Jednostka Dobsona (DU) to jednostka pomiaru warstwy ozonu w atmosferze Ziemi, w szczególności w stratosferze.
Jednostka Dobsona nie należy do układu SI, stosowana jest w dziedzinie fizyki atmosfery do określania całkowitej zawartości ozonu w atmosferze ziemskiej (w słupie powietrza o jednostkowym przekroju, sięgającym od powierzchni Ziemi do górnej granicy atmosfery).
1 DU odpowiada warstwie ozonu o grubości 10 µm w standardowych warunkach ciśnienia i temperatury, co jest równoważne 2,69×1020 cząsteczek lub 0,447 milimoli ozonu na m2. Na przykład 300 DU odpowiada warstwie ozonu o grubości 3 mm (dla 1 atm i 0 °C).
Dziura ozonowa jest definiowana jako obszar, w którym grubość warstwy ozonu jest mniejsza niż 220 DU, gdyż niższe wartości nie zostały zaobserwowane w badaniach Antarktyki przed rokiem 1979.
Jednostka została nazwana na cześć Gordona Dobsona, badacza z Uniwersytetu Oksfordzkiego, który w latach 20. XX wieku zbudował pierwszy przyrząd do pomiaru warstwy ozonowej, zwany obecnie spektrofotometrem ozonowym Dobsona.
Spektrometr ozonowy Dobsona
Spektrometr Dobsona to najwcześniejszy instrument do pomiaru ilości ozonu w atmosferze wynaleziony w 1924 roku przez Gordona Dobsona. Urządzenie można użyć do pomiarów kolumnowych ozonu w atmosferze oraz do pomiarów rozkładu ozonu z wysokością.
Całkowita ilość ozonu w kolumnie opiera się na pomiarze intensywności dwóch wybranych długości fal w ultrafiolecie (UV). W długości fali 305 nm następuje silne pochłanianie przez ozon, podczas gdy w 325 nm pochłanianie jest słabe. Jako źródła światła można użyć dochodzące promieniowanie słoneczne, światło pochodzące od Księżyca, a nawet od gwiazd.
Pionowy rozkład ozonu w atmosferze jest dokonywany za pomocą zjawiska umkehr (odwrócenia). Metoda ta opiera się na świetle rozproszonym w ultrafiolecie. Pomiary rozkładu ozonu dokonuje się mierząc zmiany różnic stosunku intensywności promieniowania o dwóch długościach fal podczas zachodu Słońca.
Pomiary efektu umkher trwają około 3 godzin i dostarczają danych do wysokości około 48 kilometrów. Najdokładniejsze wyniki pomiaru uzyskuje się dla wysokości ponad 30 km. Metoda Dobsona wykazuje błędy systematyczne i silnie zależy od fluktuacji zanieczyszczeń w atmosferze w trakcie pomiaru.
Wyprodukowano około 120 instrumentów Dobsona. Za pomocą instrumentów o numerach 37 i 51 Joe Farman z British Antarctic Survey odkrył w 1984 roku dziurę ozonową. Najstarszym instrumentem, który jest nadal używany, jest spektrometr Dobsona numer 8, znajdujący się na dachu Norwegian Polar Institute w Ny-Ålesund (prowincja Svalbard).
W Polsce pomiary całkowitego ozonu wykonywane są za pomocą instrumentu Dobsona od marca 1963 w Obserwatorium Instytutu Geofizyki PAN w Belsku. Natomiast pomiary promieniowania ultrafioletowego UV-B dokonywane są za pomocą instrumentu Robertsona-Bergera (od 1976 do 1992) i spektrofotometru Brewera (od 1993) oraz UVB-Biometer 501A (Solar Light) od roku 1991.
źródło: Wikipedia.pl / @ CC BY-SA 3.0
Przydatne informacje
Jednostka Dobsona (DU)
Jednostka Dobsona (DU) to jednostka pomiaru warstwy ozonu w atmosferze Ziemi, w szczególności w stratosferze. Jednostka została nazwana na cześć Gordona Dobsona, badacza który w latach 20. XX wieku zbudował pierwszy przyrząd do pomiaru warstwy ozonowej, zwany obecnie spektrofotometrem ozonowym Dobsona.
Ozon i ozonosfera – warstwa ozonowa
Ozon to alotropowa odmiana tlenu występująca w postaci trójatomowych cząsteczek O3. Warstwa ozonowa znajduje się w stratosferze na wysokości 10-50 km tworząc warstwę zwaną ozonosferą. Jest to warstwa tak cienka, że gdyby ją ścisnąć to miałaby grubość około 3 mm.
Dziura ozonowa
Dziura ozonowa (rozrzedzenie ozonowe) to zjawisko ubytku (spadku stężenia) ozonu stratosferycznego nad niektórymi obszarami Ziemi, związany z przekształceniem cząsteczki ozonu do dwuatomowej cząsteczki tlenu pod wpływem reakcji fotochemicznych zachodzących w stratosferze.
Bezpieczny dla ozonu (pozbawiony FCKW)
Bezpieczny dla ozonu – pozbawiony FCKW to znak ekologiczny i oznaczenie na kosmetykach, środkach do prania i czystości. Symbol z kulą ziemską informuje konsumenta, że produkt nie zawiera freonów, które niszczą warstwę ozonową, a tym samym przyczyniają się do globalnego ocieplenia klimatu. Znaleźć go można m.in na dezodorantach i lodówkach.
Ekoprognoza
Prognoza pogody na świecie, pogoda kosmiczna. Interaktywne mapy zagrożeń podtopieniami wybrzeży. Prognoza zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby, środowiska dla obszaru Polski, Europy, Świata. Alarmy smogowe, wyniki on-line jakości powietrza.
