Gwałtowne zjawiska atmosferyczne, które są szczególnie dostrzegalne w ostatnich latach w Polsce, występują coraz częściej. Co więcej, są niebezpieczne dla życia i zdrowia. Można do nich zaliczyć upały, susze czy gwałtowne ulewy, które coraz częściej powodują powodzie i podtopienia. W okresie letnim najbardziej dokuczliwe stały się w niebezpieczne fale upałów. Czy istnieje sposób, aby się przed nimi zabezpieczyć oraz mniej odczuwać ich negatywne skutki?
Czym są fale upałów i co za sobą niosą?
W naszych warunkach klimatycznych fala upałów jest to nagły wzrost temperatur, które przekraczają 30 stopni Celsjusza i utrzymują się co najmniej trzy dni. Według licznych prognoz przewiduje się, że jedną z konsekwencji zmian klimatu będą coraz dłuższe fale upałów.
Przy tego rodzaju gwałtownych zmianach wzrasta ryzyko odwodnienia, wyczerpania cieplnego czy udaru. Tymczasem ludzki organizm potrzebuje od około 7 do 10 dni, aby przystosować się do nowych warunków zewnętrznych. Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne dla tzw. grup wrażliwych – dzieci czy też osób starszych lub przewlekle chorych (z chorobami układów krążenia i oddechowego).
Oprócz wpływu na samopoczucie, zdrowie, a nawet życie ludzi, wpływają one również negatywnie na rośliny i zwierzęta, rolnictwo, transport, energetykę i usługi oraz infrastrukturę miejską. Dobrym przykładem na tego rodzaju oddziaływania są elektrownie, które podczas upałów muszą zapewnić o 1000 MW mocy więcej niż w sytuacji, gdy temperatura wynosi około 20 stopni Celsjusza. Wpływa to znacząco na pracę oraz koszty produkcji energii.
Fale upałów są najbardziej dotkliwe na terenie zwartej zabudowy z niewielkim udziałem zieleni, gdzie tworzą się tzw. miejskie wyspy ciepła (MWC).
Sposoby na adaptację i ograniczenie miejskich wysp ciepła
W jaki sposób można zaadaptować się do takich zmian klimatycznych? Konieczne jest podejmowanie działań, które zwiększają odporność na nie, zarówno społeczeństwa, gospodarki, jak i miejskiej infrastruktury.
Jednym z czynników ograniczających zjawisko miejskiej wyspy ciepła może być zieleń, szczególnie ta wysoka, która zapewnia właściwą termoregulację na terenach zurbanizowanych. Drzewa w ciągu godziny mogą wyprodukować nawet 8 l wody, pochłaniając przy tym 20 MJ energii i wytwarzając moc chłodzącą 5,5 kW.
Nie tylko parowanie wpływa na chłodzenie przestrzeni miejskich. Ich cień jest również bardzo ważny. Temperatura w miejscach zacienionych przez budynki i zadaszenia wykonane ze sztucznych materiałów (jak np. wiaty przystankowe) może być nawet o dziesięć stopni większa niż pod drzewem.
Oprócz funkcji termoregulacyjnej, zieleń pełni istotną rolę w regulacji cyklu hydrologicznego w przyrodzie. Zwiększa retencję wód opadowych i tym samym opóźnia spływ deszczówki, a także zapewnia jej oczyszczenie przed wprowadzeniem do głębszych warstw gleby. Warto nadmienić, że aż 55% wody deszczowej w zabudowanym obszarze miejskim nie jest wchłaniane do gruntu i często odprowadzane jest do przepełnionej kanalizacji, niejednokrotnie powodując lokalne podtopienia (tzw. powodzie miejskie).
Sposobem na odpowiednie przystosowanie miast jest wdrożenie rozwiązań z wykorzystaniem niebiesko-zielonej infrastruktury. Do tego rodzaju działań zaliczają się np. stawy retencyjne, które można tworzyć w istniejących lub wykonanych w tym celu zagłębieniach terenu. Takie akweny lub niecki posiadają dodatkową pojemność retencyjną, służącą do zatrzymywania i oczyszczania wody opadowej. Dodatkowo obsadzone są roślinnością, która może być czasowo zalewana, co zapobiega obniżaniu poziomu wód gruntowych i lokalnym podtopieniom w trakcie nawalnych opadów deszczu.
Funkcja zieleni w dużych miastach
Można zaobserwować, że temat odpowiedniego zagospodarowania miast z wysokim udziałem obszarów zielonych jest coraz bardziej popularny. Wynika to ze zwiększonej świadomości społeczeństwa, że drzewa w mieście są niezbędne. Jednak środowisko miejskie, a także działalność człowieka nie zapewnia im dobrych warunków do życia – często muszą zmagać się z niewielką ilością miejsca na rozrost korzeni i jeszcze mniejszą dostępnością wody.
W jaki sposób możemy im pomóc? Narzędziem na miarę obecnych czasów, łączące edukację na temat drzew i rozrywkę, jest aplikacja Tree Check. Dzięki zastosowaniu sztucznej inteligencji rozpoznaje ona gatunki drzew na podstawie zdjęć – działa na zasadzie skanera 3D, wykorzystując aparat w telefonie.
Użytkownik otrzymuje informacje na temat ilości wody odparowywanej przez drzewo, wielkości zapewnianego przez nie cienia, a przede wszystkim może poznać jego efekt chłodzący dla otoczenia. Dodatkową opcją jest możliwość dodawania odwiedzonych drzew do mapy lub stworzenie własnej kolekcji roślin. W aplikacji można również zbierać punkty za odwiedzanie nowych drzew, ponowne wizyty oraz za ich podlewanie. Po zebraniu określonej liczby punktów, w nagrodę użytkownik otrzymuje ciekawostki na temat drzew. Aplikację można pobrać bezpłatnie na Google Play oraz na App Store.
Poprzez aplikację chcieliśmy podkreślić, jak ważną rolę pełnią drzewa w mieście. Są one jedną z najbardziej efektywnych metod chłodzenia przestrzeni publicznej w gorące, letnie dni.
Im większa korona i powierzchnia liści, tym więcej wody może odparować drzewo podczas upałów i zapewnić większy cień. Różnica między gatunkami roślin i ich wiekiem także ma tutaj znaczenie. Na przykład dojrzała brzoza może odparować do 70 litrów wody dziennie, a w ciągu tropikalnego dnia nawet do 400 l.
mówi Martin Ander z Czeskiej Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, która razem z innymi organizacjami uczestniczyła w tworzeniu aplikacji, w tym z wrocławską firmą Lemitor
Odpowiednie rozmieszczenie drzew i parków także może istotnie wpłynąć na temperaturę otoczenia – wokół domu, na ulicy, lub nawet w całym bloku. Aplikacja Tree Check została stworzona, aby służyć mieszkańcom, szczególnie podczas upalnych dni. Z kolei narzędziem zaprojektowanym dla urzędników, zarządców terenów zielonych i projektantów, mającym na celu pomoc w planowaniu przestrzeni publicznej z uwzględnieniem efektu chłodzącego drzew, jest oprogramowanie Tree Check Pro.
Jego zalety obejmują możliwość modelowania chłodzącej funkcji drzew w czasie. Uwzględnia to stopniowy przyrost drzew i korzyści z nich płynące, dzięki czemu można skutecznie ocenić spodziewany wpływ planowanego przedsięwzięcia na mikroklimat w mieście.
dodaje Jaroslav Kolařík z SAFE TREES, firmy tworzącej oprogramowanie
Aplikacja i oprogramowanie powstały w ramach projektu LIFE Tree Check pod przewodnictwem czeskiej Fundacji Partnerstwo dla Środowiska. Projekt otrzymał wsparcie finansowe UE z programu LIFE.
Więcej informacji na temat projektu, w tym aplikacji i oprogramowania, na stronie https://www.lifetreecheck.eu/pl
źródło: materiały prasowe LIFE Tree Check
⚠️ Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:
definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby
degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw
ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)
zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia
zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał
klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej
Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)
Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough
🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕
🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
