Od pola do stołu (From farm to fork)

Jak podaje Komisja Europejska, unijny łańcuch rolno-spożywczy zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe ponad 400 mln ludzi i jest ważnym sektorem gospodarki UE. Ma on jednak znaczny wpływ na środowisko. Według raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) około 1/3 światowych emisji gazów cieplarnianych pochodzi z systemów żywnościowych. Dlatego też UE dąży do przekształcenia sposobu produkcji i konsumpcji żywności w Europie, aby zmniejszyć ślad środowiskowy sektora rolno-spożywczego, wzmocnić jego odporność na kryzysy wynikające m.in. ze zmian klimatycznych, a przy tym zapewnić zdrową i przystępną cenowo żywność. Temu właśnie ma służyć przyjęta w 2020 roku unijna strategia Od pola do stołu. Jeden z kluczowych ele

Przejście na bardziej przyjazny dla środowiska system żywnościowy stworzy nowe możliwości biznesowe, korzystnie wpływając na dochody firm w sektorze rolno-spożywczym. Bardziej zrównoważony system żywnościowy pomoże również chronić europejską przyrodę i różnorodność biologiczną. Strategia Od pola do stołu jest zgodna z unijną strategią ochrony różnorodności biologicznej 2030 – obie propozycje wzajemnie się uzupełniają.

Podstawowe informacje

Komisja Europejska wskazuje, że priorytetem strategii Od pola do stołu jest bezpieczeństwo żywnościowe, ale jej realizacja ma też wspomóc cel, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku i przestawienie sektora rolno-spożywczego na model bardziej zrównoważony, czyli taki, który m.in. ogranicza swój wpływ na środowisko i umożliwia bardziej efektywne wykorzystanie zasobów np. gleby, ziemi, wody, maszyn, środków ochrony roślin, nasion, nawozów czy energii, przy zachowaniu opłacalności produkcji rolniczej.

Wśród kluczowych założeń strategii Od pola do stołu jest m.in. redukcja stosowania pestycydów o 50% i nawozów o 20% przed upływem 2030 roku, a także poprawa dobrostanu zwierząt . O połowę ma spaść sprzedaż środków drobnoustrojowych (antybiotyków) dla zwierząt hodowlanych.

Jednym z ważniejszych założeń jest też zwiększanie powierzchni upraw ekologicznych, tak aby do 2030 roku zostało na nią przeznaczonych 25% gruntów rolnych.

Zdrowa i zrównoważona żywność

Unijny system żywnościowy zapewnia wszystkim Europejczykom świeżą i bezpieczną żywność. Produkcja żywności to nie tylko kluczowa usługa, lecz także źródło dochodów. Unijny łańcuch rolno-spożywczy daje bezpieczeństwo żywnościowe ponad 400 mln obywateli i jest ważnym sektorem gospodarki UE.

Sektor rolno-spożywczy ma jednak znaczny wpływ na środowisko. Według sprawozdania Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) około jednej trzeciej światowych emisji gazów cieplarnianych pochodzi z systemów żywnościowych. Obecny model żywności szkodliwie wpływa również na zdrowie ludzi, o czym świadczy fakt, że ponad 50% dorosłych Europejczyków ma nadwagę.

UE dąży do przekształcenia sposobu produkcji i konsumpcji żywności w Europie żeby:

• zmniejszyć ślad środowiskowy systemów żywnościowych
• wzmocnić odporność na kryzysy
• nadal zapewniać zdrową i przystępną cenowo żywność również przyszłym pokoleniom

Strategia Od pola do stołu

W maju 2020 roku Komisja przedstawiła swoją strategię Od pola do stołu jako jedno z kluczowych działań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Strategia ma przyczynić się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, a jednocześnie zmienić obecny unijny system żywnościowy w model zrównoważony.

Priorytetem jest bezpieczeństwo żywnościowe, jednak strategia Od Pola do Stołu ma również:

• zapewnić wystarczającą podaż niedrogiej, pełnowartościowej i zdrowej żywności
• przeciwdziałać fałszowaniu żywności w łańcuchu dostaw
• propagować bardziej zrównoważoną konsumpcję żywności i zdrowe odżywianie
  • potrzebne są do tego zalecenia dotyczące zdrowego odżywiania oparte na wiedzy naukowej
  • należy rozwiązać problem nadmiernego spożycia mięsa i żywności wysoko przetworzonej o dużej zawartości soli, cukru i tłuszczu, m.in. przez ustalenie maksymalnych poziomów spożycia
• ograniczyć straty żywności i jej marnotrawienie
• zwiększyć ilość gruntów przeznaczanych na rolnictwo ekologiczne
• zmniejszyć o połowę korzystanie z pestycydów i nawozów, oraz sprzedaż środków antydrobnoustrojowych:
  • trzeba usprawnić proces zatwierdzania pestycydów, oraz dokładniejsze monitorowanie ich stosowania, by chronić owady zapylające i bioróżnorodność
  • potrzebne są wiążące cele, jeżeli chodzi o ograniczenie zużycia pestycydów – państwa członkowskie powinny osiągać cele za pomocą swoich planów strategicznych wspólnej polityki rolnej (WPR)
• poprawić dobrostan zwierząt
  • potrzeba wspólnych, popartych dowodami naukowymi wskaźników dobrostanu zwierząt, aby osiągnąć większą harmonizację na poziomie Unii
  • należy ocenić obecne prawodawstwo unijne, by sprawdzić, czy wymaga ono zmian
  • trzeba stopniowo odejść od stosowania klatek w hodowli zwierząt w Unii
  • produkty zwierzęce spoza Unii powinny być dozwolone tylko wtedy, gdy odpowiadają standardom unijnym
• ograniczyć emisje gazów cieplarnianych:
  • pakiet przepisów Fit for 55 musi regulować emisje gazów cieplarnianych z rolnictwa i powiązanego z nim użytkowania gruntów, musi wyznaczać ambitne cele w tym względzie, a także też określać surowe kryteria dotyczące energii odnawialnej produkowanej z biomasy,
  • należy przywrócić i ulepszyć naturalne pochłaniacze CO2

Strategia zakłada różne inicjatywy i projekty ustawodawcze w następujących dziedzinach:

• rolnictwo ekologiczne
• podawanie wartości odżywczej z przodu opakowania oraz informowanie o zrównoważoności
• ograniczenie marnotrawienia żywności

Jednym z kluczowych celów reformy wspólnej polityki rolnej (WPR) jest unowocześnienie rolnictwa przez rozwijanie bardziej zrównoważonych praktyk rolniczych, przy jednoczesnej ochronie przyrody i walce ze zmianą klimatu. Wspólna polityka rolna jest zatem silnie powiązana z celami strategii Od pola do stołu.

W październiku 2020 roku. Rada UE przyjęła konkluzje w sprawie strategii Od pola do stołu, w których zatwierdziła cel polegający na opracowaniu europejskiego zrównoważonego systemu żywnościowego: od produkcji po konsumpcję.

Konkluzje zawierają potrójne przesłanie polityczne państw członkowskich, które zgodziły się zapewnić:

• wystarczającą i przystępną cenowo żywność, a jednocześnie wkład w osiągnięcie przez UE neutralności klimatycznej do 2050 roku
• sprawiedliwy dochód i mocne wsparcie dla producentów surowców
• konkurencyjność rolnictwa UE na poziomie światowy

Działania na rzecz rolnictwa ekologicznego

Plan działania na rzecz rolnictwa ekologicznego, który Komisja przedstawiła w marcu 2021 roku w ramach strategii Od pola do stołu, wskazuje szereg działań służących zwiększeniu skali rolnictwa ekologicznego w UE.

Główny cel to zwiększyć produkcję ekologiczną, tak by do 2030 roku zostało na nią przeznaczonych 25% gruntów rolnych. Ponadto państwa członkowskie UE są zachęcane do stworzenia krajowych planów rolnictwa ekologicznego.

W lipcu 2021 roku Rada UE przyjęła konkluzje o zaproponowanym przez Komisję planie działania.

Główne punkty uzgodnione przez unijnych ministrów są następujące:

• rolnictwo ekologiczne jest ważne dla zrównoważoności całego europejskiego rolnictwa
• rozwój produkcji ekologicznej zapewni bezpieczne dochody i nowe miejsca pracy
• wyważenie popytu i podaży w sektorze produktów ekologicznych zapewni sektorowi rentowność
• przy definiowaniu celów i interwencji należy uwzględnić specyfikę i różnorodność sytuacji w państwach członkowskich
• kluczowe dla powodzenia strategii jest zaangażowanie interesariuszy publicznych i prywatnych.

Plany na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego

Wybuch pandemii Covid-19 pokazał, jak bardzo europejski łańcuch żywnościowy jest wrażliwy na problemy związane z zaopatrzeniem. W listopadzie 2021 roku Komisja opublikowała komunikat przedstawiający plan awaryjny na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w Europie w czasach kryzysu. Podczas grudniowego posiedzenia Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa unijni ministrowie zatwierdzili konkluzje w sprawie tego planu.

Uznali w nich, że należy przygotować europejski system żywnościowy na potencjalne przyszłe zagrożenia i kryzysy. Ministrowie uzgodnili, że podejście UE do przyszłych potencjalnych klęsk powinno opierać się na wnioskach wyciągniętych z pandemii Covid-19.

Proponowane środki mają pomóc UE w stawianiu czoła wyzwaniom, takim jak ekstremalne zdarzenia pogodowe, problemy związane ze zdrowiem roślin i zwierząt oraz niedobory kluczowych czynników produkcji, takich jak nawozy, energia i praca.

Obejmują one:

• utworzenie europejskiego mechanizmu gotowości i reagowania na wypadek kryzysu bezpieczeństwa żywnościowego
• ustanowienie grupy ekspertów, która zadba o to, by UE była w pełni przygotowana na potencjalne wyzwania związane z zaopatrzeniem w żywność.

W lutym 2022 roku Rada zatwierdziła konkluzje o normach bezpieczeństwa żywności w handlu międzynarodowym. Zaapelowała w nich o większe uwzględnianie kwestii zrównoważonego rozwoju w pracach Komisji Kodeksu Żywnościowego. Ten ogólnoświatowy organ, utworzony w 1963 roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światową Organizację Zdrowia, to forum, na którym prowadzone są negocjacje w sprawie międzynarodowych norm żywnościowych, wytycznych i kodeksów postępowania. UE i jej państwa członkowskie są członkami tego organu.

Rolnictwo regeneratywne

Rolnictwo i leśnictwo mogą odegrać kluczową rolę w walce ze zmianą klimatu poprzez pochłanianie dwutlenku węgla z atmosfery. W kwietniu 2022 roku Rada UE przyjęła konkluzje o rolnictwie regeneratywnym, oparte na komunikacie Komisji z grudnia 2021 roku o zrównoważonym obiegu węgla. Mają one zachęcać do stosowania praktyk rolniczych pomagających wychwytywać dwutlenek węgla z atmosfery i składować go w zrównoważony sposób w glebie lub w biomasie.

Praktyki korzystne dla klimatu mogą obejmować:

• sadzenie żywopłotów lub drzew
• uprawę roślin strączkowych
• stosowanie międzyplonów i upraw okrywowych
• praktykowanie rolnictwa konserwującego i utrzymywanie torfowisk
• zalesianie i ponowne zalesianie.

W konkluzjach ministrowie uznali, że należy zapewnić wsparcie finansowe w wystarczającym stopniu zachęcające rolników i leśników do stosowania tych przyjaznych dla klimatu praktyk.

Zrównoważona akwakultura

UE jest obecnie w dużym stopniu uzależniona od importu produktów rybołówstwa i akwakultury. Jednak także w UE sektor ten ma potencjał rozwoju. W lipcu 2022 roku unijni ministrowie zatwierdzili konkluzje Rady, w których zaapelowali o zrównoważony, odporny i konkurencyjny sektor akwakultury morskiej i słodkowodnej w UE.

źródło: materiały prasowe
Nowa strategia „Od pola do stołu” zapewni nam lepszą żywność, europarl.europa.eu
Strategia „Od pola do stołu”, consilium.europa.eu
Strategia „Od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu
żywnościowego, eur-lex.europa.eu, licencja CC BY 4.0

Rolnictwo i żywność ekologiczna – dodatkowe informacje:
akwakultura morska i słodkowodna, data przydatności do spożycia, data ważności, dobrostan zwierząt, etykiety dla żywności ekologicznej, Europejski Zielony Ład, marnowanie żywności, Nutri-Score (5-Colour Nutrition Label, 5-CNL) pięciokolorowa etykieta żywieniowa, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo regeneratywne, oznaczenia żywności ekologicznej, pestycydy, produkty bio, produkty ekologiczne (eko), społeczna lodówka, Strategia na rzecz zrównoważonego rolnictwa, strategia od Pola do Stołu, straty żywności, uprawy ekologiczne, zdrowa żywność, zdrowe odżywianie, zrównoważoną konsumpcję żywności, zrównoważone rolnictwo, zrównoważone rybołówstwo, żywność drukowana, żywność ekologiczna

Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie