Miasta mogą stanowić schronienie dla pszczół, jeśli będą miały skuteczne strategie wspierania tych owadów zapylających. Potrzebnych jest jednak więcej badań, aby kierować polityką miejską i planami ochrony pszczół – postulują autorki wydanej publikacji „Pszczoły Białegostoku”.
Z danych zebranych przez Agatę Kostro-Ambroziak (Wydział Biologii Uniwersytetu w Białymstoku) i Annę Sobieraj-Betlińską (Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) wynika, że w granicach miasta Białystok występuje 120 gatunków pszczół. Stwierdzona różnorodność gatunkowa pszczół w tym mieście jest zbliżona do odnotowanej w pobliskim Narwiańskim Parku Narodowym.
Dobrym stanem rozpoznania bogactwa pszczół charakteryzuje się kilka większych miast naszego kraju, tj. Bydgoszcz – około 309 gatunków, Poznań – 206 gatunków, Łódź – około 203 gatunki i Gdańsk – 181 gatunków.
W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się spadek bogactwa gatunkowego i liczebności dziko żyjących pszczół, zarówno na poziomie lokalnym, regionalnym, jak i krajowym.
Najnowsze badania wskazują na globalny spadek bogactwa gatunkowego pszczół – w latach 2006-2015 odnotowano o około 25% mniej gatunków w porównaniu z liczbą gatunków sprzed lat 90.
mówi Anna Sobieraj-Betlińska
Wśród zagrożeń dla pszczół w Europie wymieniła np. rozwój i intensyfikację rolnictwa, intensywne stosowanie środków ochrony roślin, rozwój miast, uprzemysłowienie, zmiany klimatu, uprawę gatunków roślin modyfikowanych genetycznie, degradację oraz zanik ekosystemów naturalnych i półnaturalnych, a także ich fragmentację i zbyt dużą izolację oraz rozprzestrzenianie się gatunków roślin poza granice ich naturalnego zasięgu.
Pszczoły pełnią rolę gatunków kluczowych w ekosystemie, a zapylanie roślin jest jedną z najbardziej zagrożonych usług ekosystemowych.
Pszczoły odgrywają priorytetową rolę w produkcji żywności, a także podtrzymaniu różnorodności dziko rosnących gatunków roślin. Około 90 proc. światowych gatunków roślin jest zapylanych przez zwierzęta, głównie przez pszczoły, które uważane są za najważniejszą grupę owadów zapylających na świecie.
zauważa Anna Sobieraj-Betlińska
Zaznacza, że biorąc pod uwagę ogromne znaczenie i zagrożenie pszczół, potrzebne jest podjęcie pilnych działań, aby ograniczyć spadek ich liczebności i bogactwa gatunkowego. Ze względu na ciągły rozwój miast na całym świecie, konieczne jest opracowanie skutecznych strategii zarządzania w celu wspierania pszczół – zarządcy miast i gruntów miejskich powinni współpracować z ekologami, ogrodnikami, architektami i inżynierami.
Ochrona na obszarach miejskich wymaga włączenia całego zakresu ekosystemów miejskich, także nieformalnych terenów zielonych, takich jak nieużytki, które do tej pory pozostawały niedoceniane. Nieużytki miejskie pełnią bowiem rolę ważnych siedlisk wtórnych dla dziko żyjących pszczół.
tłumaczy badaczka
Warto też zwiększyć atrakcyjność miejskich parków dla dziko żyjących pszczół. Zarządcy parków powinni wdrożyć takie praktyki, jak np. sadzenie większej liczby rodzimych roślin zielnych i przystosowanych do warunków danego siedliska, a także pozostawianie różnego rodzaju martwego drewna.
Ważna jest również edukacja społeczeństwa, aby nie dopuścić do tzw. beewashingu, czyli promowania działań jako zrównoważonych i/lub pomocnych dla ginących pszczół, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest.
Na problem z ochroną pszczół zwróciła uwagę Komisja Europejska w 2023 roku publikując projekt nowej inicjatywy pt. „Nowy ład na rzecz owadów zapylających”. Zawarto w nim działania, które Unia Europejska i państwa członkowskie mają podjąć, żeby do 2030 roku. odwrócić tendencję spadkową liczebności owadów zapylających. Jednym z filarów zaplanowanych działań jest zaangażowanie społeczeństwa i współpraca na różnych poziomach.
Każdy z nas może wspierać dziko żyjące gatunki pszczół, wzbogacając ich bazę pokarmową czy zapewniając miejsca do gniazdowania w najbliższym otoczeniu – odpowiednio zaplanowany i urządzony ogród działkowy czy przydomowy może być miejscem życia zaskakująco różnorodnych gatunków pszczół.
zauważa Kostro-Ambroziak
Chociaż środowiska miejskie są postrzegane raczej jako ograniczniki bioróżnorodności, to jednak okazuje się, że w dobrze urządzonym mieście może występować znaczna bioróżnorodność zwierząt, w tym właśnie pszczół.
Urbanizacja ma negatywny wpływ na różnorodność biologiczną, w tym na zgrupowania dziko żyjących pszczół, ponieważ powoduje fragmentację siedlisk i przekształcanie terenów zielonych w nieprzepuszczalne powierzchnie (chodniki, asfalt i budynki) oraz wpływa na podnoszenie temperatur (tzw. miejska wyspa ciepła). Jednocześnie okazuje się, że urbanizacja jest pewnego rodzaju filtrem, który selektywnie faworyzuje pszczoły o określonych cechach funkcjonalnych. W miastach często można spotkać rzadkie oraz zagrożone gatunki pszczół.
podkreśla Agata Kostro-Ambroziak
W Białymstoku jest duża różnorodność odpowiednich dla pszczół siedlisk, co daje możliwość zapewnienia pszczołom różnorodnej bazy pokarmowej oraz miejsc gniazdowania.
Większość dziko żyjących pszczół zakłada gniazda w ziemi – pozostawmy im nieutwardzone, nieporośnięte roślinnością przestrzenie. Chodniki z luźno ułożonej kostki, wydeptane ścieżki też mogą być odpowiednim wsparciem dla dziko żyjących pszczół.
zaznaczają badaczki
Równie istotne jest pozostawienie w miastach różnego typu martwego drewna, które może być wykorzystywane zarówno przez gatunki wykorzystujące korytarze po owadach, jak również te, które samodzielnie wykonują gniazda w spróchniałych drewnie. Z kolei nieskoszone części trawnika sprawiają, że dzięki wysokiej trawie, zaspokajane są potrzeby gniazdowe wielu gatunków trzmieli.
Istotnymi zasobami dla zimujących owadów zapylających są opadłe liście. Pod koniec lata zapłodnione królowe niektórych gatunków trzmieli zakopują się na centymetr lub dwa w ziemi, aby hibernować, a gruba warstwa liści jest dodatkową ochroną przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi.
podkreślają badaczki
Badaczki są przekonane, że Białystok odznaczający się stosunkowo dużym zróżnicowaniem siedlisk, z pewnością zasiedla bogatsza fauna pszczół, niż ujawniły to dotychczasowe badania. Planują kontynuować badania w tym obszarze już w najbliższym sezonie wegetacyjnym.
Badania nad pszczołami Białegostoku obejmują zaledwie kilka ostatnich lat. Pierwsze z nich dotyczyły pszczół występujących w piaskowniach i przeprowadzone były przez dr Lucynę Twerd z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W piaskowni „Pietrasze” stwierdzono występowanie 28 gatunków pszczół, natomiast w piaskowni „Nadawki”, znajdującej się na granicy miasta, wykazano 37 gatunków pszczół.
W 2021 roku Koło Naukowe Biologów Uniwersytetu w Białymstoku im dr. Włodzimierza Chętnickiego, którego opiekunem jest Agata Kostro-Ambroziak, zrealizowało projekt pt. „Eden city, czyli jak zwiększyć bioróżnorodność w miastach i dobre samopoczucie ludzi”, którego celem było m.in. określenie czynników wpływających na różnorodność pszczół miejskich łąk kwietnych. Na białostockich miejskich łąkach kwietnych stwierdzono wówczas 44 gatunki pszczół. W następnym roku Wendzonka i in. opublikowali informację o nowym w faunie Polski gatunku pszczoły – makatce siedmiozębnej Anthidium septemspinosum, którego jedno z wykazanych stanowisk znajduje się właśnie na terenie Białegostoku.
Bardzo ciekawych informacji dostarczyła akcja krajowego monitoringu społecznego zadrzechni Xylocopa, koordynowana przez Stowarzyszenie Natura i Człowiek. Wykazała ona występowanie zadrzechni czarnorogiej X. valga w Białymstoku w 2019 roku. W 2023 roku został zaobserwowany w Białymstoku drugi gatunek zadrzechni, tj. zadrzechnia fioletowa X. violacea.
podają badaczki
Dane ujęte w książce „Pszczoły Białegostoku” pochodzą również z nieopublikowanych badań autorek oraz danych przekazanych przez innych pasjonatów pszczół (w tym fotografików) z Białegostoku.
źródło: naukawpolsce.pl, Anna Mikołajczyk-Kłębek
Ekologia, przyroda, środowisko – dodatkowe informacje:
agrocenoza, agroleśnictwo, atmosfera, biocenoza, biodegradacja, biofilia, biofobia, biologia, biom, bioróżnorodność, biosfera, biotop, błękitna planeta Ziemia, czwarta przyroda, drzewa, ekologia, ekoaktywizm, ekologizm, ekopolityka, ekosystem, ekozofia, eukarionty, ewolucja, fauna, fitocenoza, flora, gatunek, geosfera, habitat, hydrosfera, kalendarz ekologiczny, kalendarium wydarzeń ekologicznych, klimaks, koszenie trawników, krajobraz, las pierwotny, litosfera, łąka, mała retencja, martwe drewno, miedza, mikroorganizm, mokradło, natura, obszary siedliskowe, ochrona bierna, ochrona czynna, ochrona przyrody, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków, organizm, pastwisko, park ciemnego nieba, pedosfera, populacja, powłoka ziemska, prawa zwierząt, przyroda, reintrodukcja, renaturalizacja, rekultywacja, renaturyzacja, restytucja, retencja, rewilding (zdziczanie, zadziczanie), rewitalizacja, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo regeneratywne, sieć troficzna, siedlisko, sozoligia, stanowisko, starodrzew, struktura ekosystemu, sukcesja, środowisko: przyrodnicze (naturalne), antropogeniczne, sztuczne, zdegradowane, torfowisko, trzeci krajobraz, turystyka ekologiczna, woda, wszechświat, zadrzewienia śródpolne, zasoby naturalne, Ziemia, zoocenoza, życie
formy ochrony przyrody w Polsce:
Obszar Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin zwierząt i grzybów, park krajobrazowy, park narodowy, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe
ekologiczne idee:
filozofia Leave No Trace, kodeks (dekalog) podróżnika, głęboka ekologia, Hipoteza Gai, Wildlife Selfie Code
konwencje, traktaty, konferencje, święta:
Agenda 21
Dyrektywy ws. jakości powietrza (AAQD)
Konwencją Helsińską HELCOM (Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku)
Konwencja Jamajska (Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza)
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk – Konwencja Berneńska
Konwencja Londyńska (Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji)
Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza Przez Statki)
Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS)
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt – Konwencja Bońska CMS
Konwencja o różnorodności biologicznej CBD
Konwencja Ramsarska
Konferencja i deklaracja Sztokholmska ONZ
Konwencja Waszyngtońska CITIES
Konwencja Wiedeńska w Sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej
Konwencja w Sprawie Ochrony i Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN
Nature Restoration Law
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy EUROBATS
Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku Północno-Wschodniego Atlantyku Morza Irlandzkiego i Morza Północnego ASCOBANS
Porozumienie Paryskie
Protokół z Kioto
Protokół z Montrealu (Protokół Montrealski)
Ramowa dyrektywa wodna
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu UNFCCC
Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030
Szczyt Ziemi 1992 (Earth Summit 1992)
Szczyt Ziemi 2002 (The World Summit on Sustainable Development)
Światowy Dzień Środowiska
Traktat o przestrzeni kosmicznej (Outer Space Treaty)
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)
Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
