Rosnąca liczba prosumentów, których pod koniec września 2020 było prawie 357 tysięcy (o 131% więcej względem końca 2019 roku), funkcjonowanie spółdzielni energetycznych oraz klastrów energii, z których już 66 może pochwalić się Certyfikatem Pilotażowego Klastra Energii, a także kontynuacja prac Międzyresortowego Zespołu ds. Ułatwienia Inwestycji w Prosumenckie Instalacje OZE, który nowelizuje przepisy w zakresie prosumentów grupowych – wszystko to wskazuje na to, że system energetyczny w Polsce się zmienia i to w imponującym tempie. Czy to oznacza, że po latach centralizacji i funkcjonowania zawodowej energetyki, Polaków czeka pełna niezależność energetyczna od sieci konwencjonalnych?
Raport „Gospodarka Obiegu Zamkniętego – szanse i wyzwania”, którego partnerem jest firma energetyczna Fortum, wskazuje na to, że jeszcze długo nie. Raport podkreśla jednak, że tego typu rozwiązania sprzyjają rozwojowi gospodarki cyrkularnej i dlatego warto je wspierać.
Prosument – każdy z nas
Nazwa prosument pochodzi od złożenia części słów producent oraz konsument i oznacza odbiorcę końcowego, który wytwarza energię elektryczną na własne potrzeby w mikroinstalacji. Oczywiście prosumentem stajemy się wówczas, gdy produkcja energii nie stanowi dla nas przeważającej działalności gospodarczej. Idea ta zyskuje coraz bardziej na popularności w Polsce, zwłaszcza, że rozwój technologiczny zwiększa możliwości domowego wytwarzania energii: z paneli słonecznych, energii z wiatru czy małych elektrowni wodnych.
Ustawa o OZE w lipcu 2016 roku wprowadziła do polskiego porządku prawnego system opustów, który umożliwił dalszy rozwój energetyki prosumenckiej. Mechanizm ten pozwala prosumentom na bezgotówkowy system rozliczeń energii elektrycznej wyprodukowanej w budynku i pobranej z sieci oraz korzystanie z sieci dystrybucyjnej, jak z wirtualnego magazynu. Wprowadzanie i wyprowadzanie energii jest skorelowane z aktualnym bilansem energetycznym danego prosumenta, a sam mechanizm objęty jest dłuższym niż zwykle cyklem rozliczeniowym. System ten wskazuje jednak także na to, że prosument nie jest w pełni niezależny, bo potrzebuje systemu energetyki sieciowej – chociażby, jako magazynu energii.
Stymulatorem rozwoju energetyki obywatelskiej jest też możliwość skorzystania z tzw. ulgi termomodernizacyjnej, dzięki której osoby fizyczne mogą odliczyć od podstawy podatku dochodowego wydatki poniesione m.in. na instalacje fotowoltaiczne, osprzęt i ich montaż. Od 2019 roku stawka VAT na instalacje fotowoltaiczne funkcjonalnie związane z budynkiem o powierzchni do 300 m2 wynosi tylko 8%.
tłumaczy dr Maciej Sołtysik, współautor raportu „Gospodarka Obiegu Zamkniętego – szanse i wyzwania”, którego partnerem jest firma Fortum
Rozwój energetyki prosumenckiej z pewnością sprzyja budowaniu Gospodarki Obiegu Zamkniętego i to nie tylko dlatego, że pozwala na efektywne wykorzystanie energii żywiołów, ale też dlatego, że buduje u Kowalskiego-prosumenta poczucie dumy z bycia osobą świadomą ekologicznie. To może rzutować także na jego postawy w innych obszarach np. większej skłonności do recyklingu czy oszczędzania wody.
Klastry i spółdzielnie energetyczne
Raport „Gospodarka Obiegu Zamkniętego – szanse i wyzwania” wskazuje także na inny aspekt nowelizacji ustawy o OZE z 2016 roku. Wprowadziła ona do systemu legislacyjnego definicję klastrów.
Klastry energii to także rodzaj energetyki rozproszonej, ale opierającej się na współpracy i porozumieniu cywilnoprawnym wielu podmiotów, które w ramach otwartej struktury mają się koncentrować na wytwarzaniu energii, równoważeniu zapotrzebowania, dystrybucji i obrocie energią. Zadaniem klastrów ma być z jednej strony poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, z zachowaniem maksymalizacji efektywności ekonomicznej, a z drugiej efektywne wykorzystanie miejscowych zasobów energetycznych. Aby zagwarantować lokalny charakter tej społeczności wprowadzono ograniczenia geograficzne definiując zasięg klastra do 5 gmin, lub jednego powiatu, a także ograniczając uczestników klastra do podmiotów działających na niskim i średnim poziomie napięć.
Raport „Gospodarka Obiegu Zamkniętego – szanse i wyzwania” wskazuje na jeszcze jeden model energetyki rozproszonej – spółdzielnię energetyczną. Pojęcie to jest co prawda dość stare, bo po raz pierwszy użyto go w 1982 roku w Prawie Spółdzielczym, jednak nową jakość zyskało dzięki ustawie z dnia 4 października 2019 roku o spółdzielniach rolników. Przedmiotem działalności spółdzielni tego typu jest wytwarzanie energii elektrycznej, biogazu lub ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków.
Decentralizacja energetyki umożliwia realizację kilku ważnych dla naszego kraju celów, takich jak bezpieczeństwo energetyczne, rozwój lokalny, dopasowanie lokalnych możliwości i potrzeb w zakresie produkcji energii. Obecnie w ramach systemów lokalnych rozwijają się przede wszystkim fotowoltaiczne instalacje prosumenckie, jednak warto pamiętać, że w ideę gospodarki obiegu zamkniętego doskonale wpisują się właśnie biogazownie oraz kotłownie wykorzystujące lokalną biomasę.
podkreśla rolę i wagę energetyki rozproszonej i paliw lokalnych, w tym odpadowych Sebastian Bodzenta, Dyrektor Departamentu Finansowania Ekologii w Banku Ochrony Środowiska S.A.
Warto zwrócić uwagę na to, że nowe obowiązki dla państw członkowskich UE, związane z rozwojem energetyki rozproszonej, wprowadzone zostały Dyrektywą 2018/2001 o promowaniu stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED II). W związku z powyższym obszar ten stał się także istotnym elementem strategicznych dokumentów polityki energetycznej Polski. Zgodnie z Krajowym Planem na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 przewiduje się, że do 2030 roku powstanie 300 obszarów zrównoważonych energetycznie na poziomie lokalnym. Zadanie to wpisane zostało do Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jako jeden z priorytetów w obszarze energii.
Podkreślenie praw prosumentów i społeczności energetycznych na poziomie Dyrektywy UE wskazuje kierunki rozwoju oraz znaczenie energetyki rozproszonej i to zarówno na poziomie unijnym, jak i poszczególnych krajów członkowskich, które mają obowiązek implementacji Dyrektywy RED II do 30 czerwca 2021 roku.
komentuje Marta Naworska, kierownik ds. modelu rynku i legislacji w Fortum
Jak widać decentralizacja energetyki sprzyja nie tylko środowisku, ale też gospodarce. Oczywiście jeśli cały proces jest realizowany według planu i etapowo, uwzględniając lokalne możliwości, wyzwania, ale także doświadczenia tych, którzy wdrażanie nowych rozwiązań mają za sobą.
źródło: materiały prasowe
☀️ Odnawialne źródła energii – dodatkowe informacje:
bateria ze stałym elektrolitem, biogaz, biogazownia, biomasa, biometan, biopaliwo, biowodór, blackout, Cable pooling, dynamiczne ceny energii, efektywność energetyczna budynków, energetyka prosumencka, energetyka jądrowa, energetyka rozproszona, energia cieplna oceanu, energia geotermalna, energia prądów morskich pływów i falowania, energia słoneczna, energia wiatru, energia wodna, fleksument, fuzja termojądrowa, klastry energii, kogeneracja, konsument, kryzys energetyczny, linia bezpośrednia, LNG, LPG, magazyny energii, offshore, perowskit, prosument, prosument lokatorski, prosument zbiorowy, REPowerEU, Small Modular Reactor (SMR), spółdzielnie energetyczne (wspólnoty energetyczne), system net-billingu, transformacja energetyczna, wirtualny magazyn, wodór, ubóstwo energetyczne, zielona energia, zrównoważona energetyka
