Naukowcy z Niemiec, Włoch i z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży sprawdzili, czy duże drapieżniki nadal „liczą się” w ekosystemach silnie opanowanych przez człowieka. Aktywność ludzi, np. polowania, mogą wpływać na populacje kopytnych bardziej niż obecność drapieżników – twierdzą.
Duże drapieżniki, polując, mogą ograniczać zagęszczenie zwierząt kopytnych. Tę zdroworozsądkową tezę potwierdzono już wcześniej w badaniach rozległych ekosystemów, stosunkowo niezmienionych przez człowieka.
Natomiast w nowej publikacji na łamach „Journal of Applied Ecology” przedstawiciele ośrodków badawczych z Niemiec, Włoch i z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży rozważają, czy duże drapieżniki nadal spełniają swoje ekologiczne zadania w ekosystemach, które są silnie opanowane przez człowieka.
Badania objęły niemal 500 wybranych obszarów na terenie 28 krajów Europy. Naukowcy sprawdzali, jak obecność dużych drapieżników (występujących w różnych konfiguracjach wilków, rysi i niedźwiedzi) wpływa na zagęszczenie jeleni. Sprawdzali też, czy na badanych obszarach dochodzi do ingerencji ze strony człowieka.
Jak się okazuje, zagęszczenie jeleni z powodu drapieżników malało tylko wtedy, kiedy na danym terenie występowały jednocześnie wilki, rysie i niedźwiedzie. Pojedyncze występowanie tych gatunków nie ma większego znaczenia dla zagęszczenia populacji jeleni.
Jeśli natomiast chodzi o oddziaływanie ludzi na zagęszczenie jeleni – to wpływ jest bardzo silny np. w przypadku polowań, które wyraźnie negatywnie wpływają na zagęszczenie jeleni. Efekt ten był silniejszy niż efekt obecności wszystkich dużych drapieżników. A one z kolei oddziałują na środowisko najmocniej tam, gdzie presja ze strony ludzi jest stosunkowo najmniejsza.
Autorzy badania sugerują, że jeśli ludzie chcą „dopuścić do głosu” naturalne mechanizmy regulacyjne – np. doprowadzić do sytuacji, w której to duże drapieżniki miałyby regulować liczebność populacji zwierząt kopytnych – należy ograniczyć nasz własny, ludzki wpływ na ekosystemy.
Dotyczy to całego społeczeństwa – choć wiadomo, że istnieją różne opinie na temat obecności dużych drapieżników w Europie. Duże drapieżniki, zwłaszcza wilki, wracają do krajobrazu Europy i mogą się przystosować do życia nawet w gęsto zaludnionych okolicach, jak Holandia czy Niemcy.
zauważa jeden z autorów badania, dr hab. Dries Kuijper z IBS PAN
Prof. Kuijper podkreśla, że powrót dużych drapieżników to proces naturalny, który jest postrzegany przez różne grupy w bardzo różny sposób.
Ekolodzy często patrzą jedynie na pozytywne strony całej tej historii: powrót dużych drapieżników to sukces działań związanych z ochroną, co może docelowo przywrócić niektóre procesy naturalne. Natomiast przeciwnicy powrotu dużych drapieżników widzą tylko zagrożenia. Bywa, że wilki polują na owce lub bydło, dlatego szybko dochodzi do konfliktów na linii ludzie – drapieżniki. Aby te konflikty rozwiązać, my – ludzie – musimy się dostosować i chronić trzody. I właśnie z powodu tych skrajnie odmiennych poglądów to, ile wilków my – jako społeczeństwo – chcemy mieć w Europie – stanowi przedmiot decyzji politycznej, opierającej się na różnych punktach widzenia.
mówi
Jak przypomniał, w wielu europejskich krajach trwa duża dyskusja, czy dopuścić polowania na wilki.
W badaniu dochodzimy do stwierdzenia, iż dobrze zdać sobie sprawę, że wartość powrotu wilków do Europy widać zwłaszcza w tych częściach kontynentu, których my – ludzie – nie poddaliśmy w pełni regulacjom. Na terenach, gdzie nie ma polowań, możemy więc obserwować, jak duże drapieżniki robią swoje i wspierają naturalne procesy. Moim zdaniem to coś bardzo cennego, ponieważ myśliwi nie zastąpią ekologicznych konsekwencji obecności drapieżników.
zauważa badacz
Naukowiec odnosi się też do sensowności regulowania wielkości populacji kopytnych przez człowieka.
Tak: ludzie mogą regulować liczbę jeleni. I nie: nie wpłyną na ich zachowania przestrzenne i zmiany zachowania, wynikające z obecności wilków. Wpływ tych dużych drapieżników utraciliśmy w ostatnich stuleciach w Europie. Teraz jest szansa, by go odzyskać. Moim zdaniem powinniśmy dostrzec wartość powrotu wilków do naszych krajobrazów. Należy zrobić krok do tyłu i zostawić sprawy przyrodzie.
sugeruje Dries Kuijper
Zapytany o to, czy wnioski z badań można wykorzystać w praktyce, badacz mówi o dwóch przekazach, jakie z nich płyną i mają znaczenie dla zarządzania czy ochrony przyrody.
Po pierwsze – nie powinniśmy się zbytnio martwić tym, że duże drapieżniki mają wielki wpływ na ssaki kopytne. Często słyszymy, że kiedy na dany teren wracają wilki, to nic nie zostaje myśliwym, którzy – chcąc polować na jelenie – patrzą na duże drapieżniki jak na konkurencję. Nasze badanie pokazuje, że obecność wilków (czy innych dużych drapieżników) nie jest konsekwentnie związana z wyraźną redukcją zagęszczenia jeleni. W niektórych wypadkach mogą one zmniejszyć liczbę jeleni, ale – patrząc całościowo na Europę – mają bardziej subtelny wpływ na ich populacje. W skrócie: duże drapieżniki nie są poważną konkurencją dla myśliwych.
Po drugie wpływ dużych drapieżników na gatunki ofiar jest najsilniejszy w częściach Europy najmniej zmienionych przez człowieka. Na większości obszarów Europy polowania są głównym czynnikiem, który określa zagęszczenie jeleni. Zaskakujące, jak mało w Europie zostało obszarów wolnych od polowań.
dodaje naukowiec z IBS PAN
Przypomina też badanie, prowadzone przez Susan Van Beeck Calkoen i jej współpracowników w 2020 roku. Pokazuje ono, że nawet w najlepiej chronionych obszarach Europy – parkach narodowych, polowania na kopytne to popularna praktyka zarządzania populacjami (prowadzi je 68% wszystkich parków narodowych).
Oczywiście to bardzo dziwne. Celem parków narodowych jest ochrona procesów naturalnych, natomiast polując – w pewien sposób im zapobiegamy. Zwłaszcza teraz, kiedy duże drapieżniki – w szczególności wilk – wracają do krajobrazu Europy, możemy sięgnąć do bardziej naturalnych sposobów regulowania liczebności jeleni. To oznacza, ze powinniśmy się starać, aby duże drapieżniki mogły wykonywać swoje zadania, czemu od wieków przeciwni byli myśliwi. Co więcej, duże drapieżniki mają większy wpływ na swoje ofiary z grupy ssaków kopytnych. Oprócz tego, że regulują zagęszczenie, wywierają też istotny wpływ na zachowanie zwierząt kopytnych. To bardzo cenne konsekwencje obecności dużych drapieżników, wracających do krajobrazu Europy, i warto je stymulować. Jest to bardzo ważny czynnik promowania naturalnych procesów i bioróżnorodności.
podsumowuje naukowiec
źródło: naukawpolsce.pap.pl, Anna Ślązak
🌍 Ekologia, przyroda, środowisko – dodatkowe informacje:
agrocenoza, agroleśnictwo, atmosfera, biocenoza, biodegradacja, biofilia, biofobia, biologia, biom, bioróżnorodność, biosfera, biotop, błękitna planeta Ziemia, czwarta przyroda, drzewa, ekologia, ekoaktywizm, ekologizm, ekopolityka, ekosystem, ekozofia, eukarionty, ewolucja, fauna, fitocenoza, flora, gatunek, geosfera, habitat, hydrosfera, kalendarz ekologiczny, kalendarium wydarzeń ekologicznych, klimaks, koszenie trawników, krajobraz, las pierwotny, litosfera, łąka, mała retencja, martwe drewno, miedza, mikroorganizm, mokradło, natura, obszary siedliskowe, ochrona bierna, ochrona czynna, ochrona przyrody, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków, organizm, pastwisko, park ciemnego nieba, pedosfera, populacja, powłoka ziemska, prawa zwierząt, przyroda, reintrodukcja, renaturalizacja, rekultywacja, renaturyzacja, restytucja, retencja, rewilding (zdziczanie, zadziczanie), rewitalizacja, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo regeneratywne, sieć troficzna, siedlisko, sozoligia, stanowisko, starodrzew, struktura ekosystemu, sukcesja, środowisko: przyrodnicze (naturalne), antropogeniczne, sztuczne, zdegradowane, torfowisko, trzeci krajobraz, turystyka ekologiczna, woda, wszechświat, zadrzewienia śródpolne, zasoby naturalne, Ziemia, zoocenoza, życie
🌱 formy ochrony przyrody w Polsce:
Obszar Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin zwierząt i grzybów, park krajobrazowy, park narodowy, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe
ekologiczne idee:
filozofia Leave No Trace, kodeks (dekalog) podróżnika, głęboka ekologia, Hipoteza Gai, Wildlife Selfie Code
konwencje, traktaty, konferencje, święta:
Agenda 21
Dyrektywy ws. jakości powietrza (AAQD)
Rozporządzenie UE przeciwko wylesianiu European Union Deforestation Regulation (EUDR)
Konwencją Helsińską HELCOM (Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku)
Konwencja Jamajska (Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza)
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk – Konwencja Berneńska
Konwencja Londyńska (Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji)
Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza Przez Statki)
Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea, UNCLOS)
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt – Konwencja Bońska CMS
Konwencja o różnorodności biologicznej CBD
Konwencja Ramsarska
Konferencja i deklaracja Sztokholmska ONZ
Konwencja Waszyngtońska CITIES
Konwencja Wiedeńska w Sprawie Ochrony Warstwy Ozonowej
Konwencja w Sprawie Ochrony i Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN
Nature Restoration Law
Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy EUROBATS
Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku Północno-Wschodniego Atlantyku Morza Irlandzkiego i Morza Północnego ASCOBANS
Porozumienie Paryskie
Protokół z Kioto
Protokół z Montrealu (Protokół Montrealski)
Ramowa dyrektywa wodna
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu UNFCCC
Strategia Różnorodności Biologicznej w UE do 2030
Szczyt Ziemi 1992 (Earth Summit 1992)
Szczyt Ziemi 2002 (The World Summit on Sustainable Development)
Światowy Dzień Środowiska
Traktat o przestrzeni kosmicznej (Outer Space Treaty)
🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕
🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
