Wykorzystanie paliw kopalnych

02/08/2025 | 5 min 🕒 | @
Wykorzystanie paliw kopalnych

Spis treści

Źródło energii. Źródło problemu.

Węgiel. Ropa. Gaz ziemny.  To one napędziły rewolucję przemysłową, dając światło, ciepło i rozwój, ale też emisje i kryzys klimatyczny. Dały światło, ciepło, silniki, rozwój. Bez nich nie byłoby kolei, fabryk, samochodów ani komputerów. Ale był też koszt. Spalanie paliw kopalnych to najważniejsze źródło emisji gazów cieplarnianych.

Węgiel, ropa i gaz to nic innego jak szczątki roślin i organizmów sprzed milionów lat, uwięzione pod ziemią, dziś zamieniane na energię. Wydobywamy je na masową skalę, a potem spalamy, emitując miliardy ton CO₂ do atmosfery.

Od 1900 roku emisje te rosną niemal nieprzerwanie. Widać to na każdym wykresie klimatycznym: linia idzie stromo w górę, jak temperatura Ziemi.  Jeśli nie zmienimy kursu, klimat zrobi to za nas.

O co tu chodzi?

Paliwa kopalne to naturalne surowce energetyczne powstałe z materii organicznej sprzed milionów lat:

  • węgiel kamienny i brunatny,
  • ropa naftowa,
  • gaz ziemny.

Ich spalanie w elektrowniach, silnikach, piecach i fabrykach wytwarza energię, ale także ogromne ilości dwutlenku węgla (CO₂) – głównego gazu odpowiedzialnego za ocieplenie klimatu.
Dziś aż 80% światowej energii nadal pochodzi z paliw kopalnych, a każdy procent więcej, to więcej emisji, więcej zanieczyszczeń i większe ryzyko przekroczenia granic planetarnych.

Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Dlaczego paliwa kopalne są tak szkodliwe dla klimatu?
Bo ich spalanie generuje największe ilości CO₂ – głównego gazu cieplarnianego. To one odpowiadają za większość globalnych emisji.

Czy możemy z nich zrezygnować?
Tak, ale wymaga to zmian systemowych: transformacji energetyki, transportu, przemysłu i budownictwa. Kluczowa jest inwestycja w energię odnawialną.

Co z gospodarką i miejscami pracy?
Transformacja musi być sprawiedliwa, wspierająca pracowników i regiony zależne od węgla. To nie tylko zmiana źródła energii, ale szansa na nowy model rozwoju.

Czy energia odnawialna wystarczy?
Tak, pod warunkiem, że połączymy ją z efektywnością energetyczną, magazynowaniem energii i inteligentnymi sieciami.

Czy to się dzieje już teraz?
Tak. Coraz więcej krajów inwestuje w słońce, wiatr, wodór, ale tempo zmian wciąż jest zbyt wolne, by zatrzymać ocieplenie poniżej 1,5°C.

Fakty, które robią wrażenie

Globalne:

  • Od 1850 roku ludzkość spaliła ponad 1,5 biliona baryłek ropy.
  • W 2023 roku emisje z paliw kopalnych wyniosły ponad 34 miliardy ton CO₂.
  • Ponad 80% energii na świecie nadal pochodzi z węgla, ropy i gazu.

Systemowe:

  • 100 największych firm paliwowych odpowiada za ponad 70% globalnych emisji.
  • Elektrownie węglowe emitują więcej CO₂ niż wszystkie samochody razem wzięte.
  • Każdy 1 GWh energii z węgla to ok. 800–1000 ton CO₂. Z wiatru 0 ton.

Polska i UE:

  • Polska ma jeden z najwyższych udziałów węgla w miksie energetycznym w Unii Europejskiej.
  • Emisje z energetyki odpowiadają za ponad 30% emisji krajowych.

Źródła: IPCC AR6, IEA, Global Carbon Project, Carbon Majors, Our World in Data

Obraz, który zapamiętasz

Wyobraź sobie, że planeta to piec kaflowy, a paliwa kopalne to węgiel dokładany do ognia.
Im więcej dorzucamy, tym goręcej robi się w środku. Tylko że ten piec nie ma drzwiczek ani wyłącznika.

Ciepło kumuluje się, a my,  zamiast go ograniczyć, dokładamy kolejne łopaty.  A przecież możemy też rozsunąć zasłony i wpuścić słońce.

Słowa, które zostają w głowie

Hasła działania:

  • Zgaś ogień pod planetą.
  • Nie kopmy głębiej – patrzmy wyżej.
  • Przyszłość nie płynie z ropy.
  • Wybierz energię bez dymu.
  • Czas odłączyć się od przeszłości.

Refleksje i przysłowia:

  • Kiedyś węgiel był bogactwem. Dziś ciężarem.
  • Energia powinna dawać światło, nie cień przyszłości.
  • Paliwa kopalne to jak kredyt, który spłacają kolejne pokolenia.

Cytaty:

  • „Ziemia nie jest stacją benzynową.”
  • „Spalanie paliw – spalanie przyszłości.”
  • „Paliwa kopalne to przeszłość – przyszłość jest czysta.”

Co możesz zrobić już dziś?

To nie tylko sprawa rządów i koncernów. To również wybory, które robimy każdego dnia.

Zajrzyj pod powierzchnię – Paliwa kopalne i transformacja energetyczna

Pojęcia kluczowe:

Paliwa kopalne
To naturalne źródła energii powstałe z organicznych szczątków roślin i zwierząt, które przez miliony lat ulegały rozkładowi i przekształceniom geologicznym pod powierzchnią ziemi. Węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny zawierają w sobie ogromne ilości węgla – a ich spalanie prowadzi do emisji gazów cieplarnianych. Choć są łatwo dostępne i energetycznie wydajne, ich dalsze wykorzystanie grozi nieodwracalnymi skutkami dla klimatu.

Energetyka węglowa
To systemy produkcji energii oparte na spalaniu węgla kamiennego lub brunatnego – najbardziej emisyjnych paliwach. Elektrownie węglowe są odpowiedzialne za znaczną część globalnych emisji CO₂ i zanieczyszczeń powietrza, w tym pyłów, metali ciężkich i tlenków siarki. W krajach takich jak Polska, Indie czy Chiny to wciąż dominujące źródło energii, mimo rosnącej konkurencji ze strony OZE.

Subwencje dla paliw kopalnych
To formy finansowego wsparcia (dotacje, ulgi, preferencje podatkowe), które sztucznie obniżają koszty wydobycia i konsumpcji paliw kopalnych. W praktyce oznacza to, że państwa dopłacają do szkodliwego systemu, zamiast inwestować w czystą energię. Według IMF w 2022 r. globalne subsydia dla paliw kopalnych wyniosły ponad 7 bilionów dolarów – to więcej niż kraje wydają łącznie na edukację.

Budżet węglowy
To ilość dwutlenku węgla, którą ludzkość może jeszcze wyemitować, nie przekraczając danego progu ocieplenia (np. 1,5°C). IPCC szacuje, że od 2020 roku pozostało nam tylko ok. 500 mld ton CO₂, by utrzymać szansę 50% na zatrzymanie wzrostu temperatury poniżej 1,5°C. W obecnym tempie emisji może to nastąpić w ciągu kilku lat.

Transformacja energetyczna
To proces odejścia od paliw kopalnych na rzecz niskoemisyjnych i odnawialnych źródeł energii, takich jak słońce, wiatr, energia wodna czy geotermalna. Wymaga nie tylko zmiany źródeł, ale też infrastruktury, sposobu magazynowania, przesyłu i zarządzania energią. To kluczowy element walki z kryzysem klimatycznym i jeden z najważniejszych kierunków globalnej polityki.

Raporty i dane:

Grafiki i multimedia:

źródło: materiały prasowe
wlaczoszczedzanie.pl

Puzzle Ziemi
Puzzle Klimatyczne: Działalność człowieka, Przemysł, Rolnictwo, Ślad człowieka, Transport, Urbanizacja, Wykorzystanie paliw kopalnych, Zegar klimatyczny

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

📩 Zapisz się na newsletter i otrzymuj ekowiadomości prosto na swoją skrzynkę!
Subskrypcja daje Ci także dostęp do specjalnego działu na portalu, gdzie znajdziesz darmowe materiały do pobrania: poradniki, przewodniki, praktyczne zestawienia, wzory, karty pracy, checklisty i ściągi. Wszystko, czego potrzebujesz, aby skutecznie wprowadzać ekologiczne zmiany w swoim życiu.

Dołącz już teraz i zacznij zmieniać świat na lepsze! 📩

☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc…..

dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) ☕

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl

🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie

Przewijanie do góry