Przemysłowe rolnictwo i hodowla zwierząt to jedna z głównych przyczyn wycinki lasów na świecie, utraty bioróżnorodności i największy emitent metanu. Sektor ten pochłania ogromne zasoby wody i odpowiada w dużym stopniu za zanieczyszczenie gleby. Ekspansja rolnictwa przyczynia się więc do zmian klimatu, a jednocześnie sektor boleśnie odczuwa ich skutki, co odbija się na produkcji rolnej. Zdaniem naukowców transformacja ekologiczna rolnictwa jest dziś koniecznością w walce z postępującymi niekorzystnymi zmianami klimatycznymi.
To, że transformacja rolnictwa jest dzisiaj niezwykle ważna, widzimy bardzo wyraźnie w Europejskim Zielonym Ładzie, w strategii „Od pola do stołu”, w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności. Widzimy tam wyraźne odwołanie do potrzeby transformacji, zmiany rolnictwa w kierunku ekologicznego, agroleśnictwa, agroekologii. Różnie możemy to nazywać, ale chodzi o rolnictwo i sposób produkcji żywności z troską o środowisko, glebę, wodę, zwierzęta, o naszą planetę i naszą przyszłość. Dobrze, że to rozumiemy, pytanie, czy to wdrożymy.
mówi prof. dr hab. Piotr Skubała z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Jak podkreśla, rolnictwo w obecnym kształcie można powiązać z przekroczeniem sześciu z dziewięciu granic planetarnych, które wyznaczają bezpieczną przestrzeń dla funkcjonowania ludzkości. Należą do nich m.in. utrata różnorodności biologicznej spowodowana wielkoobszarowym rolnictwem i przemysłową hodowlą zwierząt, przekroczenie granic obiegu azotu i fosforu przez uwalnianie ponad 100 t nawozów sztucznych rocznie, deforestacja oraz przekroczenie progu bezpieczeństwa zasobów wody słodkiej w 2023 roku.
Rolnictwo niestety ma wyraźny udział w niszczeniu naszego świata. Zajmuje 37% przestrzeni lądowej, znacznie więcej, niż my zajmujemy na swoje różne potrzeby. Zużywa ogromną ilość zasobów wody słodkiej, jest główną przyczyną wycinki lasów na świecie i przede wszystkim 25% emisji gazów cieplarnianych. To jest rolnictwo w tym kształcie, w jakim go mamy. Dlatego potrzeba zmiany, transformacji w kierunku ekologicznym jest dzisiaj wyzwaniem dla ludzkości, bo sposób, w jaki my dzisiaj funkcjonujemy, produkujemy żywność, to niestety jest sposób na katastrofę.
zauważa ekspert
W rezolucji Parlamentu Europejskiego po Konferencji ONZ w sprawie zmiany klimatu 2023 (COP28), która odbyła się w listopadzie 2023 roku w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, zapisano, że sektor rolnictwa i hodowli zwierząt gospodarskich emituje 145 mln t metanu rocznie, co czyni go największym emitentem. Metan odpowiada za ok. 30% globalnego ocieplenia od czasu rewolucji przemysłowej, a jego oddziaływanie jest 28 razy mocniejsze niż dwutlenku węgla w horyzoncie 100 lat i 80 razy mocniejsze w horyzoncie 20 lat. Emisje metanu w rolnictwie wynikają przede wszystkim z rosnącej liczby zwierząt hodowlanych – około 32% wszystkich antropogenicznych emisji metanu stanowią te pochodzące z obornika i fermentacji jelitowej.
Jak wskazuje Parlament Europejski w swojej rezolucji po COP28, powołując się na sprawozdanie IPCC, globalne systemy żywnościowe odpowiadają za 31% globalnych emisji, a każdego roku na całym świecie stosuje się ponad 100 mln t nawozów syntetycznych. Emisje z syntetycznych nawozów azotowych mają miejsce głównie po ich zastosowaniu w glebie i przedostają się do atmosfery w postaci podtlenku azotu (N2O) – trwałego gazu cieplarnianego o 265 razy większym potencjale tworzenia efektu cieplarnianego niż CO2 w skali stulecia. Łańcuch dostaw syntetycznych nawozów azotowych odpowiada za około 2,1% światowych emisji gazów cieplarnianych.
Z przytaczanych przez eksperta danych Komisji ds. Ekonomii Systemu Żywnościowego (Food System Economics Commission, 2024) obecny system żywnościowy przynosi 15 bln dol. strat (12% światowego PKB w 2020 roku), z czego 3 bln stanowią ukryte koszty środowiskowe. Przekształcenie systemu żywnościowego na ekologiczny wymagałoby nakładów na poziomie 0,2–0,4% światowego PKB i mogłoby przynieść globalne korzyści rzędu 5–10 bln dol. rocznie (czyli 4–8% światowego PKB w 2020 roku).
Im bardziej nam się uda przekonać odbiorców, konsumentów, polityków do zmiany, tym bardziej gwarantujemy sobie, że czarny scenariusz, który kreślą naukowcy w swoich raportach, się nie spełni albo że nie będzie to dla nas tak mroczna przyszłość. Używam takich słów, ale spotykamy to w każdym raporcie. Również w raporcie IPCC, Międzyrządowego Panelu do spraw Zmian Klimatu, agendy ONZ, która mówi, że główną dzisiaj przyczyną degradacji środowiska jest rolnictwo, produkcja żywności i wycinka lasów.
podkreśla naukowiec z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Z drugiej strony skutki zmiany klimatu w coraz większym stopniu wpływają na wydajność wszystkich sektorów rolnictwa i rybołówstwa, zwiększają niedobór wody oraz zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu, odżywianiu i źródłom utrzymania.
Z „Raportu o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2021–2022”, opublikowanym w grudniu 2023 roku przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, wynika, że 31 grudnia 2021 roku w Polsce działalność prowadziło 21 795 producentów ekologicznych, a w 2022 roku ich liczba wzrosła do 22 882. To wciąż mniej niż w latach 2011–2016, ale tendencja wzrostowa powróciła. Najwięcej gospodarstw ekologicznych w 2022 roku znajdowało się w województwach podlaskim (17,9%) i warmińsko-mazurskim (16,1%). Dopiero na trzecim miejscu znalazło się największe pod względem powierzchni województwo mazowieckie (12,6%). Powyżej 2 tys. ekologicznych producentów działa też w Zachodniopomorskiem i Lubelskiem.
Niezmiennie wzrasta liczba podmiotów prowadzących działalność w zakresie przygotowania produktów rolnictwa ekologicznego. W 2021 roku, w porównaniu do roku poprzedniego, stwierdzono wzrost liczby tych podmiotów o 6,3% natomiast w 2022 roku o 3,6% (1216 podmiotów). Łączna powierzchnia użytków rolnych, na których stosowana była ekologiczna metoda produkcji, wykazuje od 2019 roku tendencję wzrostową. W 2021 roku wynosiła 549 442,93 ha, natomiast w 2022 roku zwiększyła się do 554 631,7 ha.
Nie jesteśmy na szarym końcu pod względem rynku rolnictwa ekologicznego i ekologicznej żywności, wiele inicjatyw się tutaj pojawia, aczkolwiek jest to ciągle około 1% w naszym kraju. Miejmy nadzieję, że dzięki temu, że o tym mówimy, że wiele osób o to zabiega, ten rynek będzie się poszerzał. Transformując rolnictwo ekologiczne, rynek żywności ekologicznej, dajemy sobie gwarancję bezpiecznej przyszłości, zdrowia, komfortu życia.
konkluduje naukowiec
Jak wynika z danych Eurostatu, w 2022 roku produkcją ekologiczną objętych było prawie 17 mln ha w UE. Między 2012 a 2022 rokiem nastąpił wzrost o 7,4 mln ha, czyli o 79% (w Polsce odnotowano spadek w trakcie badanej dekady). Największy obszar gruntów ekologicznych mają Francja, Hiszpania i Włochy. W latach 2012–2022 udział rolnictwa ekologicznego w UE wzrósł z 5,9% do 10,5% całkowitej powierzchni użytkowanej rolniczo, a zgodnie ze strategią KE „od pola do stołu” w 2030 roku powinien wynosić 25% gruntów rolnych.
źródło: newseria.pl
Świadomy konsument – dodatkowe informacje:
ekologiczne i zrównoważone święta, black friday, Clean label, cyber monday, cyfrowy paszport produktu (Digital Product Passport, DPP), cykl życia produktu (Life Cycle Assesment LCA), data przydatności do spożycia, data ważności, degrowth, domowe (naturalne) środki czystości, dyrektywa Cyfrowa, Dyrektywa Omnibus, dyrektywy PPWD (Packaging and Packaging Waste Directive). dyrektywa Towarowa, dyrektywa Single-Use Plastics, ekoprojekt, ekoprojektowanie (ecodesign), etykiety energetyczne, greenwashing (ekościema, ekomanipulacja, zielone kłamstwo), ekonomia subskrypcji, fast fashion (szybka, śmieciowa moda), fast homeware, gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), kosmetyki naturalne (ekokosmetyki), marnowanie żywności, Nutri-Score (5-Colour Nutrition Label, 5-CNL) pięciokolorowa etykieta żywieniowa, olej palmowy, odpowiedzialna konsumpcja, pakiet odpadowy, Prawo Do Naprawy (#RightToRepair), produkt bio, produkt ekologiczny (eko), produkt naturalny, recykling, redesign, rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP), ekonomia współdzielenia (sharing economy), slow fashion, społeczna lodówka, strategia Od pola do stołu, system kaucyjny, transport ekologiczny, turystyka ekologiczna, upcykling, uwalnianie książek (bookcrosing), zdrowa żywność, zrównoważona moda, zrównoważone rybołówstwo, żywność alternatywna, żywność drukowana, żywność ekologiczna
ślad ekologiczny (ecological footprint), ślad środowiskowy (environmental footprint), ślad węglowy (carbon footprint), ślad wodny (water footprint)
air-commerce, downsizing, overpackaging
Jak każdego dnia dbać o środowisko naturalne:
na wakacjach, na zakupach, w podróży, ograniczenie zużycia papieru
oszczędzanie energii elektrycznej (oszczędzanie prądu): tryb czuwania Stand-by
energooszczędne oświetlenie: świetlówka kompaktowa (energooszczędna), żarówka LED
oszczędzanie gazu, oszczędzanie wody: perlator
energooszczędna wentylacja, energooszczędne ogrzewanie
energooszczędne urządzenia: czajnik elektryczny, komputer, lodówka i zamrażarka, odkurzacz, okap kuchenny, piekarnik, płyta grzejna, pojemnościowy podgrzewacz do wody, pralka, telewizor, zmywarka
segregacja odpadów
znaki i oznaczenia ekologiczne
Ekologiczny styl życia:
dieta planetarna, fleksitarianizm, foodsharing, freganizm, jadłodzielnia, Lifestyles of Health and Sustainability (LOHAS), Less Waste, lodówka społeczna, roślinne zamienniki mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego, Repair Cafe, Slow fashion, Slow life, weganizm, wegetarianizm,
Zero Waste
zasada 3R, zasada 5R, zasada 8R: Rethink (Przemyśl swoją relację ze środowiskiem), Refuse (Odmawiaj), Reduce (Unikaj), Reuse (Użyj ponownie), Rehome (Znajdź nowy dom), Repair (Naprawiaj), Recycle (Utylizuj, Recyklinguj, Oddaj do odzysku), Rot (kompostuj)
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)
Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
