Septoria krystynae to nowo odkryty gatunek grzyba mikroskopijnego, który może uratować polskie i europejskie lasy przed coraz bardziej rozprzestrzeniającą się jemiołą pospolitą. Badania nad nim prowadzą naukowcy z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego oraz z Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej.
Kojarząca się przede wszystkim ze świętami Bożego Narodzenia jemioła w rzeczywistości jest rośliną półpasożytniczą, która w ostatnich latach szybko rozprzestrzenia się w Europie i coraz bardziej zagraża hodowli lasu. Powoduje ona ogromne szkody w lasach, sadach i plantacjach roślin.
„Do niedawna jemioła obserwowana była przede wszystkim na drzewach liściastych takich jak np. topole i lipy, ale w ostatnich latach zaczęła się poważna ekspansja tego pasożyta także na drzewa iglaste, czyli sosnę i jodłę. Leśnicy biją na alarm, tym bardziej, że sosna jest głównym drzewem uprawianym w naszym kraju.
wyjaśnia prof. Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska z Katedry Algologii i Mykologii, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego
Naukowcy podejrzewają, że ekspansja jemioły na drzewa iglaste ma związek ze zmianami klimatu.
Rozwój jemioły na sośnie prowadzi do obumierania drzew, ponieważ pasożyt nie tylko czerpie z drzewa-żywiciela wodę i sole mineralne, ale także ułatwia dostęp innym organizmom chorobotwórczym, a także kornikom. Jednocześnie zwalczanie jemioły jest bardzo trudne, na świecie w walce z nią stosuje się metody usuwania mechanicznego i środki chemiczne, ale niestety są one tylko częściowo skuteczne.
dodaje mgr Sebastian Piskorski z Katedry Algologii i Mykologii BiOŚ UŁ
W wielu krajach za korzystne i bezpieczne dla środowiska uznano metody biologiczne zwalczania patogenów za pomocą pasożytów. Dotychczas poznano kilkanaście gatunków grzybów mikroskopijnych, które pasożytują na jemiole. Jednakże, żaden z nich nie został wystarczająco przebadany i wykorzystany do opracowania biologicznego środka zwalczającego tego półpasożyta.
Wiosną ubiegłego roku naukowcy Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego i Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej rozpoczęli projekt badawczy „Grzyby ograniczające wzrost jemioły pospolitej”.
To pierwszy etap projektu polegającego na poszukiwaniu gatunków grzybów, które będą dla jemioły chorobotwórcze, a przez to będą ograniczać jej wzrost i rozprzestrzenianie.
wyjaśnia prof. Ruszkiewicz-Michalska
Zbieramy rośliny jemioły z terenu całego kraju i sprawdzamy, czy ma objawy chorobowe. Jeżeli są one powodowane przez grzyby, to hodujemy je na sztucznych podłożach w warunkach laboratoryjnych, po to by poddać je analizie mikroskopowej i badaniom genetycznym.
uzupełnia pracujący w tym projekcie mgr Piskorski
Przy okazji badań naukowcom udało się odkryć i opisać nowy gatunek grzyba mikroskopijnego Septoria krystynae. Grzyb ten znaleziony przez Marka Wołkowyckiego z Instytutu Nauk Leśnych PB. w Puszczy Białowieskiej jest pasożytem jemioły pospolitej i wywołuje u niej chorobę zwaną septoriozą, która objawia się plamistością liści.
To czy nowo opisany gatunek może być skuteczny do zwalczania jemioły w polskich lasach zależne jest od wielu czynników. Najpierw należy zbadać warunki patogeniczności tego grzyba i jego efektywność stosując, różne metody aplikacji.
Należy pamiętać, że grzyb to nie jest środek chemiczny, który aplikujemy i uzyskujemy stuprocentową skuteczność. Grzyby to żywe organizmy, które mogą mutować i dostosowywać się do nowych warunków. Stosunkowo niedawno naukowcy odkryli, że grzyby potrafią +pożyczać sobie+ fragmenty genów innych organizmów (bakterii, roślin, zwierząt, chromistów i innych grzybów) i wbudowywać je do własnego DNA. Zjawisko to nazywane jest horyzontalnym transferem genów. Ta umiejętność pozwala grzybom łatwiej dostosować się do fizjologii tych organizmów i efektywniej na nich pasożytować. Łatwo jednak wyobrazić sobie, że ta zdolność może być również niebezpieczna. Zanim więc grzyby zostaną wykorzystane do zwalczania pasożytów konieczne są szczegółowe badania.
podkreśla prof. Ruszkiewicz-Michalska
W ramach swoich badań naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego i Politechniki Białostockiej planują poznać całą mykobiotę jemioły pospolitej rozwijającej się na drzewach w polskich lasach. Dzięki kompleksowym wynikom tych obserwacji, będzie można przeprowadzać testy na patogeniczność różnych gatunków grzybów w stosunku do jemioły.
źródło: naukawpolsce.pap.pl, Bartłomiej Pawlak
Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:
definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby
degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw
ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)
zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia
zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał
klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej
Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)
Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough
Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)
Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie