Polski smog jest szczególnie groźny dla układu krążenia

Polski smog jest szczególnie groźny dla układu krążenia
Pixabay / @ marcinjozwiak

Ze względu na skład fizykochemiczny, polski smog jest szczególnie niebezpieczny dla układu krążenia, przez co zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu – mówi kardiolog dr hab. Łukasz Kuźma. Jego zdaniem jest to nasz nowy, niechlubny produkt regionalny.

Potwierdzają to badania zespołu pod kierunkiem dr. hab. Łukasza Kuźmy z Kliniki Kardiologii Inwazyjnej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, które opublikowało prestiżowe pismo „The Lancet”. Co niepokojące, wykazały one, że grupą najbardziej narażoną na kłopoty z układem krążenia w wyniku oddychania polskim smogiem są kobiety w młodym i średnim wieku.

Łukasz Kuźma przypomina, że klasyczny smog, określany też mianem smogu londyńskiego, stanowi mieszankę powstałą z połączenia produktów spalania węgla z chłodną i wilgotną mgłą. Jego pojawienie się miało związek z silnym rozwojem przemysłu w Wielkiej Brytanii w XIX wieku. O tym, jak bardzo może być groźny przekonano się zimą 1956 roku, gdy z powodu utrzymywania się smogu przez kilka dni zmarło łącznie kilkanaście tysięcy osób.

Z czasem okazało się, że mamy różne rodzaje smogu, które różnią się między innymi pod względem właściwości fizykochemicznych i wpływu na zdrowie.

Mamy na przykład smog fotochemiczny, zwany smogiem z Los Angeles, który jest związany ze spalinami samochodowymi i wysokim nasłonecznieniem oraz smog saharyjski, który wynika ze zmiany kierunku wiatrów i prądów oceanicznych. Ale mamy też nasz polski smog – nowy zdefiniowany przez nas rodzaj zanieczyszczenia powietrza powstający wokół komina.

opisuje kardiolog

Mimo nazwy nie występuje on tylko w Polsce, ale wszędzie tam, gdzie panują podobne warunki atmosferyczne, a mieszkańcy są biedniejsi i wykorzystują do ogrzewania paliwa gorszej jakości (węgiel, drewno czy śmieci). Różni się on od pozostałych rodzajów smogu pod kilkoma względami.

Przede wszystkim dotyczy małych miast i terenów wiejskich. Formuje się w czasie mroźnych wyżów, w czasie których słońce ogrzewając atmosferę tworzy warunki do inwersji w godzinach nocnych. Wtedy zanieczyszczenia opadają w dół wokół źródeł, takich jak kominy. Trzecią cechą odróżniającą polski smog od innych rodzajów smogu jest jego skład fizykochemiczny. Są to bardzo drobne pyły zawieszone oraz węglowodory aromatyczne, takie jak benzoalfapiren. Dlatego okazuje się on być bardziej toksyczny dla układu sercowo-naczyniowego niż inne rodzaje smogów.

tłumaczy dr Kuźma

Dr Kuźma przypomina, że drobne pyły zawieszone o średnicy nie większej niż 2,5 mikrometra bezpośrednio uszkadzają układ naczyniowy.

Bez problemu penetrują one przez śródbłonek (wyściółka naczyń krwionośnych) w obrębie płuc i działają prozapalnie w całym organizmie. Dla porównania pyły zawieszone PM10 (średnica do 10 mikrometrów) nie przechodzą przez śródbłonek, ale indukują (wywołują) miejscowy stan zapalny w układzie oddechowym.

wyjaśnia ekspert

Długotrwała ekspozycja na składniki polskiego smogu, w tym drobne pyły zawieszone i benzoalfapiren, przyczynia się do rozwoju miażdżycy tętnic, sprzyja powstawaniu zakrzepów, a poprzez wpływ na autonomiczny układ nerwowy może prowadzić do rozwoju zaburzeń rytmu serca i nadciśnienia tętniczego. Jeśli dodatkowo współwystępują inne czynniki ryzyka chorób układu krążenia, jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość, przewlekła choroba nerek, brak aktywności fizycznej, szybciej może dojść do zawału mięśnia sercowego czy udaru mózgu, wymieniał kardiolog.

Ponadto, badania wskazują, że – podobnie jak stres czy nagły wzrost ciśnienia tętniczego krwi – duży wzrost poziomu zanieczyszczeń powietrza może działać jak czynnik wyzwalający zdarzenia sercowo-naczyniowe. Przyczynia się bowiem do pęknięcia blaszki miażdżycowej.

mówi dr Kuźma

W najnowszym badaniu zespół pod kierunkiem dr. Kuźmy przeanalizował dane zbierane w latach 2011-2020 w ramach projektu Polish Smog. Dotyczyły one 8 mln mieszkańców z pięciu wschodnich województw Polski (warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego), które na co dzień nie są kojarzone ze smogiem. Zestawiono informacje o hospitalizacjach z powodu zawałów mięśnia sercowego z danymi dotyczącymi warunków atmosferycznych oraz poziomów zanieczyszczenia powietrza. Skoncentrowano się na poziomach: pyłów zawieszonych, benzopirenu oraz dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2) i tlenku węgla (CO).

Okazało się, że specyficzne dla Polski zanieczyszczenia powietrza szkodzą bardziej osobom, które nie ukończyły 65 lat niż seniorom i bardziej kobietom niż mężczyznom. Oznacza to, że grupą najbardziej narażoną na kłopoty z układem krążenia w wyniku oddychania polskim smogiem są kobiety w młodym i średnim wieku.

Jeśli przeciętny mieszkaniec analizowanego terenu przebywa 4-6 godzin na powietrzu, to dawka węglowodorów aromatycznych, na które jest narażony odpowiada dawce dostarczanej po wypaleniu sześciu papierosów. Taką dawkę pochłaniają również dzieci czy młode osoby, które nie palą aktywnie papierosów. To systematycznie uszkadza ich układ sercowo-naczyniowy, dlatego odnotowaliśmy, że na zawały serca narażeni byli młodsi mieszkańcy. Polski smog to nasz nowy, niechlubny produkt regionalny.

podkreśla kardiolog

W opinii dr. Kuźmy badanie potwierdza, że zanieczyszczenia powietrza są kluczowym czynnikiem dla zdrowia publicznego nawet na obszarach powszechnie postrzeganych jako wolne od zanieczyszczeń powietrza.

Pomimo braku klasycznego przemysłu na tych terenach istnieje tutaj tzw. polski smog – rodzaj zanieczyszczenia powstający wokół komina. Ponadto szkodliwy styl życia – szczególnie wysokie spożycie tytoniu i alkoholu – dodatkowo zwiększa negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza. Jest to ściśle związane z mniejszą zamożnością mieszkańców w badanych województwach.

uznaje kardiolog

Podkreśla, że problem jest duży, ale mamy możliwość rozwiązania go. Potrzebne są tylko odpowiednie działania. Ze smogiem saharyjskim nie możemy walczyć w sposób systemowy, ale z polskim smogiem możemy walczyć w prosty sposób, poprzez tworzenie lepszych systemów grzewczych, korzystanie z lepszej jakości kotłów i pieców do spalania, lepszej jakości paliw.

Z wyliczeń jego zespołu wynika, że ok. 25 tys. zawałów mięśnia sercowego oraz udarów niedokrwiennych w ciągu dekady można by uniknąć tylko we wschodniej Polsce, zmniejszając poziom zanieczyszczeń powietrza do spełniającego normy zdrowotne Światowej Organizacji Zdrowia. Jest to ok. 20 proc. wszystkich udarów niedokrwiennych i zawałów serca, których w ciągu 10 lat badań w ramach projektu Polish Smog odnotowano łącznie 289 tys.

Autorzy badania ocenili, że miejsce zamieszkania pacjenta i występujący tam średni poziom zanieczyszczeń powietrza powinno się umieszczać – jako czynnik ryzyka – w modelach oceniających ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Zachęcamy też lokalne władze i lekarzy do edukowania pacjentów na temat wpływu smogu na ich zdrowie, a pacjentów do korzystania z aplikacji monitorujących stan powietrza.

apeluje dr Kuźma

W przyszłości badacze chcieliby stworzyć ogólnodostępne narzędzie online, które pomogłoby oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia chorób układu krążenia dla każdej osoby, bazując nie tylko na wieku i typowych medycznych parametrach, ale także koncepcji tzw. pyło-lat (ePM-years), czyli narażenia na pyły zawieszone na przestrzeni lat.

Autorami artykułu w „The Lancet”, zatytułowanego „Effect of air pollution exposure on risk of acute coronary syndromes in Poland: a nationwide population-based study (EP-PARTICLES study)”, są: Łukasz Kuźma, Emil J. Dąbrowski, Anna Kurasz, Michał Święczkowski, Piotr Jemielita, Mariusz Kowalewski, Wojciech Wańha, Paweł Kralisz, Anna Tomaszuk-Kazberuk, Hanna Bachórzewska-Gajewska, Sławomir Dobrzycki i Gregory Y.H. Lip.(PAP)

źródło: naukawpolsce.pl, Joanna Morga

Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:

definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby

degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw

ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)

zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia

zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał

klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej

Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)

Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)

Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie

Scroll to Top