Zero Waste (Zero Odpadów, Zero Marnowania)

Zero Waste to ochrona wszystkich zasobów poprzez odpowiedzialną produkcję, konsumpcję, ponowne wykorzystanie i odzyskiwanie wszystkich produktów, opakowań i materiałów, bez ich spalania, zrzutów do ziemi, wody lub powietrza, które zagrażają środowisku lub zdrowiu ludzkiemu. Idea zero odpadów to podejście polegające na stworzeniu gospodarki o obiegu zamkniętym, w którym używa się zasobów, zamiast tworzyć odpady.

Życie wedle idei Zero Waste sprowadza się do stosowania Zasady 5R:

• odmawiaj (refuse)
• unikaj, ogranicz (reduce)
• używaj ponownie (reuse)
• utylizuj, recyklinguj, oddaj do odzysku (recycle)
• kompostuj (rot)

Podstawowe informacje

Termin Zero Waste został po raz pierwszy użyty przez chemika dr. Paula Palmera w latach 70. XX wieku. Nazwał on swoją firmę założoną w Kalifornii Zero Waste Systems Inc. Dr. Palmer założył również Instytut Zero Waste, który głosi ideę Zero Odpadów, stawiając przede wszystkim na odpowiednie projektowanie produktów, tak aby mogły być wykorzystywane wielokrotnie, bez konieczności ich wyrzucania.

Ruch Zero Waste zyskał rozgłos w latach 1998–2002. W 1995 roku Dr Daniel Knapp z firmy Urban Ore z Berkeley w Kalifornii podróżował po Australii i odbył pierwszą z serii rozmów z rządami, przedsiębiorstwami i obywatelami w dużych miastach. Rozmowy te, dotyczyły sposobu maksymalizacji odzyskiwania materiałów i zminimalizowania marnowania poprzez ponowne wykorzystanie, recykling i kompostowanie. W 2003 roku na międzynarodowym spotkaniu w Beaumaris w Walii omawiano i formułowano zasady Zero Waste International Alliance.

Znaną popularyzatorką ruchu Zero Waste jest Francuzka mieszkająca w Kalifornii, Bea Johnson, która przez rok w czteroosobowej rodzinie zredukowała objętość powstających odpadów do jednego słoika. Stopniową rezygnację z zakupów, które generują śmieci, oraz sposoby na ponowne wykorzystywanie odpadów Bea Johnson opisała w swojej książce „Pokochaj swój dom”, której podtytuł brzmi: „Zero Waste Home, czyli jak pozbyć się śmieci, a w zamian zyskać szczęście, pieniądze i czas”.

Można powiedzieć, że Zero Waste to swego rodzaju styl życia będący jednocześnie zbiorem nawyków i poglądów związanych z funkcjonowaniem w obrębie środowiska, co nawet może przybrać formę ideologii. Nadrzędnym jej celem jest realne zredukowanie ilości wytwarzanych przez nas odpadów, ale i odpowiednie przetworzenie tego, co już wytworzyliśmy.

Hierarchia Zero Waste – Zasada 5R

Podstawowym aktem prawnym ustalającym cele i zadania dotyczące właściwego postępowania z odpadami jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19.11.2008 w sprawie odpadów. Główną ideą aktu, jest tworzenie środków prawnych, promujących koncepcję społeczeństwa, dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystywania odpadów jako zasobu.

Hierarchia Zero Waste to zestaw procesów, które mają na celu ochronę środowiska naturalnego ze znacznie szerszej perspektywy, niż powszechnie znana hierarchia sposobów postępowania z odpadami. Reguły Zero Waste komunikują, że nacisk należy położyć na zasoboszczędność i unikanie powstawania odpadów.

Zero waste sprowadza się do stworzenia przestrzeni, w której mamy dosłownie brak śmieci. Ten styl najlepiej definiuje pięć angielskich słów zaczynających się na literę R, czyli: Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot. Łącznie nazywane są one Zasadą 5R.

zobacz więcej informacji: Zasada 5R

zobacz również:
Zasada 3R, Zasada 8R

Różnica między Zero Waste a recyklingiem

Recykling definiuje się jako wykorzystywanie odpadów, jako surowca wtórnego w procesach przemysłowych, jednak recykling bezpośrednio koncentruje się na problemie śmieci, a nie na źródle problemu. Zero Waste zaś, dąży do inteligentnego przeprojektowania praktyk przemysłowych i handlowych w celu wyeliminowania odpadów, które trzeba by było zbierać, sortować, przetwarzać, doczyszczać i dopiero po tych kosztownych procesach kierować do recyklingu.

Zero Waste to koncepcja, zgodnie z którą, produkty i ich opakowania są wytwarzane w sposób umożliwiający ich naprawę, odnowę, przetwórstwo i ponowne wykorzystanie w innych, pokrewnych zastosowaniach.

Zero Waste nie ogranicza racjonalnego gospodarowania odpadami, ale proponuje optymalizację dotychczasowych działań recyklingowych. Dąży do kreowania i stosowania nowych, innowacyjnych metod, które mają minimalizować ilość odpadów.

Koncepcja Zero Waste pretenduje do bycia wyższą formą dbałości o środowisko naturalne niż jedynie odzysk i recykling.

Zero Waste na świecie

Polityka odpadowa na świecie opiera się m.in. na Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) – Extended Producer Responsibility (EPR). EPR stanowi łańcuch kontroli produkcji, który obejmuje cały cykl życia produktu.

W Kanadzie każda prowincja przyjęła ustawodawstwo w zakresie EPR, co przyczyniło się do powstania szeregu nowych programów recyklingu. W Niemczech, przepisy wprowadzające EPR obowiązują od 1991 roku. Dzięki temu zanotowano tam wzrost efektywności na wielu poziomach gospodarki.

Kalifornia to pierwszy stan w Stanach Zjednoczonych, w którym w 2001 roku stworzono konkretne cele związane z ideą Zero Waste. Dzięki temu San Francisco stało się najczystszym miastem w Ameryce Północnej

Inspiracją dla życia w duchu idei Zero Waste może być japońskie miasto Kamikatsu. W 2003 roku wprowadzono tam obowiązek segregacji odpadów na 9 kategorii, następnie rozszerzono listę do blisko 40 frakcji. Obecnie system recyklingu odpadów zakłada 45 kategorii. Dzięki temu w 2016 roku osiągnięto 80% wskaźnik recyklingu. Swoje odpady mieszkańcy zanoszą do Stacji Odpadów, gdzie znajdują się pojemniki służące do segregacji, np. osobne pojemniki na zużyty olej spożywczy, tkaniny, koce i dywany, czy nawet na pałeczki jednorazowe. Dodatkowo każdy mieszkaniec Kamikatsu ma obowiązek kompostowania odpadów organicznych.

Dzisiaj koncepcja Zero Waste jest standardem dla wielu lokalnych, krajowych i międzynarodowych organizacji.

Zero Waste w Polsce

W Polsce najprężniej działającą grupą na Facebooku jest Zero Waste Polska. Członkowie grupy dzielą się pomysłami na ograniczenie odpadów i wykorzystanie istniejących.

Od 2017 roku działa Polskie Stowarzyszenie Zero Waste zostało na rzecz zmiany świadomości społecznej dotyczącej zasobów, promując styl życia wedle idei zero odpadów.

Zero Waste – blogi, strony internetowe, portale

• Eco Cycle
• Ograniczam się
• Polskie Stowarzyszenie Zero Waste
• Targi Zero Waste w Polsce 
• TEDx Bea Johnson
• TEDx Charles Moore o Oceanach plastiku
• Na nowo śmieci
• Zero Waste Europe
• Zero Waste Home – blog Bei Johnson 
• Zero Waste Switzerland

Zero Waste – literatura

Pokochaj swój dom, Bea Johnson
Styl życia Zero Waste. Śmieć mniej, żyj lepiej, Amy Krost
Zero waste. 101 sposobów na życie w zgodzie z naturą, Kathryn Kellogg
Zero waste. Nowa jakość życia w 30 dni, Anita Vandyke
Życie zero waste. Żyj bez śmieci i żyj lepiej, Katarzyna Wągrowska

źródło: materiały prasowe
Zero Waste, autorzy, licencja CC BY SA 3.0

♻️ Śmieci i odpady – dodatkowe informacje:
air-commerce, aluminium, baterie, cykl życia produktu, dzikie wysypiska, Dyrektywa Single Use Plastic (SUP), Dyrektywa opakowaniowa, ekoprojektowanie, elektroodpady (elektrośmieci), gospodarka odpadami, greenwashing, Hierarchia postępowania z odpadami (Waste hierarchy), End Plastic Pollution, kompost, kompostowanie, Less Waste, mikroplastik, opakowania ekologiczne, oznaczenie opakowań ze względu na skład chemiczny, overpacking (nadmier opakowania), Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), papier, Plastisfera (Plastisphere), Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), recykler, recykling odpadów, recyklomaty, Rot (Kompostuj), Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP), segregacja odpadów, selektywna zbiórka odpadów, spalarnie odpadów, Sprzątanie Świata (Clean up the World), system kaucyjny (depozytowy), szkło, tworzywa (polimery) biodegradowalne (zielone polimery), tworzywa sztuczne (plastik), świadomy konsument i odpowiedzialna konsumpcja, upcykling odpadów, utylizacja odpadów, Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wysypiska śmieci (składowiska odpadów), zakład termicznego przetwarzania odpadów, zanieczyszczenie środowiska, Zasada 3R, Zasada 5R, Zasada 8R, Zero Waste, znaki ekologiczne, znaki ekologiczne dla opakowań, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE)

🛒 Świadomy konsument – dodatkowe informacje:
ekologiczne i zrównoważone święta, black friday, Clean label, cyber monday, cyfrowy paszport produktu (Digital Product Passport, DPP), cykl życia produktu (Life Cycle Assesment, LCA), data przydatności do spożycia, data ważności, degrowth, domowe (naturalne) środki czystości, dyrektywa Cyfrowa, Dyrektywa Omnibus, dyrektywa PPWD (Packaging and Packaging Waste Directive), dyrektywa Towarowa, dyrektywa Single-Use Plastics, ekoprojekt, ekoprojektowanie (ecodesign), etykiety energetyczne, garderoba kapsułowa (capsule gardrobe), greenwashing (ekościema, ekomanipulacja, zielone kłamstwo), ekonomia subskrypcji, fast fashion (szybka, śmieciowa moda), fast homeware, gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), kosmetyki naturalne (ekokosmetyki), lęk przed wypadnięciem z obiegu (Fear of missing out, FOMO), marnowanie żywności, Nutri-Score (5-Colour Nutrition Label, 5-CNL) pięciokolorowa etykieta żywieniowa, olej palmowy, odpowiedzialna konsumpcja, pakiet odpadowy, Prawo Do Naprawy (#RightToRepair), produkt bio, produkt ekologiczny (eko), produkt naturalny, recykling, redesign, rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP), ekonomia współdzielenia (sharing economy), slow fashion, społeczna lodówka, strategia Od pola do stołu, system kaucyjny, transport ekologiczny, turystyka ekologiczna, upcykling, uwalnianie książek (bookcrosing), zdrowa żywność, zrównoważona moda, zrównoważone rybołówstwo, żywność alternatywna, żywność drukowana, żywność ekologiczna

ślad ekologiczny (ecological footprint), ślad środowiskowy (environmental footprint), ślad węglowy (carbon footprint), ślad wodny (water footprint)
air-commerce, downsizing, overpackaging

Jak każdego dnia dbać o środowisko naturalne:
na wakacjach, na zakupach, w podróży, ograniczenie zużycia papieru
oszczędzanie energii elektrycznej (oszczędzanie prądu): tryb czuwania Stand-by
energooszczędne oświetlenie: świetlówka kompaktowa (energooszczędna), żarówka LED
oszczędzanie gazu, oszczędzanie wody: perlator
energooszczędna wentylacja, energooszczędne ogrzewanie
energooszczędne urządzenia: czajnik elektryczny, komputer, lodówka i zamrażarka, odkurzacz, okap kuchenny, piekarnik, płyta grzejna, pojemnościowy podgrzewacz do wody, pralka, telewizor, zmywarka
segregacja odpadów
znaki i oznaczenia ekologiczne

Ekologiczny styl życia:
dieta planetarna, fleksitarianizm, foodsharing, freganizm, jadłodzielnia, Lifestyles of Health and Sustainability (LOHAS), Less Waste, lodówka społeczna, roślinne zamienniki mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego, Repair Cafe, Slow fashion, Slow life, weganizm, wegetarianizm,
Zero Waste
zasada 3R, zasada 5R, zasada 8R: Rethink (Przemyśl swoją relację ze środowiskiem), Refuse (Odmawiaj), Reduce (Unikaj), Reuse (Użyj ponownie), Rehome (Znajdź nowy dom), Repair (Naprawiaj), Recycle (Utylizuj, Recyklinguj, Oddaj do odzysku), Rot (kompostuj)

🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕

🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl

🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie