Rok 2022 był pod wieloma względami czasem pełnym wyzwań. Już w styczniu borykaliśmy się z niedostatkami wody, a letnia susza była najgorszą od 2017 roku. Wakacje zdominował temat największej katastrofy ekologicznej w powojennej Polsce, a jesienią wróciliśmy wspomnieniami do wielkiej powodzi sprzed 25 lat. Zapraszam na przegląd najważniejszych hydrologicznych wydarzeń z kalendarzowego 2022 roku przygotowany przez ekspertów firmy Xylem Water Solutions Polska.
Wodny bilans pierwszej połowy roku
W październiku i listopadzie jeszcze 2021 roku nie spadło dużo deszczu i dopiero pod koniec grudnia pojawiły się intensywne opady. Sprzyjały one wilgotności w styczniu i lutym, z którą wkroczyliśmy w nowy rok. Opady spowodowały też wielokrotne wahania stanów wód, jednak bez większych zagrożeń. Również topniejąca pokrywa lodowa po stosunkowo ciepłej zimie, podwyższyła w marcu lokalnie poziomy wód. Mimo to na początku wiosny, w niektórych częściach Polski pojawiły się oznaki powracającej suszy hydrologicznej, czyli tej dotyczącej wód powierzchniowych. W kwietniu i maju to zagrożenie jedynie rosło z uwagi na niskie opady i rosnącą temperaturę powietrza.
W czerwcu, wraz z rozpoczynającym się latem, do Polski przyszły fale upałów – temperatura sięgała nawet 38,3 st. C. Lipiec z kolei był miesiącem, kiedy pogłębiła się tzw. niżówka hydrologiczna, czyli niskie stany wód podziemnych występujące po okresie deficytu opadów, jaki mieliśmy w tegoroczne lato. Co ciekawe, w tym samym czasie jednak, w niektórych częściach Polski pojawiły się też powodzie błyskawiczne i podtopienia (m.in. na początku lipca w Szczecinie).
Sierpień okazał się miesiącem bardzo dynamicznym, zważywszy na rekordową suchość w pierwszej połowie, a następnie na zintensyfikowane opady, które w Opolu wynosiły ponad 500% normy opadowej. Kolejny raz w tym roku doprowadziło to do lokalnych podtopień i zalań. Na terenie większości Polski dominowała jednak susza. I to m.in. ona doprowadziła do ogromnej katastrofy ekologicznej, jaka miała miejsce tegorocznego lata na jednej z największych Polskich rzek – Odrze.
Czy gdyby nie susza, nie doszłoby do katastrofy na Odrze?
Skażenie Odry było jednym z najważniejszych „wydarzeń” hydrologicznych tego roku z racji swoich skutków – w wodach rzeki zginęło ponad 350 ton samych ryb. Jak alarmują hydrolodzy, populacja rzadkich ryb w tej drugiej najdłuższej polskiej rzece już nigdy może nie zostać odbudowana.
Co spowodowało ten ogromny kryzys? Komplikacja czynników: wysokie zasolenie wody w rzece z uwagi na liczne wpusty do rzeki, m.in. z fabryk oraz wiele nielegalnych wpustów z zakładów przemysłowych, którymi do rzeki mogły dostawać się niepożądane substancje w nadmiernych ilościach, jak m.in. „solanki”. Z uwagi na te czynniki połączone z niskim poziomem wody, spowodowanym wysoką, letnią temperaturą i brakiem opadów, środowisko w rzece uległo tak dużej zmianie, że na słodkowodnej rzece zakwitły słonowodne glony.
Co gorsza, mimo grudnia, czyli niemalże pół roku od najtrudniejszego momentu całej tej katastrofy, problem wciąż jest obecny. W wielu miejscach zasolenie Odry przekracza dopuszczalne normy. Ratuje nas tylko to, że obecnie glony nie mają odpowiednich warunków, jak temperatura, do rozrostu. Niestety latem, przy ponownym obniżeniu lustra wody i jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki – tegoroczny problem powróci. Ze strony rządu i Wód Polskich padła obietnica, że kontrole stanu rzek ulegną zaostrzeniu. Miejmy nadzieję, że nie trzeba będzie czekać długo na wdrożenie ich w życie i że przyszłoroczne lato nie przyniesie kolejnej tragedii.
mówi Rafał Bonter, Prezes Xylem Water Solutions Polska
Na to, że w przyszłym roku wysokie temperatury odpuszczą, raczej nie mamy co liczyć. Susza, nie tylko w Polsce, staje się coraz bardziej palącą kwestią. Polska, m.in. z racji swojego położenia geograficznego czy deficytu retencji, należy do grupy państw zagrożonych deficytem wody. Skalę problemu obrazują dane – współczynnik dostępności wody w Europie to ok. 4 500 m3/rok/mieszkańca. Dla Polski ten wskaźnik wynosi 1 600, a w trakcie suszy nawet 1 000. Wynikające z tego zjawiska zagrożenia to np. przesuszenie gleby, które jest w stanie zniszczyć uprawy roślinne. To z kolei już bezpośrednio może przełożyć się na sytuację gospodarczą państwa, w tym na wielomilionowe straty i ryzyko znacznego wzrostu cen poszczególnych produktów czy nawet głodu.
Druga połowa 2022. Wielka powódź – na szczęście tylko na ekranach
Po gorącym lecie przyszedł stosunkowo chłodny wrzesień, w trakcie którego zasoby wodne były w stanie lekko się odbudować. Miejscami doszło nawet do podtopień. We wrześniu ustabilizował się również poziom wody na Odrze, ale susza dotknęła Wisłę – na Podkarpaciu i Mazowszu.
Październik z kolei przyniósł opady i „powódź” – na szczęście tylko filmową, związaną z premierą polskiej produkcji Netfliksa „Wielka Woda”, która była inspirowana prawdziwymi wydarzeniami sprzed 25 lat. W lipcu 1997 roku południowo-zachodnią Polskę, Czechy, wschodnią część Niemiec, a nawet miejscowo Słowację i Austrię, nawiedził niż z obfitymi opadami deszczu, które skutkowały ogromną powodzią. Woda uszkodziła 2% powierzchni kraju, a łączną wartość szkód oszacowano na
12 mld zł. Z kolei w całej środkowej Europie wartość szkód obliczono na 3,5 mld dol. Produkcja Netfliksa pokazująca również prawdziwe kadry z tamtych lat, zdobyła rzeszę fanów nie tylko w Polsce, ale i na świecie.
Dzięki takim produkcjom świadomość nt. katastrof naturalnych ulega zmianie, a ludzie zaczynają rozumieć nie tylko ich powagę, ale i fakt, że w każdej chwili mogą się powtórzyć.
komentuje Rafał Bonter, Prezes Xylem Water Solutions Polska
Listopad z kolei przyniósł obniżenie poziomu wód podziemnych – poniżej stanu niskiego ostrzegawczego na znaczącym terenie aż pięciu województw. Nie pomogły listopadowe niewielkie i krótkotrwałe opady śniegu czy też deszczu. Wartość wskaźnika wilgotności gleby po listopadzie nadal była niekorzystna.
Tegoroczny grudzień do tej pory przyniósł opady śniegu, ale jaki będzie bilans całego miesiąca, a przede wszystkim – zasobów wodnych – będziemy w stanie określić dopiero w styczniu.
dodaje Rafał Bonter, Prezes Xylem Water Solutions Polska
źródło: materiały prasowe Xylem
⛈️ Zmiany klimatu – dodatkowe informacje:
carbon offset, dekarbonizacja, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), depresja klimatyczna (ekolęk, lęk klimatyczny), fakty i mity klimatyczne, handel emisjami CO2, hipoteza pistoletu metanowego, naturalna zmienność klimatu, neutralność klimatyczna, neutralność węglowa, odnawialne źródła energii, rekompensata węglowa, sekwestracja CO2, ślad ekologiczny, ślad węglowy, ślad wodny, węglowy rezerwuar, zielona transformacja energetyczna, zielony rozwój, zrównoważony rozwój
🌡️ efekt cieplarniany, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie
dwutlenek węgla, freony (chlorofluorowęglowodory CFC), metan, ozon, podtlenek azotu
międzynarodowe organizacje, petycje, protokoły, umowy:
Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS), Europejski Zielony Ład, funduszu Loss and Damage, Green Climate Fund, Konferencje Stron COP (Conferences of the Parties), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), Petycja Oregońska, Porozumienie Paryskie, Protokół z Kioto, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC, FCCC)
zagrożenia ekologiczne związane z zmianami klimatu:
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, El Niño, ekstremalne zjawiska, gatunki zagrożone wyginięciem, geoinżynieria klimatu, gwałtowne zmiany pogody, huragany, kwaśny deszcz, La Niña, miejska wyspa ciepła, migracje gatunków, migracja ludności, ocieplenie oceanu, odtlenienie oceanu, osuwiska i tsunami, otwarcie nowych szlaków handlowych, paliwa kopalne, podtopienia, powodzie, punkty krytyczne w ziemskim systemie klimatycznym, pustynnienie, redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego), sprzężenia zwrotne w ziemskim systemie klimatycznym, straty ekonomiczne, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, topnienie wiecznej zmarzliny, ubożenie (utrata) różnorodności biologicznej, wydłużony okres wegetacyjny roślin, wylesianie (deforestacja), wymieranie gatunków, wzrost poziomu mórz i oceanów, wzrost śmiertelności, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zmniejszony dopływ słodkiej wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zmiana (modyfikacja) cyrkulacji atmosferycznej, zmiana cyrkulacji termohalinowej (zaburzenie cyrkulacji oceanicznej), zwiększenie produkcji rolnej, zwiększenie powierzchni tundry w Arktyce, zwiększony zasięg występowania wektorów przenoszących zakaźne drobnoustroje (rozprzestrzenianie się chorób)
🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕
🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
