Czas czytania: 13 minut
Ostatnia aktualizacja:
Od zawsze tam gdzie pojawiał się człowiek pojawiały się też odpady. Wraz ze wzrostem liczby ludzi na Ziemi, rozwojem technologii oraz przemysłu, odpadów jest jednak coraz więcej, a w dodatku są one coraz bardziej trwałe. Rozkład niektórych może trwać nawet kilkaset lat. W efekcie góry śmieci rosną, a środowisko nie potrafi sobie poradzić z ich usunięciem.
To szereg procesów związanych ze zbieraniem, przetwarzaniem, nadzorem nad gospodarowaniem odpadami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów, oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.
Pojęcie gospodarki odpadami nie jest tożsame z gospodarowaniem odpadami lecz jest pojęciem szerszym i obejmuje dodatkowo wytwarzanie odpadów.
Gospodarka odpadami zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o odpadach, to wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami. Gospodarowanie odpadami to według ustawy: zbieranie, transport, przetwarzanie, nadzór, unieszkodliwianie i obrót odpadami.
Spis treści
Podstawowe informacje
Gospodarka odpadami jest jednym z najpoważniejszych problemów dotyczących współczesnej cywilizacji. To przyjęte prawo określa działania dotyczące rozwiązywania problemów wynikających z negatywnych wpływów odpadów wytwarzanych przez ludzi zarówno w jednostkach przemysłowych, jak również w gospodarstwach domowych. Działania związane z gospodarką odpadami są ograniczane przez rozporządzenia, ustawy i dyrektywy.
Proces gospodarowania odpadami dzieli się na etapy:
- gromadzenie
- transport
- unieszkodliwianie
- recykling
- monitorowanie odpadów powstających w wyniku działalności człowieka i innych działań
Ze względu na miejsce powstawania odpady dzielimy na:
- odpady przemysłowe
- komunalne
Unia Europejska 15 lipca 1975 roku ustaliła podstawowe kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami (dyrektywa 75/442/EWG kilkakrotnie nowelizowana). Do działań tych zaliczono:
- ustanowienie ogólnych zasad kontroli usuwania odpadów w skali krajowej
- przyjęcie, że głównym celem jest minimalizacja powstawania odpadów
- wprowadzanie czystych technologii
- szerokie zastosowanie recyklingu
- wykorzystywanie odpadów jako źródła energii
- wprowadzenie na rynek takich produktów, aby ich zastosowanie lub końcowe usuwanie nie miało żadnego wpływu lub miało wpływ minimalny na wzrost ilości i szkodliwości odpadów
Kwestia zgodności terminologii stosowanej w gospodarce odpadami ze słownictwem przyjętym w Unii Europejskiej ma zasadnicze znaczenie dla zharmonizowania polskich uregulowań prawnych z wymaganiami obowiązującymi w krajach Unii.
Uchylona ustawa o odpadach uchwalona 27 kwietnia 2001 roku wraz z pozostałymi ustawami obejmującymi zagadnienia odpadowe, opierała się na zmienionym, w porównaniu z wcześniejszymi przepisami, aparacie pojęciowym, który jest już zgodny z prawodawstwem unijnym. W 2012 roku przyjęto kolejną ustawę.
Depositphotos / @ Thomaspajot
Lista technologii gospodarowania odpadami stałymi
Odpady stałe mogą być zagospodarowane na wiele sposobów i przy wykorzystaniu różnych technologii.
Metody te można podzielić na trzy rodzaje:
- opierające się na koncentracji i ograniczeniu szkodliwości odpadów do ograniczonego obszaru – składowanie (także w przypadku składowanych odpadów teoretycznie jest możliwa remediacja i rekultywacja terenu oraz odzyskanie surowców)
- unieszkodliwiane odpadów przy wykorzystaniu metod biologicznych, chemicznych, fizycznych
- pozyskiwanie cennych produktów i surowców z odpadów – poprzez bezpośredni recykling lub przetworzenie
Głównymi czynnikami decydującymi o wyborze metody gospodarowania odpadami są:
- rodzaj, ilość i szkodliwość odpadów
- koszty
- dostępność rozwiązań technologicznych
- dostępność odpowiedniego terenu
- stosunek społeczności lokalnej
| Składowisko odpadów | Proces polegający na składowaniu odpadów bez ich przetwarzania. W niektórych przypadkach możliwe jest pozyskanie gazu wysypiskowego ze składowiska. |
| Recykling | Proces segregacji i przetwarzania odpadów w nadające się do ponownego wykorzystania materiały i produkty. |
| Ręczne sortowanie odpadów | Proces, który pozwala na lepszą segregację odpadów, zmniejsza ilość zmieszanych odpadów i reklamacje zabrudzonych materiałów. |
| Spalanie | Termiczne przekształcanie (w procesie spalania) odpadów (komunalnych, przemysłowych lub niebezpiecznych, a także osadów ściekowych). Odpady często pełnią funkcję paliwa w elektrowniach lub elektrociepłowniach. |
| Kompostowanie | Naturalna metoda przetwarzania odpadów organicznych na nawóz, polegająca na ich częściowym tlenowym rozkładzie przez mikroorganizmy. |
| Biosuszenie | Proces suszenia odpadów z wykorzystaniem mikroorganizmów tlenowych mający na celu zmniejszenie ich wagi, ułatwienie sortowania oraz niszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych. |
| Biokonwersja biomasy do paliw alkoholowych | Produkcja mieszaniny alkoholi (biopaliwo) z różnych odpadów organicznych przy wykorzystaniu biologiczno-chemicznego procesu MixAlco. Proces jest bardziej wydajny niż fermentacja przy użyciu drożdży. |
| Zgazowanie | Proces podobny do pirolizy, polegający na wysokotemperaturowej produkcji syngazu z odpadów. |
| Zgazowanie plazmowe | Produkcja syngazu z odpadów z wykorzystaniem spalania plazmowego. |
| Piroliza | Produkcja oleju popirolitycznego poprzez termiczny rozkład odpadów w warunkach beztlenowych. |
| Skraplanie hydrotermalne | Produkcja oleju HTL (substancja ropo-podobna) poprzez termiczny rozkład mokrych odpadów. Możliwe wykorzystanie odpadów takich jak np. glony, odchody, odpady rolnicze, etc. |
| Fermentacja beztlenowa | Produkcja biogazu i innych produktów z różnych (zwykle zmieszanych) odpadów organicznych w komorach fermentacyjnych (biogazownie). |
| Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie | Grupa procesów stabilizacji i zmniejszania objętości odpadów przy wykorzystaniu fermentacji beztlenowej lub tlenowej oraz obróbki mechanicznej. |
| Mechaniczno-cieplne przetwarzanie | Grupa procesów przetwarzających odpady przy wykorzystaniu obróbki mechanicznej, sortowania i termicznej sterylizacji. Proces pozwala na oddzielenie materiałów biodegradowalnych oraz nadających się do ponownego przetworzenia, redukując ostateczną ilość oraz objętość składowanych odpadów. |
| Sterylizacja odpadów | Proces wykorzystujący ciepło, ciśnienie oraz parę autoklawu, mający na celu stabilizację odpadów. |
| Paliwo z odpadów | Mechaniczne przetworzenie odpadów posiadających wartość opałową na paliwo. |
| Reaktor UASB z biomasą zawieszoną i wznoszącym przepływem | Typ biogazowni wykorzystujący komorę fermentacyjną do której ścieki są wprowadzane od dołu, co wymusza zawieszenie substancji stałych w płynie fermentacyjnym i w efekcie podnosi wydajność produkcji biogazu. |
| Landfarming | Bioremediacja zanieczyszczonej gleby, osadów ściekowych i innych poprzez wkopanie ich w glebę i pobudzanie rozwoju biodegradujących mikroorganizmów. |
| Kompostowanie zbiornikowe | Grupa metod kompostowania wykorzystujących zbiorniki umożliwiające kontrolowanie temperatury i przepływu powietrza. Możliwe jest wykorzystanie zbiorników fermentacyjnych biogazowni. |
| Kompostowanie napowietrzonego statycznego stosu (ASP) | Metoda kompostowania wykorzystująca system napowietrzania kompostowanej masy w celu przyspieszenia jej rozkładu. Ze względu na koszt jest zwykle wykorzystywana przez zakłady produkujące duże ilości kompostu. |
| Kompostowanie pryzm trapezowych | Produkcja kompostu poprzez umieszczanie odpadów biodegradowalnych, takich jak obornik czy pozostałości roślinne, w podłużnych nasypach. Metoda zwykle jest stosowana w celu produkcji dużych ilości kompostu. |
Nielegalne, dzikie wysypiska śmieci
Zebrane zmieszane odpady trafiają w większości na zorganizowane wysypiska śmieci. Wciąż istnieje jednak spory problem nielegalnych wysypisk. W przypadku wysypisk legalnych, podlegających kontroli przez różnego rodzaju instytucje, śmieci od podłoża oddziela np. warstwa wytrzymałej folii zabezpieczającej i żużlu, dzięki czemu nie ma niebezpieczeństwa przedostania się groźnych substancji w głąb ziemi.
Nielegalne wysypiska śmieci nie posiadają odpowiednich zabezpieczeń, przez co szkodliwe substancje trafiają do gleby, a następnie do wód gruntowych. W dodatku na dzikie wysypiska trafiają głównie śmieci nieposegregowane, a więc także te wyjątkowo niebezpieczne dla środowiska np. baterie, leki czy opakowania po środkach chemicznych. Niekontrolowane wysypiska np. w lasach to także śmiertelne zagrożenie dla miejscach ptaków i innych zwierząt.
Segreguj, odzyskuj, oszczędzaj! Jak zmniejszyć ilość produkowanych śmieci?
Zalegające śmieci to problem każdego z nas. Wraz z rozwojem gospodarczym powstaje ich coraz więcej, co stanowi realne zagrożenie dla środowiska oraz dla naszego zdrowia. Poza segregacją i recyklingiem na szeroką skalę, warto zacząć od własnego domu i skutecznie ograniczać ilość wytwarzanych śmieci.
Według statystyk każdy z nas produkuje rocznie ponad 300 kg śmieci, z czego tylko część zostaje przetworzona i ponownie wykorzystana. Zmniejszenie ilości domowych odpadów nie tylko pozytywnie wpływa na przyrodę, ale też pozwala zaoszczędzić pieniądze.
Jeżeli chcemy, żeby na naszej planecie żyło się dobrze zarówno ludziom, jak też zwierzętom i roślinom, to warto zrobić wszystko, aby zmniejszyć ilość odpadów oraz zwiększyć ich ponowne wykorzystanie.
Jak długo rozkładają się śmieci:
- słoik szklany 4000 lat
- butelka plastikowa tzw. PET 1000 lat
- woreczek foliowy 100–120 lat
- puszka aluminiowa 10 lat
- niedopałek papierosa 3–4 miesiące – z filtrem 2 lata
- bilet autobusowy 3-4 miesiące
- chusteczki higieniczne 3 miesiące
- skórka banana 1-2 miesiące
Rób zakupy z głową
Dbałość o środowisko i własny portfel warto rozpocząć od codziennych czynności. Wychodząc na zakupy, najlepiej zaopatrzyć się w płócienną torbę wielokrotnego użytku. Zrezygnuj z foliowych reklamówek, które nadal są oferowane przez sklepy. Wyeliminujmy też plastikowe naczynia i jednorazowe sztućce na rzecz tych tradycyjnych.
Zmniejszyć ilość trafiających do kosza opakowań możesz również dokonując świadomych wyborów. Przy zakupie świeżych owoców i warzyw odrzuć te, które owinięte są w dodatkowe woreczki lub znajdują się na plastikowych tackach.
Zwracaj również uwagę na rodzaj opakowania, wybieraj najlepiej szklane lub wykonane z materiałów biodegradowalnych. Po zużyciu ich zawartości możesz ponownie je wykorzystać, np. do przechowywania kuchennych przypraw.
dodatkowe informacje:
Zrównoważone zakupy
Zasada 3R, 5R, 8R
Zero Waste
Wykorzystuj bioodpady
W kuchni gromadzimy największe ilości śmieci. Podczas przygotowywania posiłków do kosza wrzucamy nie tylko opakowania po produktach żywnościowych, ale też obierki z warzyw i owoców, pestki, kości, pozostałości po obróbce mięsa oraz niezjedzone resztki przyrządzanych potraw. Wszystko to już w krótkim czasie powoduje powstawanie nieprzyjemnego zapachu, który przyciąga insekty oraz gryzonie.
W domach, w których często i obficie się gotuje śmieci należy wynosić niemal codziennie.
Ten niechciany zazwyczaj obowiązek można ograniczyć do minimum dzięki wykorzystaniu domowego utylizatora bioodpadów. To urządzenie zasilane prądem, które przerabia wszelkiego rodzaju odpady organiczne na ekologiczny, higieniczny proszek. Może on być wykorzystywany jako nawóz do kwiatów, dodatek do karmy dla zwierząt lub po prostu wyrzucony.
W procesie mielenia, suszenia i chłodzenia nie tylko redukuje się masę odpadów, ale i nieprzyjemne zapachy. Łatwo utrzymać je także w czystości, bowiem wewnętrzne elementy zazwyczaj nadają się do mycia w zmywarce. Dzięki kompaktowym rozmiarom i niewielkiej wadze takie urządzenia można wygodnie schować w kuchennej szafce pod zlewem niczym tradycyjny kosz.
Segreguj śmieci
W polskich miastach, na osiedlach, w domach znajdują się odpowiednie pojemniki do sortowania odpadów. Takie kosze oprócz przypisanych kolorów oznaczone są również naklejkami, dzięki którym prawidłowa segregacja śmieci staje się prostsza.
W wielu sklepach ze sprzętem elektronicznym znajdują się specjalne pojemniki, w których można bezpiecznie zostawić zużyte baterie. Pamiętaj, że za wyrzucenie na śmietnik zniszczonego komputera, niesprawnej lodówki czy telewizora grozi grzywna.
Sprawny sprzęt AGD lub RTV, z którego nie chcemy już korzystać sprzedajmy lub przekażmy potrzebującym. Zgodnie z ustawą mamy możliwość bezpłatnego oddania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego do wyznaczonych przez gminy punktów zbiórki.
dodatkowe informacje:
Elektroodpady (elektrośmieci)
♻️ Śmieci i odpady – dodatkowe informacje:
air-commerce, aluminium, baterie, cykl życia produktu, dzikie wysypiska, Dyrektywa Single Use Plastic (SUP), Dyrektywa opakowaniowa, ekoprojektowanie, elektroodpady (elektrośmieci), gospodarka odpadami, greenwashing, Hierarchia postępowania z odpadami (Waste hierarchy), End Plastic Pollution, kompost, kompostowanie, Less Waste, mikroplastik, opakowania ekologiczne, oznaczenie opakowań ze względu na skład chemiczny, overpacking (nadmier opakowania), Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), papier, Plastisfera (Plastisphere), Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), recykler, recykling odpadów, recyklomaty, Rot (Kompostuj), Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP), segregacja odpadów, selektywna zbiórka odpadów, spalarnie odpadów, Sprzątanie Świata (Clean up the World), system kaucyjny (depozytowy), szkło, tworzywa (polimery) biodegradowalne (zielone polimery), tworzywa sztuczne (plastik), świadomy konsument i odpowiedzialna konsumpcja, upcykling odpadów, utylizacja odpadów, Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wysypiska śmieci (składowiska odpadów), zakład termicznego przetwarzania odpadów, zanieczyszczenie środowiska, Zasada 3R, Zasada 5R, Zasada 8R, Zero Waste, znaki ekologiczne, znaki ekologiczne dla opakowań, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE)
źródło: materiały prasowe
Gospodarka odpadami, autorzy, licencja CC BY SA 3.0
Lista technologii gospodarowania odpadami stałymi, autorzy, licencja CC BY SA 3.0
🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕
🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
