Zanieczyszczenie powietrza

Powietrze to mieszanina jednorodnych gazów wchodzących w skład atmosfery. Należą do nich azot, tlen, argon, neon, metan, para wodna, dwutlenek węgla i tlenki azotu. Oprócz gazów w powietrzu znajdują się pyły i mikroorganizmy.

Zanieczyszczenie powietrza to główna przyczyna globalnych zagrożeń środowiska. Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Część z nich pod wpływem światła lub pary wodnej ulega przemianom na nowe, bardziej szkodliwe substancje. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje powietrze zanieczyszczone jako takie, którego skład chemiczny może ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, roślin i zwierząt, a także na inne elementy środowiska (wodę, glebę).

Zanieczyszczenia powietrza są najbardziej niebezpieczne ze wszystkich zanieczyszczeń, gdyż są mobilne i mogą skazić na dużych obszarach praktycznie wszystkie komponenty środowiska

Źródła zanieczyszczeń powietrza

Zanieczyszczenia powietrza dzieli się na pyłowe i gazowe. Głównymi źródłami zanieczyszczeń są:

• uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności
• przemysł energetyczny
• przemysł transportowy, transport drogowy
• źródła naturalne

Rosnące zapotrzebowanie na energię uczyniło ze spalania paliw kopalnych główne źródło zanieczyszczeń atmosferycznych pochodzenia antropogenicznego. Najważniejsze z nich to:

• dwutlenek siarki (SO2)
• tlenki azotu (NxOy)
• pyły węglowe (X2),
• lotne związki organiczne (benzopireny)
• tlenek węgla (CO)
• dwutlenek węgla (CO2)
• ozon troposferyczny (O3)
• ołów (Pb)
• pyły zawieszone

Źródłami zanieczyszczeń powietrza są m.in.:

• niska emisja
• chemiczna konwersja paliw
• wydobycie i transport surowców
• przemysł chemiczny
• przemysł rafineryjny
• przemysł metalurgiczny
• cementownie
• składowiska surowców i odpadów
• motoryzacja

Naturalne źródła zanieczyszczeń powietrza to:

• wybuchy wulkanów
• wietrzenie chemiczne skał
• pożary lasów, stepów, torfowisk
• wyładowania atmosferyczne,
• pył kosmiczny
• procesy biologiczne

Skutki zanieczyszczenia powietrza

Zanieczyszczenia powietrza:

• są wchłaniane przez ludzi głównie w trakcie oddychania – przyczyniają się do powstawania schorzeń układu oddechowego, a także zaburzeń reprodukcji i alergii.
• w środowisku kulturowym człowieka zanieczyszczenia powietrza powodują korozje metali i materiałów budowlanych
• działają niekorzystnie na świat roślinny, zaburzając procesy fotosyntezy, transpiracji i oddychania.
• powodują wtórne skażenia wody i gleby
• w skali globalnej mają wpływ na zmiany klimatyczne
• zwiększają kwasowość wody pitnej – powoduje to wzrost zawartości ołowiu, miedzi, cynku, glinu, kadmu w wodzie dostarczanej do naszych mieszkań. Zakwaszone wody niszczą instalacje wodociągowe, wypłukując z niej różne substancje toksyczne.

Wyróżnia się trzy główne źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery:

• punktowe – są to głównie duże zakłady przemysłowe emitujące pyły, dwutlenku siarki, tlenku azotu, tlenku węgla, metale ciężkie
• powierzchniowe (rozproszone) – są to paleniska domowe, lokalne kotłownie, niewielkie zakłady przemysłowe emitujące głównie pyły, dwutlenek siarki. Charakterystyczny ciemny dym z komina domu jednorodzinnego o drażniącym zapachu może świadczyć, że w piecu są spalane: plastik, folie, gumy, stare meble z lakierem, klejem, farbą, zużyte obuwie czy odzież. Wydostające się z dymu substancje są bardzo szkodliwe dla zdrowia, a dioksyny to jedne z najbardziej toksycznych substancji na świecie. Stężenie toksyn w dymie z domowych kominów przekracza 1000 razy dopuszczalną normę dla spalarni śmieci.
• liniowe – są to głównie zanieczyszczenia komunikacyjne odpowiedzialne za emisję tlenków azotu, tlenków węgla, węglowodorów aromatycznych, metali ciężkich (dawniej głównie ołowiu z etyliny, obecnie platyny, palladu i rodu z katalizatorów samochodowych). Tego rodzaju zanieczyszczenia kumulują się w miastach i są czynnikiem ryzyka rozwoju chorób: nowotworowych, układu oddechowego, układu sercowo-naczyniowego. Szacuje się, że aż 95% przypadków astmy dziecięcej na świecie da się powiązać z ekspozycją na zanieczyszczenia zawierające NO2.

Skutki zanieczyszczeń powietrza

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 9 milionów przedwczesnych zgonów rocznie w skali globalnej może być spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza. W samej Europie jest to 800 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie. Koszty zanieczyszczenia powietrza w Europie wynoszą ok. 1,6 biliona USD, powodując ok. 600 tys. przedwczesnych zgonów (koszt ok. 1,4 biliona USD) oraz choroby (koszt ok. 200 miliardów USD).

Do skutków zanieczyszczenia powietrza należą:

• kwaśny deszcz – opad atmosferyczny o niskim pH. Zawiera kwas siarkowy, powstały w atmosferze zanieczyszczonej tlenkami siarki ze spalania zasiarczonego węgla oraz kwas azotowy powstały z tlenków azotu. Przyczynia się do zwiększenia śmiertelności niemowląt i osłabienia płuc, powoduje zakwaszania rzek i jezior, niszczenie flory i fauny, degradację gleby, niszczenie zabytków i architektury.
• smog – zanieczyszczone powietrze zawierające duże stężenia pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacja, przemysł.
• odory (niepożądane zapachy) – skutek obecności w powietrzu zanieczyszczeń pobudzających receptory węchowe (odoranty). Najczęściej są to mieszaniny bardzo wielu różnych związków, występujących w bardzo małych ilościach. Ich oddziaływanie na zdrowie ludzi ma zwykle charakter psychosomatyczny. Rozwiązywanie problemów związanych z uciążliwością zapachową wymaga stosowania specyficznych metod analitycznych (analiza sensoryczna, olfaktometry).
• dziura ozonowa – to spadek zawartości ozonu (O3) na wysokości 15-20 km głównie w obszarze bieguna południowego, obserwowany od końca lat 80. Największe znaczenie mają w tym procesie związki chlorofluorowęglowe (freony), z których uwolniony chlor (pod wpływem promieniowania ultrafioletowego) atakuje cząsteczki ozonu, prowadząc do wyzwolenia tlenu (O2) oraz tlenku chloru(II) (ClO). Powłoka ozonowa jest naturalnym filtrem chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. W celu jej ochrony z inicjatywy UNEP (Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych) przedstawiciele 31 państw podpisali w 1987 Protokół Montrealski – umowę zakładająca 50% spadek produkcji freonów do roku 2000, w stosunku do 1986. Od 1990 obserwowane jest zmniejszenie tempa wzrostu freonów w atmosferze z 5% rocznie do mniej niż 3%.
• efekt cieplarniany – wzrost emisji gazów cieplarnianych na ziemi sprawia, że większa ich ilość dostaje się do atmosfery. Staje się ona bardziej szczelna, co prowadzi do podnoszenia się temperatury na Ziemi i idących za tym zmian klimatycznych. Nazwa pochodzi od zjawiska zachodzącego w szklarni gdy Słońce oświetla pomieszczenie przykryte szkłem, panuje w nim temperatura wyższa niż na zewnątrz. Termin „efekt cieplarniany” odnosi się do efektu wywołanego przez czynniki naturalne w atmosferze Ziemi oraz do przypuszczalnych zmian efektu wywołanych przez gazy wyemitowane w wyniku działalności człowieka. Naturalny efekt cieplarniany, jest zjawiskiem bardzo korzystnym dla Ziemi podnosi on temperaturę o około 15 °C (choć podawane są różne wielkości i przyczyny tego efektu).
• zanieczyszczenia komunikacyjne – zanieczyszczenia generowane przez pojazdy odpowiadają w dużych miastach za około 1/4 zgonów spowodowanych pyłem PM2,5. Obok pyłu występuje dwutlenek azotu, substancja, która znalazła się w centrum skandalu wokół fałszowania testów przez Volkswagena i ma podobny wpływ na ludzi. Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że zgromadzone dotąd dane epidemiologiczne są wystarczające, żeby uznać zanieczyszczenia ze spalania oleju napędowego za czynniki rakotwórcze.

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce

Stan powietrza atmosferycznego jest uwarunkowany przez emisje zanieczyszczeń do atmosfery z terytorium Polski, transport transgraniczny, oraz warunki meteorologiczne. Nadmierne zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego występuje na ponad 20% powierzchni Polski. W 2015 Europejska Agencja Środowiska opublikowała raport z którego wynika, iż powietrze w Polsce należy do najbardziej zanieczyszczonych rakotwórczym benzopirenem spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej, przekraczając stężenie 1 ng/m³.

Czynnikami powodującymi taki stan są:

• energetyka oparta na węglu kamiennym i brunatnym
• spalanie w domowych piecach węgla, drewna i śmieci
• rozwinięty, ale niedoinwestowany ekonomicznie przemysł surowcowy
• niedobór instalacji oczyszczających gazy odlotowe
• transport samochodowy
• opóźnienie w rozwoju prawa ekonomicznego i jego egzekwowania

Stan czystości powietrza na Górnym Śląsku zależy od emisji zanieczyszczeń z krajowych źródeł przemysłowych oraz ich napływu z Czech i Niemiec. Z terytorium Polski zanieczyszczenia transportowane są nad terytorium wschodnich i północnych sąsiadów. Polska należy do krajów wymieniających zanieczyszczenia tzn. że wielkość „eksportu” zanieczyszczeń jest zbliżona do wielkości „importu”.

Przestrzenny rozkład emisji zanieczyszczeń jest bardzo nierównomierny. Największy poziom osiąga ona na obszarach dużych aglomeracji miejskich, oraz głównych okręgów przemysłowych. Na obszarach zurbanizowanych, zwłaszcza przy ruchliwych ulicach miejskich występuje podwyższone w stosunku do poziomu dopuszczalnego zapylenie oraz stężenie szkodliwych gazów. W Krakowie i niektórych miastach Górnego Śląska występuje kwaśny smog typu londyńskiego.

Od początku lat 90. obserwuje się zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza, co początkowo było spowodowane spadkiem produkcji przemysłowej, a obecnie postępem w instalowaniu urządzeń ochrony powietrza. Wzrasta liczba urządzeń odpylających i ich średnia skuteczność. Powstają nowe instalacje odsiarczania spalin i usuwania z nich tlenków azotu. Ilość zanieczyszczeń zatrzymanych i zneutralizowanych w urządzeniach oczyszczających w przypadku pyłów stanowi ok. 98% zanieczyszczeń wytworzonych, a w przypadku dwutlenku siarki ok. 26%. W rezultacie tych zmian udział emisji przemysłowych zmniejsza się na rzecz niskiej emisji.

Normy jakości powietrza w Polsce

Dyrektywa 2008/50/EC pomimo dobrze udokumentowanych skutków zdrowotnych wysokich jednorazowych stężeń pyłu, określa jedynie poziomy informowania i poziomy alarmowe dla SO2, NO2 i ozonu, tym samym państwa członkowskie UE nie maja obowiązku ustanawiać takich poziomów dla pyłów zawieszonych (PM10, PM2,5).

Przepisy unijne określają jednak poziomy informowania i alarmowy dla innych substancji np. dla ozonu O3 – odpowiednio 180 i 240 µg/m3 (stężenie jedno-godzinne).

Większość państw europejskich, w trosce o zdrowie swoich obywateli, wprowadziło własne progi alarmowe. Polska dołączyła do tej grupy państw, ale limity obowiązujące w naszym kraju są przeciętnie dwukrotnie, a czasem nawet trzykrotnie wyższe niż w innych państwach.

Przyjęcie odpowiednich poziomów informowania i alarmowych jest niezmiernie ważne dla ochrony zdrowia obywateli podczas podwyższonego poziomu zanieczyszczenia powietrza.

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dopuszczalne stężenie dobowe dla:

• pyłu drobnego PM 2.5 – wynosi 25 μg/m3
• pyłu zawieszonego PM 10 – wynosi 50 μg/m3

W Polsce dobowe normy dla pyłów PM10 są ustalone na trzech poziomach:

• poziom dopuszczalny 50 µg/m3 – mówi o tym, że jakość powietrza nie jest dobra, ale nie wywołuje ciężkich skutków dla ludzkiego zdrowia.
• poziom informowania 100 µg/m3 (do 4.10.2019 roku było to 200 μg/m3) – gdy przekroczony jest poziom informowania, informacja o wysokim zanieczyszczeniu powietrza powinna dotrzeć do możliwie jak największej liczby mieszkańców danego terenu. Osoby starsze, dzieci i kobiety w ciąży powinny ograniczyć przebywanie na zewnątrz gdyż krótkoterminowy wpływ oddychania nadmiernie zapylonym powietrzem jest szczególnie odczuwalny właśnie w tych grupach. Odpowiednie wytyczne powinny zostać przesłane do przedszkoli, szkół czy szpitali. W proces informowania o zanieczyszczeniu powietrza powinny zostać zaangażowane media.
• poziom alarmowy 150 µg/m (do 4.10.2019 roku było to 300 μg/m3) – to poziom przy którym władze lokalne i regionalne powinny podjąć specjalne doraźne działania na rzecz zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza na danym obszarze np. wprowadzenie darmowej komunikacji miejskiej, intensywne kontrole palenisk, ograniczenie ruchu samochodowego w centrum miast, nadzwyczajna kontrola zakładów przemysłowych, itp.
• Uwaga! Dopuszcza się przekroczenie dobowych norm maksymalnie 35 razy w roku.

Pył zawieszony PM10

Pył (PM Particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną substancji organicznych nieorganicznych.

Pochodzenie pyłów

• naturalne- nieorganiczne powstają w wyniku takich zjawisk przyrody, jak wietrzenie skał, wybuchy wulkanów
• pierwotne- emitowane bezpośrednio ze źródeł, powstają głównie podczas spalania, mogą składać się z kurzu, małych płatków sadzy, pyłku kwiatowego itp.
• wtórne- powstają w wyniku przemian chemicznych w atmosferze prekursorów pyłu: dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (Nox), lotnych związków organicznych (LZO), amoniaku (NH3)

Przyczyny przekroczeń stężeń pyłów

• emisja pochodząca od komunikacji
• emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania budynków ze źródeł rozproszonych
• prace remontowe
• aerozole wtórne pochodzące od emisji pierwotnej zanieczyszczeń gazowych
• unos pyłu
• wtórny unos pyłu
• napływ zanieczyszczeń spoza terenu województwa, kraju
• naturalne źródła emisji lub zjawiska
• warunki meteo

Wpływ pyłu na zdrowie ludzi

Zanieczyszczenie powietrza ma dobrze zbadany i zauważalny wpływ na zdrowie człowieka, w szczególności na choroby płuc i układu oddechowego.

Pyły stanowią poważny czynnik chorobotwórczy dla organizmu ludzkiego. Osiadają na ściankach pęcherzyków płucnych, utrudniając wymianę gazową, powodują podrażnienie naskórka i śluzówki, zapalenie górnych dróg oddechowych oraz wywołują choroby alergiczne, astmę, nowotwory płuc, gardła i krtani. Nie istnieje próg stężenia, poniżej którego negatywne skutki wynikające z oddziaływania pyłów na zdrowie ludzi nie występują.

Dopuszczalne poziomy pyłu PM10 w powietrzu i dopuszczalne częstości przekraczania tych poziomów

• stężenie średnioroczne – 40 μg/m³
• stężenie 24-godzinne – 50 μg/m³
• dopuszczalna częstość przekraczania stężenia 24-godzinnego w roku – 35 razy

Uwaga! Wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego pyłu PM10 dla okresu uśrednienia 24- godz. wynosi 200 μg/m3

Grupy ludności najbardziej narażone na drażniące działanie pyłu zawieszonego

• osoby cierpiące z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego (zwłaszcza astmy oskrzelowej)
• osoby z niewydolnością układu krążenia , w szczególności dzieci o osoby starsze
• osoby wykonujące znaczny wysiłek fizyczny na wolnym powietrzu (np. ciężka praca fizyczna, intensywny trening sportowy)

Środki ostrożności, które powinny być podjęte przez najbardziej narażone grupy ludności

• unikanie długotrwałego przebywania na otwartej przestrzeni, w szczególności połączonego ze znacznym wysiłkiem fizycznym, zwłaszcza w pobliżu ulic o dużym nasileniu ruchu
• unikanie wychodzenia z domów, szczególnie przez osoby z niewydolnością układu krążenia i przewlekłymi chorobami układu oddechowego, wrażliwe na zanieczyszczenia
• ograniczenie korzystania z pojazdów samochodowych w celu zmniejszenia zawartości dwutlenku węgla w powietrzu
• rezygnacja ze spacerów z dziećmi
• ograniczenie spalania paliw o niskiej jakości, takich jak miały węglowe oraz stosowanie do celów grzewczych gazu (w przypadku posiadania odpowiedniego pieca), bądź grzejników elektrycznych

Jak się chronić przed smogiem i zanieczyszczony powietrzem

Benzo(a)piren

Benzo(a)piren jest związkiem bardzo rakotwórczym, który zalicza się do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje go za jeden z głównych kancerogenów.

Związek ma działanie silnie podrażniające, powoduje przewlekłe, długo utrzymujące się i nawracające zapalenie błony śluzowej. Długotrwały proces zapalny natomiast może powodować rozwój nowotworu. Wyniki wieloletnich badań w Krakowie pokazują, że ze względu na narażenie wysokimi stężeniami BaP dzieci w stolicy Małopolski rodzą się z mniejszym obwodem głowy, mają mniejszą wagę urodzeniową, a w wieku późniejszym wykazują mniejszą odporność organizmu na choroby oraz obniżony iloraz inteligencji w skali IQ.

Dyrektywa unijna z 2004 roku określa, że stężenie BaP nie powinno przekraczać 1 nanograma na metr sześcienny. W Polsce normy te są notorycznie przekraczane.

Najbardziej rakotwórczym polskim miastem jest według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska Ruda Śląska (woj. dolnośląskie), gdzie zanotowano rekordową wartość stężenia BaP 17 ng/m³. Kolejni rekordziści pod względem zanieczyszczenia rakotwórczym BaP to Opoczno – 15 ng/m³, Nowy Targ – 15 ng/m³, Rybnik – 12 ng/m³, Sucha Beskidzka – 11 ng/m³, Proszowice – 10,0 ng/m³, Nowy Sącz – 10,0 ng/m³, Tomaszów Mazowiecki – 9,8 ng/m³, Godów – 9,6 ng/m³, Zakopane – 9,1 ng/m³, Brzeziny – 9,1 ng/m³, Miechów – 9,0 ng/m³, Zabrze – 8,7 ng/m³, Rabka-Zdrój – 8,1 ng/m³ (uzdrowisko) i Otwock – 8,0 ng/m³. W Krakowie stężenie BaP wynosi ok. 7 ng/m³.

Jeśli chodzi o województwa, to najgorzej jest w województwie małopolskim, gdzie średnie roczne stężenie BAP wynosi w miastach 7,47 ng/m³.

Benzo(a)piren w 80% powstaje podczas spalania w domach złej jakości węgla, odpadów węglowych i śmieci .

Ozon

Ozon O₃ powstający blisko powierzchni ziemi jest gazem szkodliwym dla organizmów żywych. Niewielkie ilości ozonu powstają w warstwie przyziemnej w sposób naturalny, między innymi podczas wyładowań atmosferycznych.

Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym, powstającym w większych stężeniach przy sprzyjających warunkach meteorologicznych, związanych głównie z natężeniem promieniowania słonecznego i temperaturą powietrza, w atmosferze zawierającej tzw. prekursory ozonu.

Najczęściej występuje od lipca do września. Wzrost stężeń ozonu obserwuje się reguły na dużych obszarach, również pozamiejskich. Maksymalne stężenie występuje przeważnie w godzinach popołudniowych.

Zbyt wysokie stężenie ozonu przyziemnego w sektorze letnim, obok problemów z pyłem zawieszonym, należy do najpoważniejszych problemów zanieczyszczenia powietrza zarówno w Polsce, Europie, jak i na świecie.

Kalkulator spalania niebezpiecznych odpadów – wybierz przedmiot do spalania i wrzuć do pieca – zobacz ilość niebezpiecznych substancji emitowanych do atmosfery.

Samoloty a zanieczyszczenie atmosfery

Jeden przelot samolotu pasażerskiego przez Atlantyk pochłania 60 tys. litrów paliwa, czyli więcej niż przeciętny kierowca zużyje przez 50 lat.

Co roku samoloty pasażerskie wyrzucają z dysz silników odrzutowych około 140 ton dwutlenku węgla i 750 kilogramów tlenków azotu. Związki te niszczą ochronną warstwę ozonową, a smugi kondensacyjne zostawiane na niebie sprzyjają powstawaniu chmur, które niczym ekrany odbijają energię cieplną emitowaną z Ziemi i zatrzymują ją w atmosferze (efekt cieplarniany).

Zanieczyszczenia, które dostają się do atmosfery na wysokości ok. 10 km, gdzie latają odrzutowce, pozostają w powietrzu sto razy dłużej niż emitowane przy powierzchni ziemi. Ocenia się, że samoloty pasażerskie zanieczyszczają atmosferę cztery razy bardziej niż kominy stojące na ziemi.

Samochody z napędem diesla a zanieczyszczenia powietrza

Emisja zanieczyszczeń z diesli wiąże się z obciążeniem dla środowiska i ekosystemów. Toksyczne substancje dostają się nie tylko do powietrza, którym oddychamy, ale też do wody i gleby, co przekłada się m.in. na gorszą jakość żywności dla ludzi. Emisja gazów cieplarnianych z transportu przyczynia się także do zmian klimatycznych, które odbiją się na wszystkich mieszkańcach i mieszkankach Ziemi.

Transport drogowy jest istotnym źródłem emisji gazów cieplarnianych. W UE prawie 30% emisji CO2 pochodzi z sektora transportowego, z czego aż 72% z transportu drogowego. Największym źródłem emisji CO2 w transporcie drogowym są samochody osobowe (60%).

Szkodliwe związki emitowane przez pojazdy napędzane dieslem i ich wpływ na środowisko:

• tlenki azotu (NOx) – tworzą m.in. związki kwasowe, które po przedostaniu się z powietrza do wody i gleby zakwaszają je, co ma ogromny wpływ na ekosystemy. Związki kwasowe obecne w powietrzu negatywnie wpływają na rośliny, np. hamując/uniemożliwiając ich rozwój.
• ozon troposferyczny (O3) – oddziałuje negatywnie nie tylko na zdrowie ludzi i innych zwierząt, ale też na zdrowie roślin. Wnika w komórki roślin i zmniejsza ich odporność na choroby, warunki atmosferyczne i aktywność owadów oraz na inne zanieczyszczenia. Ozon troposferyczny zawarty w zanieczyszczeniach z diesla ogranicza wzrost roślin oraz ich zdolność do fotosyntezy. W dalszej konsekwencji, przewlekła ekspozycja roślin na wysoki poziom ozonu troposferycznego prowadzi do zaniku bioróżnorodności, zmian habitatu i zmian w poziomie nawodnienia gruntów
• cząsteczki stałe (pyły zawieszone, aerozole atmosferyczne) PM10, PM2,5 i mikrocząsteczki – Pył zawieszony może być przenoszony przez wiatr na długie dystanse, co sprawia, że dostają się do wód i gleby, a za ich pośrednictwem do wody pitnej i żywności. Pyły zawieszone zakwaszają zbiorniki wodne (naturalne i sztuczne) i negatywnie wpływają na ich bioróżnorodność. Pyły zawieszone zmieniają skład wody, czyniąc ją mniej przydatną do spożycia przez ludzi i zwierzęta oraz wykorzystania przez rośliny. Zaburzają chemiczną równowagę wód przybrzeżnych i rozlewisk, co negatywnie odbija się na ich bioróżnorodności. Związki zawarte w spalinach po przedostaniu się do wody i gleby uszkadzają rośliny, zarówno w naturalnych ekosystemach, jak i te uprawiane przez człowieka.
• gazy cieplarniane z transportu drogowego – CO2 i O2. Gazy cieplarniane emitowane przez diesle to przede wszystkim ozon troposferyczny i dwutlenek węgla. Pojazdy napędzane dieslem emitują więcej CO2, niż ich odpowiedniki w benzynie. Aż 50% diesli jeżdżących po polskich drogach diesli emituje więcej dwutlenku węgla, niż jest to deklarowane przez producentów i sprzedawców pojazdów[27].

źródło: materiały prasowe
Zanieczyszczenie powietrza, autorzy, licencja CC BY SA 3.0
Zanieczyszczone powietrze w ogromnym stopniu wpływa na zdrowie płodu i rozwój dziecka

⚠️ Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:

definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby

degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw

ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)

zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia

zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał

klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej

Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)

Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough

🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕

🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl

🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie