z powodu globalnego ocieplenia klimatu, fale upałów stają się coraz częstsze i intensywniejsze. Podobnie jak w przypadku fali mrozów, fale upałów stanowią zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza dla dzieci i osób w podeszłym wieku, oraz osób cierpiących na przewlekłe schorzenia. Wysokie temperatury niszczą nawierzchnie dróg, tory kolejowe, oraz linie energetyczne.

W ciągu dnia najwyższe temperatury notuje się zwykle między godziną 15 a 18, a największe promieniowanie ultrafioletowe występuje w godzinach od 12 do 13.

Światowy rekord temperatury to 56,7 °C w cieniu, odnotowany w Dolinie Śmierci (Kalifornia, USA) dnia 10 lipca 1913. Polski rekord temperatury to 40,2 °C w cieniu, zanotowany 29 lipca 1921 w Prószkowie koło Opola.

Podstawowe informacje

W każdym kraju pojęcie upał odnosi się do innych wartości temperatur, np. hiszpańska służba meteorologiczna definiuje upał jako okres co najmniej 3 dni z temperaturą przekraczająca 32,3 stopni. W Stanach Zjednoczonych przyjęło się nazywać upałem okres, kiedy przez minimum trzy dni temperatura przekracza 90 °F (32,2 °C).

Według Netherlands Royal Meteorological Institute upał definiuje się jako okres co najmniej 5 dni z temperaturą 25 °C, w tym 3 z temperaturą 30 °C. Często, ale nie zawsze wiąże się to z dusznością i parnością, który charakteryzuje się wysoką temperaturą, dużą wilgotnością oraz bezwietrznością, typową dla takiego stanu.

Największe w ostatnich latach fale upałów w Europie miały miejsce w 2003, 2006 i 2015 i obecnie w 2023 roku.

dodatkowe informacje:
Rekordy klimatyczne na Świecie
Rekordy klimatyczne w Polsce

Fala upałów

Fale upałów już dziś zbierają śmiertelne żniwo, a liczba ofiar znacznie wzrośnie wraz z zmianami klimatu i globalnym ociepleniem. Jeśli w danym roku występuje fala upałów, podczas niej i tuż po jej zakończeniu widać w statystykach jej tragiczny efekt. Kiedy temperatury są ponadprzeciętnie wysokie, rośnie liczba zgonów w porównaniu z dniami, kiedy upałów nie było. W przyszłości zdecydowana większość ofiar śmiertelnych zdarzeń pogodowych i klimatycznych w Europie będzie związana z falami upałów. Pod koniec XXI wieku będzie to nawet 99% takich zgonów

W 2022 roku w 35 krajach europejskich zmarło z powodu upału ponad 61 tys. ludzi. Najwięcej we Włoszech 18 010 osób, Hiszpanii 11 324 osoby i Niemczech 8 173 osoby. W Polsce zmarły 763 osoby. W przeliczeniu na milion mieszkańców, w Polsce zmarło 20 osób, w Niemczech 98 osób, w Hiszpanii 237 osoby, a we Włoszech 295 osób.

Międzynarodowa klasyfikacja statystyczna chorób (ICD-10) ma swój kod dla udaru cieplnego (T67.0), jednakże rozpoznanie zgonu z jego powodu jest trudne, ponieważ po śmierci metabolizm ustaje i ciepłota ciała obniża się.

Powołując się na raport Rady Europejskiej Akademii Nauk EASAC podaje, że w Europie (głównie zachodniej) fala upałów w 2003 roku przyczyniła się do śmierci ponad 70 tys. osób. A w 2010 roku do śmierci 56 tys. osób.

W 2008 roku Polscy naukowcy z IŚRiL PAN opublikowali badania dotyczące związku między falami upałów a śmiertelnością w 10 największych polskich miastach. Pokazali, że w czasie największych fal upałów bardzo dobrze widać wzrost śmiertelności. W przeciętnym roku w Polsce najwięcej ludzi umiera zimą, a najmniej – latem. Ta reguła jednak nie działa, jeśli w lecie jest fala upałów. Wtedy maksymalna liczba zgonów wypada w lecie.

W roku 1994 w 10 największych miastach w Polsce odnotowano ponad 1000 dodatkowych zgonów spowodowanych upałami. Był to pod tym względem rok najtragiczniejszy.

Upał a polskie prawo pracy

W czasie upałów, dla pracowników pracujących w terenie otwartym, gdy temperatura osiągnie +25 °C, a dla pracowników biurowych, gdy termometr pokaże +28 °C, pracodawca jest zobowiązany zapewnić wodę do picia (niezależnie od tego, czy są to pracownicy etatowi, czy pracujący na umowę o dzieło lub zlecenie.

Pracodawca nie musi, ale może też skrócić czas pracy lub robić częstsze lub dłuższe przerwy w pracy; w zależności od potrzeb i stanu psychofizycznego pracowników – nie może jednak z tego powodu obniżyć ich wynagrodzenia.

Polskie prawo pracy stanowi także, że jeśli w miejscu pracy występuje zbyt wysoka temperatura i stan psychofizyczny pracownika nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków, to pracownik bez żadnych konsekwencji finansowych może przerwać pracę.

Negatywne skutki upałów

Naukowcy na różne sposoby i w najróżniejszych aspektach przewidują wpływ zmian klimatu na planetę i jej mieszkańców, w tym ludzi. Skutki, jakie dziś obserwujemy, są zgodne z przewidywaniami: więcej upałów, więcej ekstremalnych zjawisk, susze, pożary, powodzie i ich daleko idące skutki. Klimat ocieplił się od okresu przed epoką industrialną (gdy zaczęliśmy spalać węgiel i zmieniać atmosferę) o ok. 1,2 stopnia Celsjusza. To, co dziś obserwujemy, to skutki dopiero początku kryzysu klimatycznego.

Fala upałów, pożary i inne ekstremalne zjawiska pogodowe, które występują coraz częściej, są dla nas, ludzi, czerwonym alarmem, że nasze działania w sprawie kryzysu klimatycznego są zbyt wolne. Nauka jasno przewidziała skutki zmian klimatu i równie jasno mówi nam, jakie będą one dalej. Tak samo jasno mówi, że jest jeszcze czas na uniknięcie najgorszych i nieodwracalnych skutków, przez błyskawiczne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i niszczenia przyrody. Ale to okno się zamyka.

Przegrzanie organizmu (udar cieplny)

Przegrzanie organizmu (udar cieplny) polega na zaburzeniu termoregulacji ciała w warunkach środowiskowych, w których nie może zostać rozproszone ciepło powstające w organizmie. Łatwo mierzalną cechą udaru cieplnego jest przekroczenie temperatury ośrodkowej ciała, tzn. mierzonej w uchu środkowym lub odbycie do ponad 40,5 st. Celsjusza.

Charakterystyczne objawy towarzyszące udarowi cieplnemu to:

• zaburzenia świadomości
• osłabienie
• senność
• wymioty
• dezorientacj
• przyspieszenie tętna
• spadek ciśnienia tętniczego krwi
• przyspieszenie oddechu

Przy skrajnym przegrzaniu pojawiają się:

• zaburzenia mowy
• majaczenie
• drgawki lub śpiączka
• rozwija się niewydolność krążenia i nerek
• cechy uszkodzenia wątroby
• rozpadu włókien mięśni szkieletowych.

Sama skóra osoby przegrzanej może być przekrwiona lub blada, wilgotna albo sucha, co zależy od stopnia nawodnienia organizmu oraz wilgotności względnej otaczającego powietrza. W czasie wysiłku fizycznego, na przykład podczas uprawiania sportu, w organizmie może powstać nawet 20 razy więcej ciepła, stąd w medycynie wyróżnia się udar cieplny związany z wysiłkiem.

Postępowanie po rozpoznaniu udaru cieplnego:

• szybkie schłodzenie ciała – przez mokre i chłodne okłady skóry zwiększające parowanie
• nawiew schłodzonego powietrza.

Leki nie działają na schładzanie ciała, a leki przeciwgorączkowe stosowane w przypadku gorączki wywołanej stanem zapalnym są niewskazane. W opiece nad osobami starszymi i niesamodzielnymi zasadnicze znaczenie ma utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu oraz zapewnienie cienistego i przewiewnego miejsca pobytu podczas upału.

Obciążenie sieci energetycznych

Fale upałów coraz bardziej obciążają sieci energetyczne na całym świecie. Kiedy temperatura gwałtownie wzrasta, ludzie potrzebują klimatyzacji. Wywiera to jednak wysokie obciążenie sieci energetycznych potencjalnie powodując awarię, jeśli nie ma wystarczającej ilości energii elektrycznej do ich zasilenia. To najgorszy scenariusz, któremu operatorzy sieci na całym świecie starają się zapobiec.

Niestety klimatyzacja to nie rozwiązanie, a miecz obosieczny. Może ratować życie, utrzymując ludzi w chłodzie, ale pochłania też dużo energii i jako produkt uboczny wytwarza emisje gazów cieplarnianych.

Miejska wyspa ciepła

Negatywnym skutkiem upałów są tzw. miejskie wyspy ciepła, czyli lokalne zjawisko klimatyczne polegające na występowaniu wyższej temperatury powietrza w mieście niż na terenach peryferyjnych. Powstaje ono w wyniku nagromadzenia na terenach zwartej zabudowy, z niewielkim udziałem zieleni, dużej ilości powierzchni składającej się z materiałów sztucznych (jak beton czy asfalt), które pochłaniają promieniowanie słoneczne. Dodatkowym czynnikiem jest ciepło antropogeniczne, produkowane przez urządzenia grzewcze (np. klimatyzatory), przemysłowe, oraz ruch samochodowy.

Miejskie wyspy ciepła potęgują stres termiczny, który obciąża organizm, wpływają na zwiększoną częstotliwość występowania przypadków udaru cieplnego i sprzyjają zaostrzeniu przewlekłych chorób układu oddechowego i krążenia. Dotyczy to szczególnie seniorów oraz osób niepełnosprawnych i wykluczonych społecznie. Inne badania wskazują, że przy zbyt wysokiej temperaturze rośliny wydzielają więcej alergenów.

Jednym z czynników ograniczających zjawisko miejskiej wyspy ciepła w mieście może być zieleń, szczególnie ta wysoka, która zapewnia właściwą termoregulację. Odpowiednie rozmieszczenie drzew, krzewów, parków, ogrodów i zieleni miejskiej, może istotnie wpływać na temperaturę otoczenia obszarów zurbanizowanych.

Nie tylko parowanie wpływa na chłodzenie przestrzeni miejskich. Cień drzew jest również bardzo ważny. Temperatura w miejscach zacienionych przez budynki i zadaszenia wykonane ze sztucznych materiałów może być nawet o dziesięć stopni większa niż pod drzewem.

Oprócz funkcji termoregulacyjnej, zieleń pełni istotną rolę w regulacji cyklu hydrologicznego w przyrodzie. Zwiększa retencję wód opadowych i tym samym opóźnia spływ deszczówki, a także zapewnia jej oczyszczenie przed wprowadzeniem do głębszych warstw gleby.

Susza

Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich wieloletnich wartości i wysoką temperaturą. Prowadzi do znacznego wyczerpania zasobów wodnych w dorzeczu. Wysycha ziemia i rośliny, zwierzęta walczą o przetrwanie. Wyższa temperatura i brak deszczu wpływa na produkcje żywności, prowadząc do jej niedoboru i niedożywienia.

dodatkowe informacje:
Susza

Pożar lasu

Pożary lasów z punktu widzenia gospodarki leśnej zaliczane są do najpoważniejszych niebezpieczeństw zagrażających lasom. Odbudowa ekosystemu po pożarze trwa nawet kilkadziesiąt lat. Jak podają eksperci obecnie płonie dwa razy więcej drzew, niż przed 20 laty, a pożary lasów na świecie stają się coraz częstsze.

W skali globalnej pożary lasów są niekorzystne dla klimatu głównie z powodu wysokich emisji dwutlenku węgla, który istotnie wpływa na równowagę klimatyczną Ziemi i pogłębia zachodzące tendencje klimatyczne. Do efektu cieplarnianego przyczyniają się również emitowane w czasie pożarów pyły. Pył w atmosferze absorbuje i rozprasza promieniowanie słoneczne. W konsekwencji wypromieniowując zabsorbowaną energię podwyższa temperaturę powietrza i powoduje wzrost temperatur. Taki proces może trwać długo, bo pyły mogą unosić w atmosferze nawet ponad rok. Pył w końcu opada, a jego część dociera nad obszary podbiegunowe, co oznacza kolejne konsekwencje. Lód, przykryty nawet drobną warstwą pyłów, szybciej akumuluje i oddaje energię słoneczną w postaci ciepła, a w konsekwencji – szybciej się topi.

dodatkowe informacje:
Pożar lasu

Jak przetrwać upały

• pij dużo wody – w normalnych warunkach dorośli powinni pić od 2 do 2,5 litra wody dziennie, ale podczas upałów nawet 1 litr więcej. Pij wodę w małych porcjach, za to często.
  Uwaga! Szczególnie warto pić sok pomidorowy który doskonale uzupełnia potas w upalne dni
  Pamiętaj! Unikaj napojów z kofeiną (np. kawa, cola), oraz alkoholu, który może powodować obniżenie ciśnienia i w efekcie omdlenia.
• odpoczywaj w cieniu – słońce najsilniej operuje w środku dnia, dlatego w miarę możliwości w godzinach 11:00-15:00 pozostań w pomieszczeniu. Jeśli musisz wyjść z domu, ochroń ciało – zastosuj kremy z filtrem, załóż jasne lekkie, przewiewne ubranie, kapelusz lub czapkę na głowę i staraj się przebywać w cieniu.
• ogranicz intensywną aktywność fizyczną – która może przyczynić się do przegrzania organizmu.
• troszcz się o starszych i dzieci – ich organizmy najgorzej reagują na upały. Osoby starsze, oraz rodzice z dziećmi powinny spacerować dopiero w godzinach popołudniowych.
• nie zapominaj o zwierzętach – pamiętaj, aby zwierzaki miały zawsze zapewniony swobodny dostęp do chłodnej wody i przebywały w możliwie chłodnych pomieszczeniach. Pod żadnym pozorem nie zostawiaj zwierzęcia zamkniętego w samochodzie. Wystaw w ogrodzie poidełka dla dzikich zwierząt.
• jeśli cierpisz na jakieś choroby skonsultuj się z lekarzem – który poradzi, co konkretnie robić przy danych dolegliwościach. Osoby przyjmujące leki moczopędne mogą potrzebować odpowiednich preparatów, aby uniknąć odwodnienia. Z kolei osoby mające problemy z układem krążenia, żylakami czy kobiety w ciąży, mogą cierpieć z powodu opuchlizn, gdyż ciepło nasila problemy z krążeniem.
• unikaj długiego stania czy chodzenia – jeśli pojawi się ciężkość nóg, opuchlizna, połóż się w chłodnym miejscu, z uniesionymi nogami i odpoczywaj. Możesz też posmarować nogi żelem chłodzącym.
• wezwij pomoc jeśli dojdzie do przegrzania organizmu – osoba którą dotknął udar ma ma suchą, gorącą skórę, dostaje drgawek, majaczy i/lub traci przytomność. Niezwłocznie wezwij lekarza lub pogotowie (telefon: 112). Do przybycia pomocy, osobę przytomną połóż w chłodnym pomieszczeniu, na plecach, z nogami lekko uniesionymi, zdejmij ubranie, ochładzaj ciało kompresami lub spryskaj wodą w temperaturze 25-30 stopni, oraz mierzy jej temperaturę. Jeśli osoba traci przytomność połóż ją na boku, w pozycji bezpiecznej.
  Pamiętaj! Nie podawaj samodzielnie żadnych leków.

• bierz chłodne natryski – w największe upały bierz częste, szybkie i chłodne natryski. Taki prysznic błyskawicznie orzeźwia, a z czasem poprawia zdolność termoregulacji organizmu, czyli przystosowania się do aktualnej temperatury otoczenia.
• uważaj na różnicę temperatur – duże różnice temperatur nie są korzystne dla organizmu
  • nie pij lodowatych napoi – powinny mieć one temperaturę pokojową
  • unikaj gwałtownego zanurzania się w zimnej wodzie – ze względu na niebezpieczeństwo szoku termicznego. Do basenu, rzeki, czy jeziora wchodź stopniowo, powoli
  • unikaj rozkręcania klimatyzacji – niska temperatura w pomieszczeniu może skutkować przeziębieniami, infekcjami dróg oddechowych, bólami mięśni czy nerwobólami
• utrzymuj lekką dietę – w gorące dni najlepiej jedz potrawy składające się z warzyw i owoców. Doskonale sprawdzają się lekkostrawne sałatki, które nie tylko orzeźwiają, ale również nie obciążają dodatkowo organizmu, zajętego radzeniem sobie z upałem. Unikaj dań ciężkich, smażonych, tłustych i mięsnych.
• ogranicz gotowanie – intensywne gotowanie i korzystanie z piekarnika znacznie wpływa na wzrost temperatury w pomieszczeniu. Wybieraj posiłki, które nie wymagają długiego przygotowywania na kuchence.

• zasłoń okna narażone na długotrwałą ekspozycję na słońcu – aby ograniczyć ilość wpadających promieni słonecznych okna powinny być osłonięte roletami zewnętrznymi, jasnymi, grubymi zasłonami lub roletami wewnętrznymi.
  Pamiętaj! Zasłaniaj okna jak najwcześniej.
  • osłony przeciwsłoneczne montowane na zewnątrz okna – żaluzje fasadowe, rolety zewnętrzne czy screeny, większość promieniowania słonecznego zatrzymują już przed szybą, co ogranicza jej nagrzanie i pozwala obniżyć temperaturę w pomieszczeniu nawet o kilka stopni. Dodatkowo, decydując się na rolety zewnętrzne można ograniczyć straty energii zimą.
  • rolety termoizolacyjne wewnętrzne – posiadają tkaninę z gumowaną powłoką, która ma za zadanie zabezpieczyć wnętrze przed mocnym nasłonecznieniem i utrzymać optymalną temperaturę w środku. Dostępne na rynku rolety można mocować, w zależności od rodzaju, na haczyki, wkręty lub klej.
  • przeciwsłoneczne folie na okna – redukują ilość energii słonecznej trafiającej do domu, oraz ograniczają oddziaływanie promieni UV. Montuje się je po wewnętrznej lub zewnętrznej stronie szyb. Folie okienne przeciwsłoneczne na całej powierzchni posiadają bardzo cienką warstwę metaliczną, która odbija promieniowanie podczerwone, oraz warstwę klejącą. W zależności od wybranego rodzaju produktu, stopień przezroczystości będzie różny. Zwykle im ta przejrzystość jest większa, tym wyższa jakość folii i większy koszt zakupu.
    Najnowocześniejsze folie ochronne wykonane są przy zastosowaniu nanotechnologii i wielu warstw, dzięki czemu nie zawierają w sobie metalu. Tego typu rozwiązania są powszechnie wykorzystywane w budynkach centrów handlowych czy biurowcach. Folii na oknie nie widać na pierwszy rzut oka (zwłaszcza z daleka), więc daje swobodę i nie zniekształca estetyki obiektu. Innym rozwiązaniem jest folia lustrzana, dzięki której szklana elewacja budynku zachowuje się jak lustro, odbijając promienie słoneczne.
  • biała tkanina na oknie – powieś w oknie białe prześcieradło czy ręcznik. Odbiją one część promieni słonecznych, co sprawi, że wnętrza pomieszczeń nie będą się bardzo nagrzewać. Najlepiej, by była to bawełniana tkanina, nieprzezroczysta. Dodatkowo można ją zmoczyć, by odparowywało z niej ciepło. Ten sposób zadziała skuteczniej, gdy materiał zawiesisz po stronie zewnętrznej okien, a nie w środku mieszkania.
  • zadbaj o zieloną barierę z roślin na tarasie, balkonie czy na parapecie – rośliny nie tylko oczyszczają, ale też nawilżają i chłodzą powietrze. Drzewa, krzewy czy pnącza w ogrodzie lub na tarasie będą odbijać, asymilować część promieni słonecznych, które w normalnych warunkach dostałyby się przez okna lub ogrzałyby ściany domu.
  • turystyczna alumata – jeśli nie zdążysz zamontować rolet kup tanią, turystyczną alumatę (karimata – z jednej strony folia aluminiowa, z drugiej cienka pianka). Przyszyj do maty sznurki. Połóż na oknie od zewnątrz, srebrnym do góry, przywiąż od wewnątrz i przymknij jak najmocniej okno.

• wietrz pomieszczenia o odpowiednich porach – nie otwieraj okien w ciągu dnia, lecz wieczorem i w nocy, kiedy temperatura powietrza jest niższa. Otwieranie okien w czasie południowego upału spowoduje, że temperatura wewnątrz będzie jeszcze wyższa.
  • wietrz dom we wczesnych godzinach porannych lub późnym wieczorem, kiedy powietrze na zewnątrz jest najchłodniejsze
  • uchylaj jedynie te okna, które w danym momencie nie są narażone na działanie promieni słonecznych np. od strony północnej
  • wietrzenie najlepiej robić na przestrzał, otwierając okna z dwóch przeciwległych stron mieszkania. Wówczas trzeba uważać, by okna nie trzasnęły z powodu wiatru. Wskutek różnicy ciśnień wewnątrz mieszkania i na zewnątrz następuje cyrkulacja i wymiana powietrza na świeże.
• wymień pościel – dla poprawy jakości snu wymień pościel na taką, która jest wykonana z tkanin przepuszczających powietrze: bawełny, jedwabiu, satyny. Kołdra na lato powinna być lekka, cienka i przewiewna.
• wyłącz zbędne urządzenia elektryczne – większość urządzeń elektrycznych emituje ciepło. Zminimalizujmy korzystanie ze sprzętów elektronicznych, nie zostawiaj ich w trybie czuwania, wymień oświetlenie na świetlówki LED.
• zainstaluj klimatyzację – jest to rozwiązanie najdroższe, najbardziej skuteczne, ale związane z dużym zużyciem energii. W dobie wysokich cen prądu może to stanowić obciążenie dla budżetu, a dodatkowo niekorzystnie wpływa na środowisko. Właściciele domów jednorodzinnych podejmują decyzję o montażu klimatyzacji samodzielnie Instalacja klimatyzacji w mieszkaniu wymaga zgody spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty.
  Pamiętaj! Będziesz musiał wykonywać okresowe przeglądy urządzenia
  Pamietaj! O hałasie związanym z użytkowaniem klimatyzacji, który może przeszkadzać tobie i sąsiadom
  Pamiętaj! W pomieszczeniach klimatyzowanych drzwi i okna powinny być zamknięte.
• zaopatrz się w wiatrak, wentylator – wentylator to szybki sposób na wprawienie powietrza w ruch, co powoduje pobudzenie parowania ciała, a więc uczucie chłodu. Dostępne na rynku produkty najczęściej oferują tryby regulacji obrotów, możliwość obrotu głowicy naprzemiennie w prawo i lewo, jak i zablokowania jej w jednej pozycji.
  • najlepszą opcją jest wiatrak sufitowy – który zapewnia najlepszą cyrkulację powietrza
  • rozwiązaniem optymalnym jest wiatrak stojący – który posiada możliwość obracania się, a także regulacji wysokości
  • najpopularniejsze są modele biurkowe – które zajmą mniej miejsca.
    Pamiętaj! Nie kieruj nawiewu z wentylatora bezpośrednio na siebie – dłuższe przebywanie w takiej pozycji może wywołać przeziębienie, a to w upalne dni jest dość uciążliwe.
    Uwaga! Przed wentylatorem warto postawić wodę z kostkami lodu, co wzmocni chłodzący efekt.
• unikaj najwyższych pięter i źle ocieplonych budynków – podczas wyboru miejsca zamieszkania zwróć uwagę, aby nie wybierać lokalu źle ocieplonego i na najwyższym piętrze. Pomimo, że przez ściany i dach do mieszkania dostaje się znacznie mniej ciepła niż przez okna, to źle zaizolowane przegrody również dadzą się we znaki w upalne dni. Dzieje się tak ponieważ nagrzane mury oddają ciepło długo po zachodzie słońca.
  Pamiętaj! Inwestycja w lepsze ocieplenie da oszczędności zimą i lepszą izolację od letniego ukropu.
• wykorzystuj wodę do ochłody – woda podczas parowania obniża temperaturę w pomieszczeniu, a jednocześnie zwiększa wilgotność powietrza
  • zrób pranie – gorące powietrze jest suche, dlatego warto na środku pokoju postawić pranie
  • napełnij wannę zimną wodą – drzwi łazienki zostaw otwarte. Jeżeli nie posiadasz wanny, możesz na podłodze postawić miski z zimną wodą
  • przetrzyj podłogę wilgotnym mopem

źródło: materiały prasowe
Rośnie liczba zgonów spowodowanych wysokimi temperaturami
Upał, autorzy, licencja CC BY SA 4.0

Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:

definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby

degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw

ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)

zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia

zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał

klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej

Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)

Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie