Mam rocznego synka i wiem, że kiedyś będę musiała przekazać mu przerażającą wiadomość: „synku, zostawiam cię w rozgrzewającym się samochodzie. Nie jesteś w stanie z niego uciec. Musisz znaleźć sposób, żeby w nim przetrwać”. Niestety, w takim tragicznym położeniu znajduje się każde dziecko i każdy rodzic na świecie. O ile wszyscy zrozumiemy, że takim nagrzewającym się pojazdem jest nasza planeta. Jeśli nie podejmiemy żadnych działań, nasze dzieci i wszystkie kolejne pokolenia będą mieć przechlapane – Ludwika Tomala
Trudno sobie wyobrazić rozpacz większą niż rozpacz rodzica, który uświadomił sobie, że w czasie upału zapomniał zabrać dziecko z rozgrzanego samochodu. W takich przypadkach raczej bywa to chwila nieuwagi, rozproszenie, telefon dzwoniący nie wtedy, gdy trzeba, drobna zmiana w codziennej rutynie… A przez to rodzic w pewnym krytycznym momencie zaczyna myśleć o sprawach innych niż ta najważniejsza: życie dziecka. Przecież chyba nikt nie chciałby się na sobie przekonać, co się dzieje w głowie opiekuna, który najszybciej w swoim życiu biegnie do auta w obawie, że ziścił się najgorszy możliwy koszmar.
Tymczasem wiele wskazuje na to, że globalne ocieplenie wszystkich nas postawi w takiej pozycji. Tylko że zamiast samochodu mamy planetę, rozgrzewanie się rozłożone jest na lata. Z pojazdu nikt nie może uciec, a tempo jego rozgrzewania się zależy w dużej mierze od nas. Najbardziej podstępnym elementem jest to, że odpowiedzialność rozłożona jest między kilka miliardów ludzi. Ale nikt z nas nie będzie mógł powiedzieć, że zagapił się i nie zauważył, że pojawił się problem.
Szklana pułapka
Wiadomo, że samochód pozostawiony na słońcu staje się szklaną pułapką, magazynem ciepła. Część promieni słonecznych, które docierają do samochodu (a konkretnie fotonów), odbija się od niego. A część pochłaniana jest przez karoserię lub wpada przez szyby i ogrzewa elementy tapicerki pojazdu – i powietrze w pojeździe. Szyby zaś sprawiają, że takiej odbitej energii trudniej jest wypromieniować. Bilans jest więc taki: w pewnych warunkach więcej energii trafia do samochodu niż z niego ucieka. A przez to wewnątrz pojazdu, jak w szklarni, temperatura staje się coraz wyższa. To zaś może oznaczać zgubę dla tych, którzy z auta nie są w stanie się wydostać. Np. zwierząt czy małych dzieci.
Stąd powracają kampanie i apele, aby nie zostawiać dzieci (ani zwierząt) w samochodach samych. A osoba, która zauważy w aucie pozostawionego maluszka – aby natychmiast ruszyła na pomoc, bo liczy się każda minuta. Każdemu zaś, kto podróżuje z dzieckiem, zaleca się wyrobić sobie nawyk, by na czas jazdy zostawiać komórkę czy torebkę z portfelem na tylnym siedzeniu, przy foteliku z dzieckiem. Wtedy w chwili nieuwagi trudniej o dziecku zapomnieć.
Nie trzeba samemu znać wzorów na to, jak przepływa ciepło między elementami wozu a otoczeniem, żeby zrozumieć: tak, takie kampanie mają sens, a dziecka w rozgrzanym samochodzie zostawiać nie można, bo to dla niego śmiertelne zagrożenie.
Ciekawe, że część ludzi traci taką ufność w prawa fizyki – i w sens podobnych apelów – gdy w grę zaczyna wchodzić większa skala wydarzeń: zarówno w przestrzeni, jak i w czasie.
Bo to, co się dzieje z Ziemią w wyniku efektu cieplarnianego, można w dużym uproszczeniu porównać do tego, co się dzieje w pozostawionym na słońcu samochodzie. Energia ze Słońca trafia na naszą planetę. Część z niej jest wypromieniowywana (np. światło odbija się w pewnym stopniu od jasnych powierzchni), ale część, która mogłaby uciec z Ziemi, zostaje w atmosferze na znacznie dłużej, niż było to w ostatnich tysiącleciach. Dzieje się tak za sprawą gazów cieplarnianych takich jak dwutlenek węgla, metan, para wodna, które pochłaniają promieniowanie i zatrzymują energię Słońca na Ziemi. Tych związków nie byłoby w atmosferze tak dużo, gdyby nie miliardy ludzi realizujące swoje potrzeby i zachcianki – nieraz rozbuchane do granic możliwości.
Złudne różnice w odpowiedzialności
O ile w przypadku rodzica, który zostawił dziecko w samochodzie problemem jest chwila nieuwagi, o tyle w przypadku globalnego ocieplenia mamy do czynienia z całymi dekadami nieuwagi. Przymykania oczu. Szukania wymówek: że dzieci sobie poradzą, że samochód nie jest taki gorący, że wcale się nie ogrzewa, że to nie nasza wina tylko wina polityków/korporacji/innych państw, że jesteśmy zbyt słabi, żeby temu przeciwdziałać. Gdyby zamiast na szukanie samousprawiedliwienia i przerzucanie się odpowiedzialnością przeznaczono tę energię na działanie, może już dawno mielibyśmy już problem z głowy (jak z dziurą ozonową).
A teraz jesteśmy już w takim momencie kryzysu, że drobne zmiany polityki czy zachowań już nie wystarczą. Trzeba będzie zacisnąć pasa. Na razie wydaje nam się wygodne to, że korzystamy z paliw kopalnych, podróżujemy samolotami pod byle pretekstem, podjeżdżamy wszędzie gdzie się da samochodem, produkujemy elektryczność z tego, co mamy pod ręką – a wszystko to jest tak łatwo dostępne i tanie, bo koszty przerzucamy na kolejne pokolenia. Bo do cen dóbr luksusowych „zapomniano” doliczyć koszty, jakie poniosą kolejne pokolenia.
Nie ma co, zachowujemy się jak „odpowiedzialni” dorośli. Korzystamy z życia, przyrody, surowców wiedząc, że żyjemy na kredyt. Że przez to psujemy „klimatyzację” w jedynym samochodzie, którym podróżujemy przez wszechświat. A zamiast zająć się problemem, zostawiamy go… dzieciom, które w tym samochodzie – za naszą sprawą utknęły.
Część z tych dzieci już jest na tyle duża, że zaczyna krzyczeć: co wy robicie! Nie zostawiajcie nas tak! Ratujcie nas, zamiast chować głowy w coraz gorętszy piasek.
I mają rację. Zamykanie oczu i przerzucanie odpowiedzialności nie pomoże tym wszystkim maleństwom. Nie pomoże mojemu synowi. Nie pomoże żadnemu z dzieci, które znasz. Musimy wszyscy to zauważyć. Zatrzymać się i naprawić klimatyzację. Sprawić, że temperatura na Ziemi – jednym pojeździe, jakim dysponujemy, przestanie rosnąć. To inwestycja, której nie możemy dalej przekładać. Czyż nie jest to najważniejszy wydatek, jaki musimy teraz jako cała ludzkość przed sobą postawić? Zacznijmy się zachowywać jak odpowiedzialni rodzice.
autorka: Ludwika Tomala
źródło: naukawpolsce.pap.pl,
⛈️ Zmiany klimatu – dodatkowe informacje:
carbon offset, dekarbonizacja, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), depresja klimatyczna (ekolęk, lęk klimatyczny), fakty i mity klimatyczne, handel emisjami CO2, hipoteza pistoletu metanowego, naturalna zmienność klimatu, neutralność klimatyczna, neutralność węglowa, odnawialne źródła energii, rekompensata węglowa, sekwestracja CO2, ślad ekologiczny, ślad węglowy, ślad wodny, węglowy rezerwuar, zielona transformacja energetyczna, zielony rozwój, zrównoważony rozwój
🌡️ efekt cieplarniany, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie
dwutlenek węgla, freony (chlorofluorowęglowodory CFC), metan, ozon, podtlenek azotu
międzynarodowe organizacje, petycje, protokoły, umowy:
Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS), Europejski Zielony Ład, funduszu Loss and Damage, Green Climate Fund, Konferencje Stron COP (Conferences of the Parties), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), Petycja Oregońska, Porozumienie Paryskie, Protokół z Kioto, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC, FCCC)
zagrożenia ekologiczne związane z zmianami klimatu:
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, El Niño, ekstremalne zjawiska, gatunki zagrożone wyginięciem, geoinżynieria klimatu, gwałtowne zmiany pogody, huragany, kwaśny deszcz, La Niña, miejska wyspa ciepła, migracje gatunków, migracja ludności, ocieplenie oceanu, odtlenienie oceanu, osuwiska i tsunami, otwarcie nowych szlaków handlowych, paliwa kopalne, podtopienia, powodzie, punkty krytyczne w ziemskim systemie klimatycznym, pustynnienie, redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego), sprzężenia zwrotne w ziemskim systemie klimatycznym, straty ekonomiczne, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, topnienie wiecznej zmarzliny, ubożenie (utrata) różnorodności biologicznej, wydłużony okres wegetacyjny roślin, wylesianie (deforestacja), wymieranie gatunków, wzrost poziomu mórz i oceanów, wzrost śmiertelności, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zmniejszony dopływ słodkiej wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zmiana (modyfikacja) cyrkulacji atmosferycznej, zmiana cyrkulacji termohalinowej (zaburzenie cyrkulacji oceanicznej), zwiększenie produkcji rolnej, zwiększenie powierzchni tundry w Arktyce, zwiększony zasięg występowania wektorów przenoszących zakaźne drobnoustroje (rozprzestrzenianie się chorób)
⚠️ Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:
definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby
degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw
ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)
zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia
zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał
klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej
Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)
Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough
🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕
🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
