Jaką wybrać choinkę na Boże Narodzenie?

Wiele osób co roku przed świętami zadaje sobie pytanie, widząc setki ściętych drzewek wystawionych na sprzedaż. Jak to jest naprawdę z tymi choinkami? Czy dla kilku dni radości warto wycinać tyle drzew? Jaką choinkę wybrać żeby postępować ekologicznie? Jaka choinka jest bardziej ekologiczna? Sztuczna czy naturalna?

Pochodzenie zwyczaju związanego z przystrajaniem choinki

Większość z nas nie wyobraża sobie świąt Bożego Narodzenia bez przystrojonego drzewka. Udekorowana iglasta choinka przywędrowała do nas z Alzacji w Niemczech. To tam w XVI wieku rozpowszechnił się zwyczaj przystrajania drzewek jabłkami, orzechami i ozdobami z papieru. Choinki były uważane za drzewo życia, kojarzone z rajskim drzewem poznania dobra i zła.

Wielkim zwolennikiem tego zwyczaju był Marcin Luter, który zalecał spędzanie świąt w domowym zaciszu. Choinki więc szybko stały się popularne w protestanckich Niemczech.

Nieco później obyczaj ten przejął Kościół katolicki, rozpowszechniając go w krajach Europy Północnej i Środkowej. W XIX wieku choinka spopularyzowana została w Anglii i Francji, a potem w krajach Europy Południowej. Stała się w Europie najbardziej rozpoznawanym symbolem świąt Bożego Narodzenia.

Do Polski przenieśli ją niemieccy protestanci na przełomie XVIII i XIX wieku (w okresie zaborów) i początkowo spotykana była jedynie w miastach. Stamtąd dopiero zwyczaj ten przeniósł się na wieś, w większości wypierając tradycyjną polską ozdobę, jaką była podłaźniczka czy jemioła, oraz zastępując znacznie starszy, słowiański zwyczaj (znany jeszcze z obchodów Święta Godowego) dekorowania snopu zboża, zwanego Diduchem.

Choinka żywa czy sztuczna – podstawowe zalety i wady

Zdecydować się na zakup żywej choinki czy też sztucznej to jeden z najczęstszych dylematów. W przypadku świątecznego drzewka nie chodzi już tylko o urok, czy walory estetyczne, ale również o ekologię. Przed zakupem warto pamiętać że zarówno jedna jak i druga mają negatywny wpływ na środowisko i pozostawiają po sobie ślad ekologiczny i węglowy.

Ślad ekologiczny to wskaźnik umożliwiający oszacowanie zużycia zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich odtworzenia przez Ziemię. Ślad węglowy to całkowita suma emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio np. przez daną osobę, wydarzenie lub produkt.

Choinka żywa cięta i z doniczki

Zwolennicy prawdziwej choinki uważają, że świąteczne drzewko musi być żywe. Żywa choinka ma piękny wygląd oraz żywiczny zapach. Nie przeszkadzają im zatem opadające igły oraz to że choinka wymaga pielęgnacji. Wybór żywej choinki to wybór drzewka o odpowiedniej wielkości, gęstości i odpowiedniego gatunku z pośród świerka pospolitego, kłującego, jodły kaukaskiej czy sosny pospolitej.

Przy zakupie choinki obowiązkowo należy zwrócić uwagę na miejsce zakupu drzewek. Drzewka, które Lasy Państwowe przeznaczają na sprzedaż przed świętami Bożego Narodzenia pochodzą ze specjalnie do tego przygotowanych plantacji choinkowych, a niektóre pozyskuje się prosto z lasu w ramach zaplanowanych wcześniej zabiegów pielęgnacyjnych. Leśnicy zakładają plantacje w miejscach, gdzie wysoki las nie mógłby urosnąć np. pod liniami wysokiego napięcia. Choinki pochodzą również z certyfikowanych, prywatnych plantacji, hodujących drzewka według określonych reguł, przyjaznych środowisku, co nie zagraża trwałości lasów.

Osoba sprzedająca powinna mieć dokument – asygnatę – potwierdzającą legalność pozyskania, bądź zakupu drzewka, Jeżeli sprzedawca nie posiada takiego dokumentu, to tak jak w przypadku każdego oszustwa/kradzieży powinno się zawiadomić organy do tego powołane, czyli policję.

Niektórzy nielegalni sprzedawcy choinek znaleźli sposób na służby sprawdzające legalność wycinki drzew. Kupują określoną ilość choinek na fakturę od plantatorów. Następnie, stopniowo, uzupełniają sprzedawany towar nowymi, nielegalnie ścinanymi choinkami nie przekraczając ilości, która znajduje się na fakturze. Takie oszustwo bardzo trudno udowodnić.

Warto również przy zakupie zachować umiar i zastanowić się czy nie wystarczy nam drzewko o mniejszych rozmiarach.

Zalety żywych choinek

• rosnąc każde drzewo absorbuje dwutlenek węgla w ilości ok. 25 kg/ 10 lat
• żywa choinka ulega biodegradacji – rozkłada się w 100% bez negatywnych konsekwencji dla środowiska
• istnieje możliwość wykorzystania jej grubszych części na opał
• po świętach można oddać ją na recykling czy do kompostowni
• podczas produkcji naturalnej choinki do atmosfery wydziela się średnio 3,1 kg gazów cieplarnianych – dużo mniej niż w przypadku produkcji choinki sztucznej
• istnieje także możliwość jej ponownego zasadzenia, jeżeli kupi się ją w doniczce.

Wady żywych choinek

Chcąc w pełni i świadomie dbać o środowisko najlepiej dalej pozwolić rosnąć tym drzewom. Dzięki temu mamy mniej dwutlenku węgla w atmosferze, czystsze powietrze i piękniejszy krajobraz.

• wymaga podlewania i pielęgnacji
• drzewko żywe gubi igły – niektóre gatunki już od pierwszej minuty po przyniesieniu do domu
• wycinka drzew prowadzi do deforestacji – wylesiania – jest to proces zmniejszania udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni danego obszaru, w skutek antropopresji. Może to w skrajnych przypadkach doprowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych.
• wycinka choinek prowadzi do wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze

Choinka sztuczna

Najczęstszym argumentem zwolenników sztucznych choinek jest to, że posłużą one przez długie lata. Rzeczywistość jednak pokazuje, że już po kilku świętach choinka przestaje nam się podobać i wtedy ją wyrzucamy. Niebagatelna rolę odgrywa tutaj reklama skutecznie nakłaniająca do wymiany tych rzekomo wiecznych drzewek.

Choinka sztuczna jak sama nazwa wskazuje wykonana jest z tworzyw sztucznych. Już w momencie produkcji narusza zasoby naturalne. Żeby mogła powstać potrzebna jest ropa naftowa, a jej produkcja wiąże się ze znaczną emisją gazów cieplarnianych.

Wprawdzie choinki wykonane z polietylenu (PE) da się przetworzyć, ale drzewka tego typu są droższe i mniej popularne od szkodliwych dla środowiska choinek z PCV.

Sztuczna choinka będzie dla środowiska lepsza tylko w jednej sytuacji – kiedy korzystamy z jednego drzewka przez co najmniej 15 lat.

Zalety choinek sztucznych

Wiele osób decyduje się na zakup sztucznej choinki ze względu na wygodę:

• zakup drzewka generuje jednorazowy koszt
• służy ona przez długie lata
• nie ma problemu z opadającymi igłami
• po świętach można ją złożyć, zapakować i schować
• nie wymaga specjalnej pielęgnacji

Wady choinek sztucznych

Produkcja i użytkowanie sztucznej choinki ma bardzo negatywny wpływ na środowisko:

• sztuczna choinka nigdy nie wchłonie ani jednej cząsteczki dwutlenku węgla
• wykonuje się ją z wielu szkodliwych substancji m.in. polichlorku winylu – produkowany jest on z nieodnawialnych zasobów naturalnych czyli gazu i ropy
• produkcja jednej sztucznej choinki to emisja do atmosfery 8,1 kg gazów cieplarnianych
• nie nadaje się do recyklingu – oddzielenie foliowych elementów od metalowego szkieletu jest zbyt trudne
• rozkładając się nawet kilkaset lat zatruwa wodę, glebę, powietrze – powiększając tym samym i tak już ogromny ślad ekologiczny
• jeżeli chcielibyśmy ją spalić, nawet w specjalnych miejscach, to w wyniku tego procesu powstają toksyny i bardzo niebezpieczne rakotwórcze związki

Choinka cięta czy w doniczce – na co zwrócić uwagę przy zakupie i użytkowaniu żywego drzewka

Choinka cięta

Choinka cięta, czyli pozbawiona korzeni jest bardzo popularna. Niestety cięte drzewko jest nietrwałe i po kilku tygodniach traci igły.

Kupując cięte drzewko zwróć uwagę:

• czy drzewko jest świeżo ścięte – kolor jasnobrązowy w miejscu cięcia i pojawiające się kropelki żywicy, świadczą że choinka była ścinana kilka dni wcześniej. Jeżeli pień w miejscu cięcia jest ciemnobrązowy oznacza to, że drzewko jest starsze, a przez to będzie mniej trwałe.
• na kolor igieł – igły powinny mieć żywą, zieloną barwę. Brązowe świadczą o tym, że drzewko zostało ścięte już jakiś czas temu.
• na kształt i grubość gałęzi – gałęzie nie powinny być zbyt cienkie, żeby nie uginały się pod ciężarem ozdób

Ścinana choinka wymaga też zakupu stojaka. Najlepiej wybrać taki, do którego można wlać wodę, dzięki temu drzewko dłużej zachowa świeżość.

Jeśli zależy Ci na gęstym, kształtnym drzewku, nie kupuj w ciemno świerków i jodeł zapakowanych w siatkę. Poproś sprzedawcę o rozpakowanie drzewka. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że wybierasz choinkę dobrej jakości.

Niektórzy sprzedawcy podają klasy choinek (klasa A / I i klasa B / II). Kupując choinkę klasy A (lub I) możesz mieć pewność, że wybierasz drzewko dobrej jakości – kształtne i gęste.

Choinka w donicy

Coraz większą popularnością wśród osób wybierających choinki na święta cieszą się drzewka hodowane w doniczkach. Są one estetyczne, trwałe i ekologiczne. Jest to też dobre rozwiązanie dla właścicieli domu z ogródkiem.

Ważne jest jednak to, żeby taka choinka po krótkim świątecznym pobycie w mieszkaniu, mogła być posadzona na działce.

Żeby zwiększyć szanse na sukces, należy koniecznie stosować się do kilku poniższych zaleceń:

• choinkę kupujmy wyłącznie w sprawdzonym punkcie ogrodniczym – dzięki temu możemy przyjąć że choinka była od początku uprawiana w donicy. Nieuczciwi sprzedawcy czasem wykopują drzewko z gruntu, przycinają korzenie i dopiero wtedy umieszczają choinkę w donicy. Takie potraktowanie choinki jest z reguły dla niej zabójcze.
• przed zakupem można poprosić sprzedawcę o wyjęcie drzewka z doniczki – jeżeli ziemia jest zwarta i otoczona siatką drobnych korzeni, oznacza to, że choinka od początku była hodowana w doniczce. Rozsypująca, odpadająca od korzeni ziemia to znak, że choinka została przesadzona do doniczki zaraz przed sprzedażą.
• wybierajmy niezbyt wysokie drzewka – wyrośnięta choinka powinna mieć duży system korzeniowy, a więc i obszerną donicę. Jeśli tak nie jest, to znaczy, że choinka mogła być przesadzona przed sprzedażą.
• kupujmy choinkę przynajmniej 10 dni przed świętami
• hartujmy roślinę – jeżeli na dworze jest duży mróz, nie powinno się od razu wstawiać choinki do pomieszczenia o temperaturze pokojowej. Dobrze jest wcześniej przetrzymać ją np. w garażu, na strychy czy w piwnicy w temperaturze 5-10 °C
• trzymajmy choinkę w domu maksymalnie 7 dni – dłuższy pobyt w temperaturze pokojowej może być dla rośliny sygnałem do rozwoju. Zawiązane w mieszkaniu młode pąki drzewka zginą po wystawieniu choinki na mróz.
• pielęgnujmy drzewko – najlepsze warunki do przetrzymywania drzewka to miejsce w którym temperatura nie przekracza 20°C
• nie ustawiajmy choinki blisko źródeł ciepła – przy grzejniku, piecu czy kominku, drzewku nie sprzyja również ogrzewanie podłogowe
• dbajmy żeby podłoże było stale lekko wilgotne – utrzymanie odpowiedniej wilgotności podłoża oraz wody w roślinie zwiększa jej odporność na mróz.
• powinno się zraszać codziennie roślinę lub ustawić obok naczynie z wodą, aby podnieść wilgotność powietrza dookoła
• ostrożnie z dekoracją – nie obwieszajmy choinki zbyt wieloma ozdobami, lepiej też nie dekorować jej lampkami, ponieważ świecące żarówki są źródłem ciepła. W żadnym razie nie wolno stosować sztucznego śniegu ani brokatu.

Zapewnijmy drzewku również łagodny powrót na mróz. Tak jak stopniowo przyzwyczajaliśmy roślinę do temperatury domowej, tak trzeba ją przyzwyczaić ponownie do mrozu.

• należy ponownie umieścić ją na kilka dni w chłodnym pomieszczeniu, potem wystawić na dwór w zaciszne miejsce
• donice należy owinąć włókniną, słomianą matą lub wstawić do kartonu wypełnionego materiałem izolacyjnym – takie działanie ma chronić system korzeniowy przed mrozem i zapobiec szybkiemu wysychaniu podłoża
• pamiętajmy o delikatnym podlewaniu choinki, gdy temperatura wzrasta powyżej zera. Zimozielone igły wyparowują wodę także zimą, a więc trzeba stale uzupełniać ilość wody w podłożu.
• sadźmy choinkę wczesną wiosną gdy ziemia rozmarznie i bez problemu będzie można wykopać dołek pod roślinę

Świerk pospolity czy kłujący, jodła kaukaska czy sosna pospolita – zalety i wady poszczególnych gatunków choinek

Przed zakupem poszczególnych rodzajów choinek warto zastanowić się nad rozmiarem poszczególnych drzewek. Dlatego w pierwszej kolejności należy dokładnie zmierzyć miejsce, w którym ma stanąć drzewko i dopiero później zdecydować się na konkretny okaz.

• drzewka mogą mieć od 50 do ponad 200 cm wysokości
• zwykle rozmiar dobiera się do wielkości pomieszczenia
• małe drzewko można ustawić na szafce czy biurku
• drzewka przekraczające 150 cm wysokości ustawia się na podłodze

Świerk pospolity (Picea abies)

Świerk pospolity to jedyny gatunek świerka jaki występuje w naszym kraju naturalnie głównie w północno–wschodniej Polsce. Jest to najpopularniejsze bożonarodzeniowe drzewko.

Charakterystyka świerka pospolitego

• jego wysokość dochodzi do 50 m
• korona smukła, stożkowata i dość regularna – dzięki temu nadaje się do ozdoby w zasadzie każdego pomieszczenia, nawet pokoju dziecięcego
• igły krótkie na 1-2 cm, wąskie, żywozielone, o zapachu żywicznym

Zalety świerka pospolitego

• przystępna cena
• stożkowy pokrój
• intensywny żywiczny zapach świerkowych igieł – bez którego wiele osób nie potrafi wyobrazić sobie Świąt Bożego Narodzenia
• dobrze znosi zimno
• korzystnie reaguje na częste podlewanie

Wady świerka pospolitego

• igły świerka pospolitego krótko utrzymują się na gałęziach – drzewko gubi igły już od pierwszej minuty po przyniesieniu do domu, a po 1-3 tygodniach zrzuca je wszystkie

Świerk kłujący, srebny (Picea pungens)

Świerk kłujący ma znacznie efektowniejszy wygląd od świerka pospolitego. Pochodzi z gór Ameryki Północnej. W Stanach Zjednoczonych jest najpopularniejszą, bożonarodzeniową choinką. W Europie rozpowszechnił się dopiero w drugiej połowie XIX wieku.

Charakterystyka świerka kłującego

• choinka o regularnej stożkowatej koronie – dlatego powinno się ją ustawiać w przestronnych pomieszczeniach. W szczególności nadaje się do wystawnych salonów, dużych holi i budynków użyteczności publicznej.
• gałęzie sztywne, ustawione pod kątem prostym do pnia
• igły dość długie 2 -3 cm, barwy od sinozielonej do srebrzystej

Zalety świerka kłującego

• przystępna cena – świerk kłujący jest jednak droższy od pospolitego
• stożkowy pokrój
• delikatny, ale wyczuwalny zapach świerkowych igieł – taki świerk pachnie mniej intensywnie niż pospolity

Wady świerka kłującego

• igły świerka są bardzo kłujące
• igły utrzymują się na gałęziach przez kilka tygodni – nieco dłużej niż u świerka pospolitego

Igły są bardziej wytrzymałe (grubsze), więc nie opadają tak szybko, jak igły świerka pospolitego.

Jodła kaukaska (Abies nordmanniana)

Jodła kaukaska to stosunkowo nowy trend. Należy ona do tzw. ekskluzywnych drzewek. Pochodzi z Azji Mniejszej i Kaukazu, rośnie w rejonach górzystych. W Polsce nie ma sprzyjających warunków do jej uprawy, dlatego przeważnie sprowadza się ją z plantacji zagranicznych.

Jodła jest najdroższym drzewkiem bożonarodzeniowym.

Charakterystyka jodły kaukaskiej

• choinka o stożkowatej, bardzo regularnej koronie
• igły ciemnozielone, szerokie i błyszczące, na szczycie zaokrąglone, 2-4 cm długości
• igły nie kłują
• gałęzie sztywne i gęste

Zalety jodły kaukaskiej

• niezwykle atrakcyjny wygląd
• zawieszone na niej ozdoby są dobrze wyeksponowane
• igły jodły są bardzo wytrzymałe i nie opadają tak szybko jak igły świerkowe – jodła wytrzymuje w domowych warunkach aż 6 tygodni

Wady jodły kaukaskiej

• jest to najdroższe bożonarodzeniowe drzewko – jej ceny wahają się od 80 – 150 zł
• bardzo delikatny, prawie niewyczuwalny zapach

Sosna zwyczajna, pospolita (Pinus silvestris)

Sosna zwyczajna jest niezwykle popularna w Niemczech. W Polsce jest najrzadziej wybieraną choinką na święta, ale wciąż zdobywa nowych zwolenników. Rośnie na całym terytorium naszego kraju.

Charakterystyka sosny zwyczajnej

• choinka o naturalnym szeroko stożkowatym pokroju i ażurowej, rzadkiej koronie – warto ją kupić dla dzieci, gdyż pędy można udekorować ogromną ilością ozdób
• igły ciemnozielone, 8-10 cm długości, wąskie i zebrane w pęczki
• gałęzie sztywne

Zalety sosny zwyczajnej

• atrakcyjna cena
• intensywny żywiczny zapach igieł
• igły długo utrzymują się na gałęziach – do kilku tygodni
• sztywne pędy dobrze utrzymują ozdoby choinkowe

Wady sosny zwyczajnej

• sosna pospolita posiada rzadkie igły

Choinka naturalna udekorowana w ogrodzie

Osoby które obok domu mają ogród, a w nim choinki, z korzyścią dla środowiska naturalnego, mogą ozdabiać właśnie to drzewko. Po świętach roślina pozostanie na swoim miejscu, a ozdoby trafiają na strych.

Choinka z wypożyczalni

Z roku na rok pojawia się coraz więcej miejsc i punktów, gdzie żywą choinkę (w donicy) można wypożyczyć na okres świąt. Po tym okresie drzewka z wypożyczalni wracają do szkółki leśnej, gdzie dalej żyją, rosną i pracują dla natury. Po roku mogą zostać ponownie wypożyczone, a gdy będą zbyt duże, po prostu pozostają w ziemi.

Choinka z recyklingu czyli inny wymiar ekologii

Świąteczną choinkę możemy zrobić sami i to jak najbardziej ekologiczną. Pomysłów jest wiele w zależności od kreatywności i dostępnych materiałów. Przygotowanie bożonarodzeniowego drzewka z przedmiotów nadających się do recyklingu może być wspaniałą zabawą dla całej rodziny i pierwszym krokiem naszych pociech do poznania zagadnień związanych z ekologią i ochroną środowiska naturalnego.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Co zrobić z choinką po świętach

Polacy kupują ponad 6 mln choinek rocznie. Przystrojone drzewko dekoruje dom przez kilka tygodni, ale co z zrobić z choinką, kiedy nie jest już potrzebna? Wyrzucenie do kosza na śmieci nie jest najlepszym rozwiązaniem.

Świąteczne drzewko iglaste to odpad biodegradowalny, dlatego jeżeli tylko zostanie prawidłowo zagospodarowany, ulegnie całkowitemu rozkładowi. Warto zatem zadbać o to, by choinka po okresie świątecznym nie została wyrzucona wraz z odpadami zmieszanymi, ale zgodnie z poniższymi wytycznymi:

• przed oddaniem do recyklingu z choinki należy usunąć wszystkie elementy dekoracyjne
• w przypadku drzewek przekraczających 120 cm wysokości należy oddzielić ich gałęzie, pociąć pień i umieścić je w brązowym pojemniku lub worku
• żywe choinki których nie mamy możliwości pociąć, a także drzewka sztuczne, niezależnie od ich wysokości, można przekazać służbom komunalnym w terminach oznaczonych do odbioru odpadów wielkogabarytowych

---

Ekologiczne święta

Kilka prostych sposobów na bardziej ekologiczne i zrównoważone święta
Ekologiczne święta to tradycyjne potrawy wigilijne zamiast egzotycznych, dobra, świeża ryba ze zrównoważonych połowów, własnoręcznie zrobiona choinka, energooszczędna iluminacja, umiar w wydawaniu pieniędzy na prezenty, jak najmniejsza ilość zmarnowanego jedzenia i wytworzonych śmieci. Jak sprawić zatem, żeby po świętach nie zaglądać do pustego portfela? Nie przyczyniać się do degradacji środowiska? Nie marnować energii elektrycznej i żywności? Jak poczuć, że zrobiliśmy wszystko, żeby były to wyjątkowe i zrównoważone święta w zgodzie, a nie na bakier z ekologią?