Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą

Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą został ogłoszony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 30 stycznia 1995 roku. Na dzień obchodów wyznaczono 17 czerwca.

Organizacja Narodów Zjednoczonych zachęca do zwiększonego wysiłku na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym, w szczególności tym, które mają wpływ na kurczenie się zasobów wody pitnej. Wzywa wszystkie państwa świata do pogłębienia wiedzy na temat potrzeby międzynarodowej współpracy w zakresie zjawiska pustynnienia i skutków suszy, oraz realizacji postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia w krajach poważnie dotkniętych suszą zwłaszcza w Afryce.

Obchody Światowego Dnia Walki z Pustynnieniem i Suszą przyczyniają się do wzrostu świadomości o codziennych trudach społeczności żyjących na terenach dotkniętych tym problemem i konieczności ich przezwyciężania dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.

Podstawowe informacje

Z danych przedstawionych przez ONZ wynika, że 3,6 mld ludzi na świecie ma problem z dostępem do wody pitnej, a do 2045 roku 135 milinów może zostać wysiedlonych w wyniku pustynnienia. W myśl rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, prawo do bezpiecznej, czystej wody zdatnej do picia oraz do urządzeń sanitarnych jest prawem niezbędnym do zapewnienia korzystania w pełni z życia i praw człowieka. Dlatego tak istotne są działania na rzecz ograniczania dynamiki zmian klimatycznych powodujących suszę i pustynnienie, a także ochrona zasobów wody pitnej.

Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą ma na celu zainicjowanie działań, które przywrócą zdegradowanym terenom wartość gospodarczą, utworzą nowe, zielone miejsca pracy, zwiększą bezpieczeństwo zasobów żywności, oraz pomogą odbudować bioróżnorodność, a także przeciwdziałać zmianom klimatu. Dzień ten wpisuje się w agendę Dekady Restytucji Ekosystemów, czyli planu działań ONZ na lata 2021-2030, którego celami są zapobieganie, powstrzymywanie i odwracanie procesów degradacji ekosystemów na wszystkich kontynentach i oceanach.

Zgodnie z prognozami ONZ, żeby uchronić ludzkość przed nadchodzącym niebezpieczeństwem pustynnienia, do 2030 roku musimy odbudować blisko 800 mln ha zdegradowanych gruntów na całym świecie.

Problem braku wody i okresowych susz dotyczy również Polski, która posiada in toto 60 mld m3 odnawialnych zasobów wodnych, czyli niewiele więcej niż Egipt (57,5 mld m3). Nieco lepiej zasoby wodne Polski wypadają w wartościach per capita. Według szacunków ONZ, rocznie na każdego Polaka przypada średnio około 1600 m3 wody, co jest wynikiem trzykrotnie lepszym niż w przypadku mieszkańców Egiptu, jednak mocno poniżej średniej europejskiej wynoszącej 4500 m3.

Rosnąca temperatura, brak trwałej pokrywy śnieżnej w miesiącach zimowych, ulewne deszcze – to zjawiska, które nasiliły się w Polsce w ostatnich latach i mają duży wpływ na kurczące się zasoby wodne Polski.

Historia ustanowienia Dnia Walki z Pustynnieniem i Suszą

• 1960-1970 – w latach 60 ubiegłego wieku w centralnej części Mali krajobraz wyglądał inaczej. Scenerię tworzyły olbrzymie połacie lasów i buszu. Wody Nigru, chociaż nieregularnie, zalewały pola, pozostawiając żyzną ziemię. Dewastacja krajobrazu rozpoczęła się na początku lat 70. Długotrwałe susze, wzrost liczby mieszkańców, a co za tym idzie coraz liczniejsze stada bydła niszczyły gleby pastwisk i grubą warstwę próchnicy pokrywającą wydmy. Spasanie pastwisk i wyrąb drzew, postępujące szybciej niż ich odrastanie, sprzyjały rozprzestrzenianiu się wydm. Wylewy Nigru przestały docierać do środkowych regionów tego kraju. Susza na przełomie lat 60. i 70. w Afryce Subsaharyjskiej pochłonęła ponad 200 tysięcy ludzi i miliony zwierząt.
• 1973 rok – nastąpiło powołanie złożonego z 9 państw, Międzyregionalnego Komitetu Stałej Kontroli Susz w Sahel (Inter-State Permanent Committee on Drought Control in the Sahel, CILSS)
• 1977 rok – na obradach Konferencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej Pustynnienia (United Nations Conference on Desertification, UNCOD) w Nairobi, po raz pierwszy uznano proces rozprzestrzeniana się obszarów pustynnych, jako problem światowy oraz przyjęto plan działań do walki z pustynnieniem
• 1992 rok – na Szczycie Ziemi Środowisko i Rozwój (United Nations Conference on Environment and Development, UNCED) w Rio de Janeiro przyjęto Agendę 21, która stanowi zbiór zaleceń i wytycznych dla zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju
• 17 czerwca 1994 rok – nastąpiło przyjęcie w Paryżu Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia w krajach poważnie dotkniętych suszą i/lub pustynnieniem
• 14 października 1994 rok – podpisanie Konwencji w imieniu Wspólnoty Europejskiej
• 1996 rok – wejście w życie Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia
• 17 czerwca 2001 rok – podpisanie Konwencji przez Polskę
• 12 luty 2002 rok – wejście w życie Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia w Polsce
• październik 2002 rok – na Światowym Szczycie Zrównoważonego Rozwoju (World Summit on Suistainable Development, WSSD) w Johannesburgu rządy wezwały, by Fundusz Globalnego Środowiska (GEF) pełnił funkcję mechanizmu finansowego Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia
• 23 grudnia 2003 rok – zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło 2006 rok Międzynarodowym Rokiem Pustyń i Pustynnienia (rezolucja 58/211). Główną przesłanką tej decyzji była chęć zwrócenia uwagi na coraz powszechniejszy proces wysuszania i degradacji gleb. Przedstawiciele Zgromadzenia Ogólnego podkreślili, że sytuacja ta utrudnia realizację celów Deklaracji Milenijnej ONZ z 2000 roku, zwłaszcza pierwszego, zakładającego redukcję ubóstwa i głodu.
• 2006 rok – zgromadzenie Ogólne ogłosiło Międzynarodowym Rokiem Pustyń i Pustynnienia
• do dzisiejszego dnia Konwencje podpisało 191 krajów

Rezolucja 58/211 z 2003 roku

Rezolucja 58/211 zachęca Rządy do aktywnego uczestnictwa w inicjatywach podjętych w ramach Międzynarodowego Roku Pustyń i Pustynnienia. Wskazuje także na główny cel obchodów, jakim jest ochrona różnorodności biologicznej pustyń oraz podniesienie społecznej świadomości o ryzyku płynącym z rozprzestrzeniania się obszarów pustynnych.

Ponadto rezolucja:

• zachęca do założenia krajowych komitetów i zaangażowanie się w działania związane z obchodami IYDD
• wyznacza Sekretarza Wykonawczego Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia na przewodniczącego obchodów Roku, współpracującego z Programem Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), Programem Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Międzynarodowym Funduszem Rozwoju Rolnictwa (IFAD) i innymi organami Narodów Zjednoczonych
• nakłania kraje do podejmowania działań w ramach obchodów IYDD, które przyczynią się do realizacji celów Konwencji NZ w sprawie zwalczania pustynnienia
• apeluje do międzynarodowych organizacji i państw członkowskich ONZ o wspieranie inicjatyw podjętych w ramach Roku 2006 przez państwa najdotkliwiej odczuwające skutki degradacji gleb i procesów pustynnienia (zwłaszcza Afrykę i kraje najsłabiej rozwinięte)

Pustynnienie

Pustynnienie to proces degradacji gleb na terenach suchych, półsuchych i półwilgotnych. Wpływa na to wiele czynników, jak zmiany klimatyczne, czy działalność człowieka w postaci nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych.

Pustynnienie prowadzi do zmniejszenia terenów rolniczych, oraz przyspiesza erozję gleby, która przyczynia się do obniżenia żyzności ziemi. Tam, gdzie do tej pory można było uprawiać rośliny czy wypasać zwierzęta, staje się to niemożliwe, gdyż tereny te zmieniają się w pustynię. Ważnym skutkiem procesu pustynnienia są zniszczone ekosystemy. Naturalne środowisko zwierząt i roślin ulega degradacji.

Walka z pustynnieniem to przede wszystkim działania wspomagające obszary suche, półsuche i półwilgotne dla osiągania zrównoważonego rozwoju. Zagrożone pustynnieniem kraje wprowadzają zakaz wycinania drzew, oraz nakładają ograniczenia wypasu bydła lub zużycia wody. Jednocześnie wprowadzają akcję zalesiania i sadzenia roślinności w dolinach rzek okresowych.

dodatkowe informacje:
Pustynnienie
Susza

Jak możemy sobie radzić z pustynnieniem?

Na obszarach zagrożonych pustynnieniem należy:

• zakazać wycinki drzew
• wprowadzić zalesianie
• odpowiednie i oszczędne nawadnianie pół uprawnych
• ograniczyć wypasu bydła
• sadzić roślinność w dolinach rzek okresowych
• tworzyć pomiędzy polami pasów drzew i krzewów
• zmniejszyć zużycie wody poprzez jej racjonalne gospodarowanie

źródło: materiały prasowe

⛈️ Zmiany klimatu – dodatkowe informacje:
carbon offset, dekarbonizacja, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), depresja klimatyczna (ekolęk, lęk klimatyczny), fakty i mity klimatyczne, handel emisjami CO2, hipoteza pistoletu metanowego, naturalna zmienność klimatu, neutralność klimatyczna, neutralność węglowa, odnawialne źródła energii, rekompensata węglowa, sekwestracja CO2, ślad ekologiczny, ślad węglowy, ślad wodny, węglowy rezerwuar, zielona transformacja energetyczna, zielony rozwój, zrównoważony rozwój

🌡️ efekt cieplarniany, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie
dwutlenek węgla, freony (chlorofluorowęglowodory CFC), metan, ozon, podtlenek azotu

międzynarodowe organizacje, petycje, protokoły, umowy:
Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS), Europejski Zielony Ład, funduszu Loss and Damage, Green Climate Fund, Konferencje Stron COP (Conferences of the Parties), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), Petycja Oregońska, Porozumienie Paryskie, Protokół z Kioto, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC, FCCC)

zagrożenia ekologiczne związane z zmianami klimatu:
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, El Niño, ekstremalne zjawiska, gatunki zagrożone wyginięciem, geoinżynieria klimatu, gwałtowne zmiany pogody, huragany, kwaśny deszcz, La Niña, miejska wyspa ciepła, migracje gatunków, migracja ludności, ocieplenie oceanu, odtlenienie oceanu, osuwiska i tsunami, otwarcie nowych szlaków handlowych, paliwa kopalne, podtopienia, powodzie, punkty krytyczne w ziemskim systemie klimatycznym, pustynnienie, redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego), sprzężenia zwrotne w ziemskim systemie klimatycznym, straty ekonomiczne, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, topnienie wiecznej zmarzliny, ubożenie (utrata) różnorodności biologicznej, wydłużony okres wegetacyjny roślin, wylesianie (deforestacja), wymieranie gatunków, wzrost poziomu mórz i oceanów, wzrost śmiertelności, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zmniejszony dopływ słodkiej wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zmiana (modyfikacja) cyrkulacji atmosferycznej, zmiana cyrkulacji termohalinowej (zaburzenie cyrkulacji oceanicznej), zwiększenie produkcji rolnej, zwiększenie powierzchni tundry w Arktyce, zwiększony zasięg występowania wektorów przenoszących zakaźne drobnoustroje (rozprzestrzenianie się chorób)

⚠️ Zagrożenia ekologiczne – dodatkowe informacje:

definicje, teorie, hipotezy, zjawiska:
antropocen, antropopresja, bezpieczeństwo ekologiczne, biologiczny potencjał Ziemi do regeneracji (biocapacity), bioremediacja, ekobójstwo (ekocyd), ekomodernizm, ekosystem sztuczny, ekoterroryzm, globalne zagrożenia ekologiczne, granice planetarne, hipoteza wypadających nitów (rivet popping), homogenocen, kapitalocen, katastrofy i klęski ekologiczne, katastrofy ekologiczne na świecie, klęski żywiołowe, masowe wymieranie, monokultura, komodyfikacja żywności (utowarowanie), plantacjocen, plastikoza, plastisfera (plastisphere), przeludnienie, stres cieplny, syndrom przesuwającego sią punktu odniesienia, szóste masowe wymieranie (szósta katastrofa), tragedia wspólnego pastwiska, utrata bioróżnorodności, wieczne chemikalia, Wielkie przyspieszenie, zielony anarchizm, zjawisko przedniej szyby

degradacja środowiska:
akwakultura, betonoza (betonowanie miast), choroby odzwierzęce, górnictwo morskie, hodowla zwierząt, koszenie trawników, melioracja, monokultura, niszczenie siedlisk, przełownie, przemysł wydobywczy, przyłów, rolnictwo, spadek liczebności owadów, turystyka masowa, wylesianie (deforestacja), wypalanie traw

ozon i ozonosfera (warstwa ozonowa):
dziura ozonowa, freon (CFC)

zanieczyszczenie środowiska:
azbest, beton, bisfenol A (BPA), eutrofizacja, farmaceutyki, handel emisjami zanieczyszczeń, kwaśny deszcz, mikroplastik, martwe strefy, nanoplastik, neonikotynoidy, niedopałki papierosów, odpady niebezpieczne, pestycydy, polichlorowane bifenyle (PCB), przemysł tekstylny (włókienniczy). sieci widma, sinice, składowiska odpadów (wysypiska śmieci), smog, sól drogowa, sztuczne ognie (fajerwerki, petardy), tworzywa sztuczne (plastik), Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, wycieki ropy naftowej, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie światłem, zanieczyszczenie wody, związki per- i polyfluoroalkilowe (PFAS) – wieczne chemikalia

zmiany klimatu (kryzys klimatyczny):
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), efekt cieplarniany, ekstremalne zjawiska, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie, kryzys wodny, miejska wyspa ciepła (MWC), migracje gatunków, nawałnice, ocieplenie oceanu, wzrost poziomu mórz i oceanów, podtopienie, powódź, pożar lasu, przyducha, pustynnienie, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, trąba powietrzna, upał

klęski i katastrofy ekologiczne:
katastrofy jądrowe (nuklearne), katastrofy przemysłowe, największe katastrofy ekologiczne na świecie, największe katastrofy ekologiczne w Polsce, wycieki ropy naftowej

Czerwona księga gatunków zagrożonych, Czerwona Lista IUCN (The IUCN Red List):
gatunek wymarły (extinct EX), gatunek wymarły na wolności (extinct in the wild EW), gatunek krytycznie zagrożony (critically endangered CR), gatunek zagrożony (endangered EN), gatunek narażony gatunek wysokiego ryzyka (vulnerable VU), gatunek bliski zagrożenia (near threatened NT), gatunek najmniejszej troski (least concern LC)
Polska czerwona księga roślin, Polska czerwona księga zwierząt
gatunek inwazyjny (inwazyjny gatunek obcy IGO)

Poruszający i inspirujący do działania apel Davida Attenborough

⛈️ Zmiany klimatu – dodatkowe informacje:
carbon offset, dekarbonizacja, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), depresja klimatyczna (ekolęk, lęk klimatyczny), fakty i mity klimatyczne, handel emisjami CO2, hipoteza pistoletu metanowego, naturalna zmienność klimatu, neutralność klimatyczna, neutralność węglowa, odnawialne źródła energii, rekompensata węglowa, sekwestracja CO2, ślad ekologiczny, ślad węglowy, ślad wodny, węglowy rezerwuar, zielona transformacja energetyczna, zielony rozwój, zrównoważony rozwój

🌡️ efekt cieplarniany, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie
dwutlenek węgla, freony (chlorofluorowęglowodory CFC), metan, ozon, podtlenek azotu

międzynarodowe organizacje, petycje, protokoły, umowy:
Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS), Europejski Zielony Ład, funduszu Loss and Damage, Green Climate Fund, Konferencje Stron COP (Conferences of the Parties), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), Petycja Oregońska, Porozumienie Paryskie, Protokół z Kioto, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC, FCCC)

zagrożenia ekologiczne związane z zmianami klimatu:
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, El Niño, ekstremalne zjawiska, gatunki zagrożone wyginięciem, geoinżynieria klimatu, gwałtowne zmiany pogody, huragany, kwaśny deszcz, La Niña, miejska wyspa ciepła, migracje gatunków, migracja ludności, ocieplenie oceanu, odtlenienie oceanu, osuwiska i tsunami, otwarcie nowych szlaków handlowych, paliwa kopalne, podtopienia, powodzie, punkty krytyczne w ziemskim systemie klimatycznym, pustynnienie, redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego), sprzężenia zwrotne w ziemskim systemie klimatycznym, straty ekonomiczne, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, topnienie wiecznej zmarzliny, ubożenie (utrata) różnorodności biologicznej, wydłużony okres wegetacyjny roślin, wylesianie (deforestacja), wymieranie gatunków, wzrost poziomu mórz i oceanów, wzrost śmiertelności, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zmniejszony dopływ słodkiej wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zmiana (modyfikacja) cyrkulacji atmosferycznej, zmiana cyrkulacji termohalinowej (zaburzenie cyrkulacji oceanicznej), zwiększenie produkcji rolnej, zwiększenie powierzchni tundry w Arktyce, zwiększony zasięg występowania wektorów przenoszących zakaźne drobnoustroje (rozprzestrzenianie się chorób)

🧠 Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne

🤝Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) 💪☕

🔔 Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl

🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie