Wypalanie traw to barbarzyński proceder. Przyczynia się do obniżenia rolniczej oraz ekologicznej wartości gruntów, wpływa niekorzystnie na bioróżnorodność i skład botaniczny łąk. Jest też dodatkowym źródłem emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń, np. dioksyn, wpływając na stan powietrza w skali lokalnej.
Marzec i kwiecień to miesiące, kiedy zdarza się największa liczba pożarów traw, za które w większości odpowiada człowiek.
Niestety wśród wielu ludzi panuje przekonanie, że spalenie suchej trawy użyźni w sposób naturalny glebę, co spowoduje szybszy i bujniejszy odrost młodej trawy, a tym samym przyniesie korzyści ekonomiczne.
zauważają strażacy z Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w ramach kampanii „Stop Pożarom Traw”
Eksperci zwracają jednak uwagę, że przekonanie, iż wypalanie traw użyźni glebę, jest błędne.
Absolutnie nie jest prawdą, że jest dodatkowym nawożeniem; wręcz odwrotnie: wypalanie odsłania i przesusza glebę.
mówi prof. dr hab. Piotr Stypiński – profesor emerytowany z Katedry Agronomii Instytutu Rolnictwa Wydziału Rolnictwa i Biologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW)
Z kolei prof. dr hab. Piotr Skubała z Wydziału Nauk Przyrodniczych Instytutu Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego (UŚ) w Katowicach tłumaczy, że podczas pożaru niszczona jest część niezbędnej dla żyznej gleby materii organicznej, a gleba staje się jałowa. Redukcji i wyparowaniu ulegają związki azotu, związki potasu i fosforu pozostają w popiele. Część związków mineralnych pozostających w popiele zostaje rozproszona przez wiatr, a przy opadach deszczu ulegają spłukaniu.
Podczas wypalania traw giną reducenci, czyli bakterie i grzyby, które dokonują rozkładu martwej materii organicznej.
Wypalanie przyczynia się do obniżenia rolniczej i ekologicznej wartości gruntów. Niemożliwe staje się właściwe napowietrzenie gleb, korzystne dla wszelkich procesów biochemicznych procesy tlenowe, przechodzą w beztlenowe. Ten barbarzyński proceder jest też dodatkowym źródłem emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń np. rakotwórczych węglowodorów aromatycznych i dioksyn, co wpływa na stan powietrza w skali lokalnej.
podkreśla prof. Skubała
Jeszcze więcej negatywnych efektów mają pożary na łąkach, pod którymi znajdują się torfowiska.
Od palącego się poszycia gleby zapaleniu ulega podziemna warstwa torfu, który może spalać się do kilku metrów w głąb, w zależności od jego porowatości związanej z dostępem tlenu. Takie pożary mogą trwać nawet do kilku miesięcy i są wyjątkowo trudne do ugaszenia. Jak wskazują eksperci, wypalanie traw prowadzi do znacznej emisji dwutlenku węgla i azotu do atmosfery na skutek mineralizacji próchnicy na glebach torfowych. Straty azotu mogą wynosić nawet 350 kilogramów na hektar w skali roku.
Zwykła łąka po pożarze traw regeneruje się przez kilka lat, ale pokłady torfu potrzebują na to wielu setek lat. Prof. Skubała z UŚ przypomina tymczasem, że torfowiska, obok wielu ważnych funkcji środowiskowych, są ważnym regulatorem klimatu, gdyż asymilowany przez rośliny węgiel zostaje unieruchomiony w złożach torfu, przez co zmniejsza się pula węgla atmosferycznego.
Wypalanie traw wpływa też niekorzystnie na bioróżnorodność i skład botaniczny łąk. Po wypalaniu i zniszczeniu starej darni odbijają głównie bardzo agresywne trawy rozłogowe, jak perz, na glebach mineralnych i trzcinnik piaskowy na glebach organicznych.
W wyniku wypalania traw powstają olbrzymie straty w populacji ptaków lęgowych (niszczone są gniazda, jaja i pisklęta) oraz w tzw. drobnej faunie: owady, drobne ssaki, płazy i gady. Zaś dym uniemożliwia pszczołom i trzmielom oblatywanie łąk. Wypalone łąki przestają pełnić funkcje pokarmową dla wielu gatunków ptaków drapieżnych i wędrownych.
O wypalaniu traw nie można praktycznie powiedzieć nic pozytywnego. Pod każdym względem jest to zbrodnia na przyrodzie. Podczas pożaru spaleniu ulegają liczne bezkręgowce. Giną owady, a efektem tego jest m.in. zmniejszona skala zapylania roślin. Ginie wiele gatunków glebowej fauny bezkręgowej, która przyczynia się do poprawy struktury gleby. Pożar oznacza często okrutną śmierć dla płazów, ptaków, czy ssaków, jest zagrożeniem również dla saren, jeleni, dzików czy zwierząt domowych.
tłumaczy prof. Skubała z Uniwersytetu Śląskiego
Wypalanie traw było stosowane jako jeden z zabiegów rolniczych od zarania cywilizacji. Proceder, mimo zakazu i surowych kar, część rolników wciąż w naszym kraju stosuje. Zwolennicy argumentują, że ogień to najtańszy herbicyd, stosowany do zwalczania chwastów i ich nasion. Pozostałości roślinne powinno się jednak kompostować i w postaci próchnicy wprowadzać na pole, a nie spalać”.
Zaletą wypalania jest sam popiół, który powstaje w tym procesie. Może on być cennym nawozem, zawiera bowiem m.in. fosfor, wapń oraz potas. Ponadto poprawia strukturę gleby i uzupełnia ją w wiele mikroelementów. Jedna ilość szkód, jakie czynimy przy tej okazji, jest nieporównanie większa niż krótkotrwały zysk z pozyskania popiołu.
Efektem końcowym nie jest wzbogacanie gleby, ale jej osłabienie. Jest to bez wątpienia barbarzyński zabieg, przejaw niezrozumiałej głupoty, bezmyślności i wandalizmu. Wypalania traw nie obserwuje się już w Europie zachodniej.
Eksperci przyznają, że mimo tak wielu strat, trudno jest walczyć złą tradycją, dlatego każdego roku straż pożarna wyjeżdża do kilkudziesięciu tysięcy pożarów traw.
Są kraje, gdzie wypalanie, zwłaszcza ściśle kontrolowane, przynosi pewne korzyści, np. prerie amerykańskie czy stepy środkowoazjatyckie. Ale na pewno nie dotyczy to naszych glebowych i klimatycznych warunków.
podsumowuje prof. Stypński
Przedłużająca się susza zwiększa ryzyko pożarów związanych z wypalaniem traw. Od początku 2023 roku było prawie 1,6 tys. pożarów związanych z wypalaniem traw. W 2022 roku w całym kraju strażacy odnotowali 48 232 pożary traw, w których zginęło 12 osób, a 127 odniosło obrażenia.
źródło: naukawpolsce.pap.pl, Anna Mikołajczyk-Kłębek
Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:
definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby
degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw
ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)
zanieczyszczenie środowiska:
beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia
zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał
klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej
Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)
Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough
Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)
Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
