Lisy, jenoty czy kuny szukają pokarmu w pobliżu posterunków wojskowych i przenikają przez barierę na granicy polsko-białoruskiej, dla większych ssaków bariera jest nie do przebycia – informują wstępnie naukowcy badający wpływ umocnienia na granicy na przyrodę Puszczy Białowieskiej.
Aktywność człowieka w Puszczy Białowieskiej jest bardziej intensywna wzdłuż granicy państwa w porównaniu z drogami leśnymi.
zauważają autorzy badania dotyczącego wpływu infrastruktury zabezpieczającej granicę państwa na rośliny i zwierzęta żyjące na pograniczu polsko-białoruskim, w Puszczy Białowieskiej
Oceny dokonali oni dzięki pomiarom prowadzonym za pomocą fotopułapek i napotkanych śladów człowieka wzdłuż transektów.
W projekcie biorą udział dr hab. Katarzyna Nowak i prof. Bogdan Jaroszewicz z Białowieskiej Stacji Geobotanicznej (BSG) Wydziału Biologii UW, a także naukowcy z Instytutu Biologii Ssaków PAN (IBS PAN), Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Instytutu Badawczego Leśnictwa i międzynarodowi partnerzy, którzy podobne badania prowadzili w innych regionach przygranicznych (USA-Meksyk, Słowenia-Chorwacja, Czechy-Niemcy).
Wstępne wyniki tych badań dr Nowak przedstawiła na VII Europejskim Kongresie Biologii Konserwatorskiej (European Congress of Conservation Biology), o czym informuje strona Wydziału Biologii UW.
W ramach badania potwierdzono też, że małe drapieżniki – lisy, jenoty czy kuny – są w stanie przekroczyć liczne bariery na granicy. Podkreślono, że są one przyciągane do obszaru przygranicznego ze względu na możliwości znalezienia pożywienia w pobliżu posterunków wojskowych. Większe ssaki nie przekraczają tych barier.
Wśród wyników porównania granicy z drogami w lesie znajduje się stwierdzenie, że liczba napotkanych śladów zwierząt jest związana z odległością od krawędzi infrastruktury oraz jej typem. Dzikie zwierzęta unikają zarówno granicy państwowej, jak i krawędzi dróg leśnych, przy czym silniej unikają granicy, gdzie aktywność człowieka (wskaźniki napotkania śladów ludzkich i wskaźniki zarejestrowane przez fotopułapki) jest wyższa niż wzdłuż dróg. Na podstawie badań tropów na śniegu odnotowano, że tylko drapieżniki mezokarpiczne i domowe przenikają przez drugorzędne bariery graniczne (siatka leśna i concertina).
Sytuację przyrodniczą w pobliżu granicznej zapory naukowcy obserwują od września 2023 roku. Obecność zwierząt monitorowana jest w dziewięciu obszarach wzdłuż granicy polsko-białoruskiej i w trzech obszarach wzdłuż dróg, na trzech różnych odległościach: na krawędzi, 250 m i 500 m od krawędzi. W ramach badań korzystają z fotopułapek i transektów. Za pomocą rejestratorów dźwięku monitorują też poziom hałasu antropogenicznego (głównie w ścisłym rezerwacie Białowieskiego Parku Narodowego, z uwagi na ograniczone zasoby sprzętowe).
Naukowcy sprawdzają także, czy wzdłuż granicy występują inwazyjne gatunki roślin lub mchów. Już w zeszłym roku odnotowali tam takie gatunki, jak niecierpek drobnokwiatowy, nawłoć kanadyjska i konyza kanadyjska.
Cytowani na stronie WB UW autorzy badania wyrażają nadzieję, że dzięki użyciu różnych metod (transekty, fotopułapki, mierniki dźwięku, tropienie po śniegu, rejestratory temperatury) uda im się zrozumieć przynajmniej wstępne skutki militaryzacji granicy na przyrodę Puszczy Białowieskiej i sformułować zalecenia dotyczące dalszego monitorowania i łagodzenia tych skutków.
Prace są prowadzone przez Białowieską Stację Geobotaniczną i finansowane przez grant interwencyjny NAWA na projekt pt. „Zrozumienie i łagodzenie ekologicznego śladu barier granicznych”.
O możliwych przyrodniczych skutkach kryzysu migracyjnego na wschodzie pisali w „Science” w listopadzie 2021 roku przedstawiciele dwóch placówek naukowych w Białowieży. Ówczesny kierownik BSG UW prof. Bogdan Jaroszewicz oraz dr Katarzyna Nowak z tejże stacji i prof. Michał Żmihorski z IBS PAN apelowali, by przy próbie rozwiązania tego kryzysu uwzględnić potrzeby przyrody.
Nie ulega wątpliwości, że na pierwszym miejscu jest to kryzys humanitarny i tragedia ludzka, które trzeba rozwiązać. Nie można jednak też zapominać o tym, że działania związane z tym kryzysem i z zabezpieczeniem granicy mają wpływ na przylegające do granicy ekosystemy, w tym – unikalny ekosystem leśny Puszczy Białowieskiej. Ten wpływ będzie widoczny jeszcze przez całe lata, choćby w postaci śmieci (opakowania po jedzeniu, butelki po wodzie, itp.) pozostawionych w lesie.
komentował prof. Jaroszewicz
Naukowcy zwracali też uwagę, że mur przetnie szlaki migracyjne dużych ssaków w Puszczy Białowieskiej. Przypominali publikacje z badań, z których wynika, że płoty graniczne skuteczniej blokują migracje zwierząt, niż ludzi. Takie dane pochodzą głównie z granicy między USA i Meksykiem; ale też z granicy między Izraelem i Palestyną.
Generalnie im bardziej wyrafinowane są zabezpieczenia, tym bardziej wyrafinowane (i kosztowne) metody przemytu ludz.
zauważył prof. Jaroszewicz
Naukowcy w „Science” wspominali również o kolejnym zagrożeniu dla cennego ekosystemu: ryzyku inwazji gatunków. Militaryzacja regionu przygranicznego, której towarzyszy budowa infrastruktury i wzmożony ruch ludzi oraz pojazdów, naraża też ten unikalny las na inwazje roślin. Dochodzi do nich w konsekwencji transportu nasion na materiałach budowlanych i na butach oraz oponach maszyn.
Bardziej szczegółowe wyniki nowego badania naukowcy przedstawią w 2025 roku.
źródło: naukawpolsce.pl
Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:
definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby
degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw
ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)
zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia
zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał
klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej
Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)
Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)
Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
