Dzień Sprzeciwu Wobec Prób Jądrowych ustanowiony został podczas 64 sesji ONZ 30 października 2009 roku, a na dzień jego obchodów wyznaczono 29 sierpnia.
Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu Wobec Prób Jądrowych odbył się po raz pierwszy w 2010 roku. Obchody Międzynarodowego Dnia Sprzeciwu Wobec Prób Jądrowych mają na celu zwrócenie uwagi świata na temat skutków wybuchów, testów oraz awarii jądrowych, a także na konieczność wprowadzenia całkowitego zakazu testowania i używania broni jądrowej, co pozwoliłoby zwiększyć światowe bezpieczeństwo.
Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych proklamowano rezolucją 64/35 Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 2009 roku. Datę tę wybrano ze względu na fakt, że tego dnia w 1991 roku dekretem Nursułtana Nazarbajewa, prezydenta Kazachstanu, zamknięto największy na świecie poligon do testowania broni jądrowej. Znajdował się nieopodal Semipalatinska.
Zamknięcia poligonu dokonano 42 lata po tym, jak ZSSR przeprowadził pierwszy test broni jądrowej. W latach 1949-1991 Moskwa przeprowadziła ponad 450 prób broni jądrowej w Kazachstanie, których skutki są tragiczną spuścizną dla lokalnych społeczności i środowiska naturalnego m.in. ponad 1,5 mln ludzi dotknęło skażenie radioaktywne
Za przykładem Kazachstanu podążyły inne kraje, które zaprzestały funkcjonowania poligonów jądrowych. To z kolei utorowało drogę do przyjęcia w 1996 roku Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową.
Próby jądrowe stanowią zagrożenie dla ludzkiego zdrowia i stabilnej sytuacji na świecie. Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu Wobec Prób Jądrowych jest dobrą okazją, aby zwrócić uwagę na ich szkodliwe i długotrwałe skutki oraz na stałe zagrożenie związane z istnieniem dziesiątków tysięcy sztuk broni jądrowej.
W tym dniu odbywają się sympozja, konferencje, wystawy i konkursy, których zadaniem jest podniesienie świadomości społecznej oraz skłonienie do podejmowania działań w celu ostatecznego zaprzestania prób jądrowych. Żeby to osiągnąć, państwa które jeszcze nie podpisały i nie ratyfikowały Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową, powinny tego dokonać.
Spis treści
Próby jądrowe
W XX wieku, od początku ery atomowej w 1945 roku, przeprowadzono na świecie 2366 próbnych wybuchów atomowych – na powierzchni ziemi, pod ziemią, w wodzie i w atmosferze. Próby jądrowe były przeprowadzane przez ZSSR, USA, Wielką Brytanię, Francję, Chiny, Indie oraz Pakistan. Obecnie, w XXI wieku, robi to jedynie Korea Północna.
Na świecie istnieje około 60 poligonów atomowych. Poligony znajdowały się zarówno na terenach niezamieszkałych, jak i w pobliżu siedzib ludzkich najczęściej zasiedlonych przez ludność tubylczą lub mniejszości narodowe. Mieszkańcy tych rejonów do dziś umierają na chorobę popromienną, a pomysłu na „posprzątanie” dawnych poligonów atomowych nie ma.
W Chinach przeprowadzono około czterystu podziemnych eksplozji. Szacuje się, że w wyniku testów atomowych życie straciło ponad 3 mln osób. Podczas pierwszej chińskiej próby atomowej zginęło prawie 20 tys. ludzi z premedytacją zostawionych w pobliżu eksplozji.
Silnie skażone są też niektóre obszary Pacyfiku, zwłaszcza atol Bikini (127 wybuchów amerykańskich) oraz atole Mururoa i Fangataufa (odpowiednio 176 i 12 wybuchów francuskich). Zachorowalność na nowotwory wzrosła wśród mieszkańców archipelagu Polinezji Francuskiej sześciokrotnie.
W ZSRR było 110 poligonów atomowych. Prawdopodobnie pozostałością po jednym z nich jest „żółty las” ze zniekształconą genetycznie roślinnością, znajdujący się na pograniczu Białorusi i Ukrainy. Dotychczas winę za to zrzucano wyłącznie na skutki eksplozji w Czarnobylu. Na radzieckim poligonie w Tockoje stacjonowała specjalna jednostka wojskowa do ćwiczeń z bronią jądrową. Z 45 tys. żołnierzy przeżyło niespełna pięciuset.
O ogromnym skażeniu byłego poligonu w Semipałatyńsku świat dowiedział się dzięki rozpadowi ZSRR. Teren ten znalazł się wówczas w granicach Kazachstanu, a zagranicznym naukowcom umożliwiono prowadzenie badań. Dokonano tu 469 prób atomowych (87 wysoko w atmosferze, 73 na powierzchni ziemi i 309 pod ziemią). Pomimo upływu lat od ostatniej eksplozji na poligonie wciąż utrzymuje się promieniowanie wielokrotnie przekraczające wszelkie normy. W okolicach Semipałatyńska i Karagandy około 1,5 miliona Kazachów dotkniętych zostało skażeniem radioaktywnym. Aż 85% tamtejszej ludności ma anemię. Według szacunków międzynarodowego ruchu Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej ostatecznie około 2,4 miliona osób umrze z powodu konsekwencji powietrznych testów atomowych przeprowadzanych w latach 1945-1995, których ogólna moc równa była mocy 29 000 ładunków zrzuconych na Hiroszimę.
1945 / 1964 rok – wyznacznik epoki Antropocen – nowej epoki w historii Ziemi
Datę 16 lipca 1945 roku – pierwszego testu jądrowego przeprowadzonego przez Stany Zjednoczone – jako jedną z dat rozpoczęcia antropocenu – nowej epoki w historii Ziemi, zaproponowali naukowcy z zespołu dr. Jana Zalasiewicza i prof. Marka Williamsa z Wydziału Geologii na University of Leicester. Naukowcy rozważali też uznanie za początek antropocenu rok 1964, kiedy po serii testów broni jądrowej, zwiększył się promieniotwórczy opad i rozpoczęła się era atomowa. Od równika po bieguny rozproszono sztucznie stworzone promieniotwórcze izotopy pierwiastków, a skala tego procesu była tak duża, że dysponując odpowiednimi instrumentami, jego ślad można wykryć w całej współczesnej warstwie geologicznej.
Antopocen to według naukowców era zdominowana poprzez działania człowieka, a nie przez aktywność geologiczną. Działania człowieka powodują wzrost globalnej temperatury, poziomu mórz i oceanów, przyspieszoną erozję. Ludzie zanieczyszczają środowisko popiołem z paliw kopalnych, śmieciami i odpadami z tworzyw sztucznych. Przyczynili się też do rozprzestrzenianie się po całym świecie gatunków zwierząt, oraz cząstek radioaktywnych pochodzących z testów bomb atomowych.
Traktat o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową
Zaniepokojenie opinii publicznej wpływem testów atomowych na zdrowie ludzi oraz na środowisko naturalne doprowadziło w roku 1963 do pierwszych negocjacji nad traktatem zakazującym tego typu prób.
5 sierpnia 1963 r. w Moskwie, ZSRR, USA oraz Wielka Brytania podpisały Traktat o Częściowym Zakazie Prób Jądrowych w atmosferze, wodzie i kosmosie. Mocarstwa atomowe pozostawiły jednak sobie furtkę dopuszczając testy podziemne.
Dopiero 33 lata później, 24 września 1996 r, Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Traktat o całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową (CTBT). Dokument podpisały 183 kraje, z czego 162 państw go ratyfikowało. Polska dokonała tego w 1999 roku.
Traktat wejdzie jednak w życie dopiero po jego ratyfikacji przez 36 z 44 wymienionych w nim państw. Wśród krajów, które jeszcze tego nie zrobiły są: USA, Chiny, Izrael, Iran, Egipt, Indie, Pakistan i Korea Północna. Sprawa ta stanowi główną kwestię dotyczącą powszechnego rozbrojenia i nierozprzestrzeniania broni.
Pomimo nieratyfikowania traktatu, większość krajów posiadających arsenał nuklearny zaprzestała jego testowania. Wyjątkiem jest Korea Pn, która w okresie od 2006 do 2013 przeprowadziła trzy próby jądrowe.
Celem Traktatu jest wprowadzenie całkowitego zakazu wszelkich prób jądrowych na świecie, z uwzględnieniem mechanizmów weryfikacyjnych. Znaczenie wejścia w życie Traktatu potwierdzono w 2010 roku podczas Konferencji Przeglądowej Układu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej.
Kierując się tymi ideami, w 2015 r. pierwszy prezydent Kazachstanu, Nursułtan Nazarbayev, zainicjował przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucji w sprawie Powszechnej Deklaracji o Budowie Świata Wolnego od Broni Jądrowej. W obecnej złożonej sytuacji geopolitycznej na świecie znaczenie Powszechnej Deklaracji rośnie, a zawarte w niej uniwersalne zasady i obowiązki dotyczące rozbrojenia jądrowego powinny budować pomosty między różnymi poglądami na temat przyszłego ustroju bezpiecznego świata.
Podczas Szczytu Bezpieczeństwa Nuklearnego w Waszyngtonie w 2016 roku, Nursułtan Nazarbajew przedstawił swoją konceptualną wizję manifest Świat. XXI wiek, który zawiera wezwanie do budowy świata całkowicie wolnego od broni nuklearnej.
8 września 2006 w Semipałatyńsku wszedł w życie Traktat o Ustanowieniu Strefy Wolnej od Broni Jądrowej w Azji Centralnej (Treaty on a Nuclear-Weapon-Free Zone in Central Asia). Traktat z Semipałatyńska wszedł w życie 21 marca 2009 roku, z chwilą zarejestrowania ostatniej z pięciu ratyfikacji. Stronami są Kirgistan (depozytariusz), Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan i Kazachstan. Jak dotąd, jest to ostatnia taka strefa, która została utworzona w XXI wieku. Kazachstan przez wzmacnianie potencjału stref wolnych od broni jądrowej proponuje potrojenie wysiłków całego świata w rozbrojeniu i nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.
Broń jądrowa czyli broń masowego rażenia
W działaniach wojennych bomby atomowe zostały wykorzystane dwukrotnie. Podczas II wojny światowej Stany Zjednoczone zrzuciły ładunki nuklearne na japońskie miasta Hiroszimę (6 sierpnia 1945 r.) oraz Nagasaki (9 sierpnia 1945 r.). W obydwu wybuchach zginęło łącznie 210 000 ludzi, niemalże drugie tyle zostało rannych.
Obrażenia jakie odnieśli poszkodowani w wybuchach to ciężkie oparzenia ciała, urazy organów wewnętrznych oraz napromieniowanie.
Kilka lat po bombardowaniach u osób narażonych na kontakt z promieniowaniem odnotowano wzrost liczby przypadków zachorowań na białaczkę, a po dekadzie część ocalałych zaczęła cierpieć na nowotwory tarczycy, płuc i piersi. Skutki napromieniowania odczuwalne są do dziś. W rejonach, w których zrzucono bomby odsetek chorujących na nowotwory, liczba poronień czy urodzeń dzieci z różnego rodzaju deficytami, jest wyższa, niż na terenach nie dotkniętych skażeniem.
Przydatne informacje
Ekoprognoza
Prognoza pogody na świecie, pogoda kosmiczna. Interaktywne mapy zagrożeń podtopieniami wybrzeż. Prognoza zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby, środowiska dla obszaru Polski, Europy, Świata. Alarmy smogowe, wyniki on-line jakości powietrza dla polskich miast i województw.
Kalendarz ekologiczny
Kalendarz ekologiczny obejmie popularne dni związane z ekologią, ochroną środowiska, oraz otaczającego nas środowiska naturalnego. Ekokalendarz ma za zadanie wyjaśnić znaczenie poszczególnych świąt.
Kalendarium wydarzeń ekologicznych
Co? Gdzie? Kiedy? czyli wszystkie ekologiczne wydarzenia zebrane w jednym miejscu. Zobacz kalendarium wydarzeń ekologicznych i już teraz zapisz się na wybrane targi ekologiczne, spotkania, wydarzenia, prelekcje i webinary.
Wiedza ekologiczna
Encyklopedia ekologiczna, linki do haseł, świąt, wydarzeń ekologicznych, EkoPrognoza. Przegląd katastrof ekologicznych. Informacje dotyczące instytucji, ministerstw, fundacji, stowarzyszeń, organizacji zajmujących się ochroną środowiska i przyrody.
Zanieczyszczenie środowiska
Zanieczyszczenie powietrza
Składnikami zanieczyszczającymi powietrze są drobne cząsteczki ciał stałych, takie jak pyły i sadza, drobne kropelki cieczy oraz gazy. Część z nich pod wpływem światła lub pary wodnej ulega przemianom na nowe, bardziej szkodliwe substancje.
Zanieczyszczenie wody, mórz i oceanów
Ocean jest kolebką życia na naszej Planecie. Morza i oceany zajmują 71% powierzchni Ziemi. Ocean odgrywa podstawową rolę w regulowaniu klimatu, jego wody to największy pochłaniacz dwutlenku węgla. Jednak, aby w pełni korzystać z dóbr oceanu, musimy rozwiązać problem zanieczyszczenia wody.
Zanieczyszczenie środowiska hałasem
Zanieczyszczenia środowiska w którym żyjemy, powietrza, wody, gleby to zmora ostatnich czasów. Mniej oczywiste jest dla nas zanieczyszczenie hałasem. Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że taki problem istnieje.
Zanieczyszczenie uciążliwym zapachem – odorem
Nieprzyjemny, uciążliwy zapach zwany często odorem wywołuje negatywne skutki, wpływa na komfort oraz zdrowie ludzi i zwierząt lub powoduje zniszczenie mienia, szkody materialne, utratę przyjemności normalnego użytkowania nieruchomości, bądź zakłócenie normalnego prowadzenia działalności gospodarczej.
Kwaśne deszcze
Charakterystyczne dla rejonów uprzemysłowionych opady deszczu zawierające zanieczyszczenia z atmosfery (tlenki azotu i dwutlenek siarki). Powodują zakwaszenie wód powierzchniowych i gruntowych, na skutek czego giną ryby i inne organizmy wodne. Mają negatywny wpływ na glebę i rośliny.
Plastikowe śmieci i odpady
Większość zużytego tworzywa sztucznego jest wyrzucana, dlatego plastikowe śmieci zaścielają lądy, a na oceanie tworzą ogromne, pływające wyspy. Jego cząstki znajdowane są w organizmach zwierząt żyjących w najbardziej odległych częściach Ziemi.
Antopocen – nowa epoka w historii Ziemi
Rozpoczęła się nowa epoka w historii Ziemi czyli Antropocen. Obecnie aktywność ludzi jest tak intensywna, a jej skutki rozległe, że mówiąc o kształcie naszej planety, nie sposób pominąć wpływu ludzi.
Katastrofy i klęski ekologiczne
Katastrofy ekologiczne są spowodowane nagłymi lub długotrwałymi, kumulującymi się w czasie zmianami warunków fizycznych i chemicznych siedliska, przekraczającymi granice tolerancji biocenozy.
Katastrofy ekologiczne na świecie
Przegląd największych katastrof ekologicznych na świecie. Historia rozwoju cywilizacji pokazuje, do czego może doprowadzić człowiek i jego ignorancja w stosunku do otaczającego nas środowiska naturalnego.
