Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie człowieka

Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie kobiet w ciąży, dzieci i dorosłego człowieka

Zanieczyszczenia powietrza w sposób istotny wpływa na zdrowie człowieka powodując wiele dolegliwości układu oddechowego i krwionośnego. Szkodliwe substancje przedostają się do organizmu głównie przez drogi oddechowe, drażnią śluzówkę nosa, jamę ustną, krtań, oskrzela, płuca i w ten sposób może dojść do uszkodzenia tych narządów. Poprzez pęcherzyki płucne szkodliwe substancje mogą przedostać się do krwi i tą drogą do wszystkich narządów.

Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie kobiet w ciąży, dzieci i dorosłego człowieka

Największy wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie ludzi i zwierząt obserwuje się w rejonach przemysłowych i zurbanizowanych. Grupy najbardziej narażone to kobiety w ciąży, dzieci, osoby starsze oraz ludzie z chorobami dróg oddechowych. Zanieczyszczone powietrze ma również negatywny wpływ na kondycję ekosystemów oraz niszczenie materiałów (np. korozja metali).

Zanieczyszczenie powietrza jest największym pojedynczym zagrożeniem dla zdrowia ludzi na całym świecie.

Niepokojące statystyki na temat smogu

W Europie z powodu zanieczyszczonego powietrza, umiera przedwcześnie pól miliona ludzi.

Polska znajduje się w ścisłej czołówce krajów Europy o największym zanieczyszczeniu powietrza pyłami zawieszonymi i benzopirenem (wielopierścieniowy węglowodór aromatyczny – WWA), który ma działanie rakotwórcze i zakłóca gospodarkę hormonalną.

Co roku z powodu katastrofalnej jakości powietrza umiera w naszym kraju blisko 50 tys. osób. Liczba ofiar zatrutego powietrza w Polsce jest więc ponad dziesięć razy wyższa niż ofiar wypadków drogowych, w których ginie co roku ponad 3 tysiące osób.

Największym problemem jest zanieczyszczenie pyłami zawieszonymi (PM 10 i PM 2,5), ozonem troposferycznym (O3) i dwutlenkiem azotu (NO2).

Pył zawieszony PM 2.5

Według badań drobny pył zawieszony (tzw. PM 2,5), czyli wszystkie aerozole atmosferyczne o wielkości 2,5 mikrometra lub mniejsze, odpowiadał w skali Europy w 2012 roku za 432 tys. przedwczesnych zgonów. Ryzyko związane z narażeniem na ten rodzaj zanieczyszczenia nie zmalało w stosunku do wcześniejszych lat. Pyły zawieszone mogą powodować lub pogłębiać choroby układu krążenia i płuc, zawały serca, zaburzenia rytmu serca i nowotwory.

Wraz z rozpoczęciem okresu grzewczego w wielu polskich miastach normy dotyczące poziomu pyłów zawieszonych o średnicy 10 mikrometrów (PM10) i mniejszych oraz benzopirenu są regularnie przekraczane. Głównym źródłem tych toksyn są domowe instalacje grzewcze opalane węglem i drewnem oraz w mniejszym zakresie transport samochodowy. Emitowane przez nie szkodliwe pyły i substancje mają właściwości rakotwórcze. Odpowiadają one za co najmniej 90% przekroczeń norm.

Dwutlenek azotu NO2

Narażenie na kontakt z dwutlenkiem azotu przełożyło się na ok. 75 tys. przedwczesnych zgonów. Dwutlenek azotu wpływa na układ oddechowy, a jednocześnie przyczynia się do powstawania pyłów zawieszonych i przekroczeń stężenia ozonu.

Ruch samochodowy odpowiada za od 5 do 10% przekroczenia norm obecności tlenków azotu.

Ozon troposferyczny (O3)

Narażenie na kontakt z ozonem przełożyło się na 17 tys. przedwczesnych zgonów. Narażenie na ozon jest wysokie zwłaszcza w miastach. W 2013 r. na jego stężenia powyżej wartości zalecanych przez WHO było narażonych 98% mieszkańców miast UE.

Międzynarodowa wymiana handlowa przyczyną śmierci miliona ludzi rocznie

Międzynarodowa wymiana handlowa przyczynia się do śmierci przeszło miliona ludzi rocznie. To koszt zanieczyszczenia powietrza powodowanego przez transport towarów, oraz prądy atmosferyczne roznoszące pyły po całej Ziemi.

Uczeni z Chin, Wielkiej Brytanii, USA i Kanady przyjrzeli się przedwczesnym zgonom na całym świecie spowodowanym przez najmniejsze drobinki pyłów unoszące się w powietrzu. Mają one średnicę nie większą niż 2,5 mikrona (PM2,5) i z układu oddechowego przedostają się do krwionośnego, w którym są rozprowadzane po całym organizmie. Wywołują nie tylko choroby płuc, w tym raka, ale też uszkadzają serce, a także układy nerwowy i hormonalny.

Jak podliczają w czasopiśmie „Nature” badacze, tylko w 2007 r. pyły PM2,5 przyczyniły się do śmierci blisko 3,45 mln ludzi na całym świecie. Za mniej więcej 1 mln 170 tys. zgonów w tamtym czasie odpowiada handel.

Według wyliczeń 12% zgonów (przeszło 411 tys.) zostało wywołanych przez zanieczyszczenia ulatujące z kominów stojących w zupełnie innym rejonie świata, a 22% (ponad 762 tys.) to skutek produkcji towarów i usług w jednym rejonie świata i ich eksportu do drugiego.

Handel zabija więc nie tylko wtedy, kiedy zanieczyszcza powietrze podczas transportu towarów samochodami, statkami, samolotami albo koleją. Jego ofiarą padamy także wtedy, kiedy prądy atmosferyczne roznoszą pyły po całej Ziemi.

Brudy ulatujące z kominów w Chinach przyczyniają się rocznie do blisko 65 tys. przedwczesnych zgonów w innych rejonach świata. Konsumpcja w Europie i USA zabija rocznie blisko 109 tys. Chińczyków. W Europie Wschodniej przeszło 47 tys. ludzi umiera rocznie z powodu zanieczyszczeń emitowanych w Europie Zachodniej.

Zanieczyszczenia związane z towarami produkowanymi w Chinach zabijają dwukrotnie więcej ludzi na całym świecie niż brudy pochodzące z następnych w tej śmiertelnej hierarchii Indii.

Przeliczając zanieczyszczenia powietrza na głowę mieszkańca w truciu innych rejonów świata pionierami są Europejczycy ze Wschodu. W 2007 roku zanieczyszczenia wyemitowane przez milion mieszkańców tego regionu spowodowały przedwczesną śmierć przeszło tysiąca ludzi w innych rejonach świata. Z kolei milion dymiących mieszkańców Chin (państwa mającego najwięcej obywateli na Ziemi) uczeni przeliczają na 770 zgonów.

Biorąc pod uwagę poziom konsumpcji, to najbardziej zabójczy dla innych są Europejczycy z Zachodu, Amerykanie i Kanadyjczycy. Natomiast światowy konsumpcjonizm zabija najwięcej ludzi – w przeliczeniu na liczbę mieszkańców – w Europie Wschodniej i Rosji.

Okazuje się zatem, że przedwczesne zgony spowodowane zanieczyszczeniem powietrza to nie tylko sprawa lokalna, ale problem globalny. Towary konsumowane w jednym miejscu, zanieczyszczają środowisko w innym.

Unoszące się w powietrzu pyły, których cząstki mają średnicę nie większą niż 2,5 mikrona, odpowiadają za przeszło 90% przedwczesnych zgonów na całym świecie wywołanych przez zanieczyszczenie powietrza na zewnątrz. Nieco mniej śmiertelne są drobinki brudów, których średnica nie przekracza 10 mikronów i na które zwraca się największa uwagę w Polsce.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że z powodu zanieczyszczenia powietrza (na zewnątrz i wewnątrz budynków) corocznie na całym świecie umiera przedwcześnie blisko 7 mln ludzi. Jak podkreślają eksperci WHO, smog to drugi najbardziej skuteczny zabójca. Wysokie ciśnienie krwi pochłania 9,4 mln ofiar rocznie, a palenie zabija 5,7 mln ludzi.

Z kolei Europejska Agencja Środowiska szacuje, że w UE i kilku innych krajach z powodu brudnego powietrza umiera przedwcześnie 467 tys. ludzi rocznie. Tylko w Polsce każdego roku ofiar smogu jest ponad 48 tys. Według WHO smog zabija co roku więcej, bo 600 tys. Europejczyków. W przeliczeniu na pieniądze zanieczyszczenie powietrza kosztuje zaś Europę 1,6 bln dol. rocznie.

Wpływ smogu na zdrowie człowieka

Naukowcy i lekarze wciąż odkrywają nowe związki między zanieczyszczeniami powietrza a różnego rodzaju chorobami. Nie tylko układu oddechowego, ale również odpornościowego, krwionośnego a nawet nerwowego.

Narażeni na zanieczyszczone powietrze są wszyscy. Smog przede wszystkim dotyka osób z chorobami układu oddechowego, osób z astmą, alergików, a także kobiet w ciąży, dzieci oraz osób starszych. Wzrost zanieczyszczenia powietrza pyłami zwiększa ilość przypadków chronicznego kaszlu, przewlekłego zapalenia oskrzeli, niewydolności płuc, astmy i innych schorzeń. Smog drastycznie wpływa na większość niesprawności osób starszych. Smog coraz częściej odpowiada za pojawienie się nowotworów złośliwych. Dochodzi do takich sytuacji, że osoby, które nigdy nie paliły papierosów chorują na raka płuc.

Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym wywiera negatywny wpływ także na zdrowie psychiczne osób dorosłych. Zwiększa częstość występowania zaburzeń o charakterze depresyjnym, samobójstw, a nawet ryzyko popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy.

Skutki działania smogu na nasz organizm możemy podzielić na krótko i długofalowe.

Krótkofalowe skutki działania smogu

Wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu odpowiadają za zachorowania na choroby układu oddechowego – zapalenie płuc czy zaostrzenie astmy oskrzelowej, a także osłabienie organizmu. Wzrost zachorowań na zapalenie płuc osób starszych może się skończyć nawet zgonem.

Smog wpływa także na dolegliwości i zaburzenia w funkcjonowania układu krążenia, przyczynia się do zawałów, wylewów i nagłego zatrzymania krążenia.

Długofalowe skutki działania smogu

Skutki długofalowe wdychania zanieczyszczonego powietrza to zaostrzenie przebiegu aktualnych chorób układu oddechowego, ryzyko wystąpienia astmy i przewlekłych chorób płuc. Zwiększa się też prawdopodobieństwo wystąpienia raka płuc. Benzo(a)piren to substancja kancerogenna, która występuje zarówno w dymie papierosowym, jak i dymie będącym skutkiem palenia węglem, drewnem czy śmieciami.

W przypadku układu krążenia mogą pojawić się problemy z nadciśnieniem i zmiany miażdżycowe. To właśnie choroby układu krążenia są odpowiedzialne za większość zgonów przypisywanych smogowi.

Zanieczyszczone powietrze zagrożeniem dla kobiet w ciąży

Wdychane przez całą ciążę zanieczyszczone powietrze ma bezpośrednie przełożenie na rozwój płodu i stan zdrowia noworodka

Badania naukowców wskazują, że zanieczyszczone powietrze szkodzi dzieciom już w okresie płodowym. Może być również jedną z przyczyn wzrastającej rokrocznie liczby poronień.

U dzieci urodzonych zaobserwowano:

  • mniejszą masę urodzeniową – co może mieć wpływ na ich słabszą odporność
  • większą podatność na zapalenie płuc, infekcje oskrzeli, oraz choroby alergiczne w okresie niemowlęcym i później
  • opóźnienie rozwoju psychicznego – częstsze zaburzenia lękowe, depresje
  • problemy z nauką i koncentracją uwagi
  • niższą inteligencje – dzieci matek narażonych w czasie ciąży na wysokie zanieczyszczenie powietrza uzyskiwały gorsze wyniki w testach rozwojowych
  • większe ryzyko wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu
  • większe ryzyko astmy

Skutki te mają wymierny wpływ na wyniki w nauce, zarobki w późniejszym okresie życia i dalsze zdrowie człowieka.

Zanieczyszczenie powietrza najbardziej szkodzi zdrowiu dzieci

Zanieczyszczenie powietrza najbardziej szkodzi zdrowiu dzieci ponieważ

  • układ oddechowy u dzieci i mechanizmy filtrowania powietrza nie są jeszcze w pełni rozwinięte
  • bariery ochronne (śluz, nabłonek) u dzieci nie są w pełni dojrzałe
  • drogi oddechowe są krótkie i wąskie – bardziej podatne na podrażnienia i zapalenia
  • dzieci oddychają z większą częstotliwością niż dorośli – wchłaniają przez to stosunkowo więcej zanieczyszczeń. W przeliczeniu na kilogram masy ciała dziecko ma większą niż u dorosłego wentylację minutową oraz długi prognozowany czas życia.
  • większość dzieci oddycha ustami a nie przez nos, który jest w stanie wyłapać część zanieczyszczeń
  • dzieci posiadają jeszcze niedojrzały układ detoksykacji
  • ponieważ zanieczyszczenia kumulują się przy gruncie, dzieci oddychają powietrzem gorszej jakości niż dorośli
  • dzieci wykazują zazwyczaj większą aktywnością fizyczną i spędzaniem czasu na zewnątrz w niekorzystnych warunkach

Wzrost zachorowań na alergie i astmę

Choroby, na które zapadają dzieci z powodu zanieczyszczeń, to przede wszystkim alergie i choroby układu oddechowego. Badania wskazują, że ok. 50% młodzieży mieszkającej w Krakowie (najbardziej zanieczyszczonym polskim mieście) to alergicy (2013 r). Szkodliwe substancje zawarte w powietrzu obniżają odporność dzieci i przyczyniają się do napadów świszczącego oddechu, zakażeń dolnych i górnych dróg oddechowych oraz astmy.

Jak wynika z opracowanego raportu UNICEF „Clear the Air for Children”, niewiele dzieci na świecie ma szczęście na co dzień oddychać świeżym powietrzem. Aż 2 mld (z 2,1 mld ogólnej liczby dzieci na świecie) żyje w miejscu, gdzie jakość powietrza nie spełnia nawet minimalnych norm wytyczonych przez WHO, z czego 300 mln na obszarach, gdzie wskaźniki są przekroczone przynajmniej sześciokrotnie. Z tego powodu wiele z nich zapada na choroby układu oddechowego, co w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do śmierci. Eksperci z UNICEF szacują, że tragedia ta dotyka nawet 600 tys. najmłodszych (poniżej 5. roku życia) dzieci.

Mimo iż najwięcej zagrożonych powietrzem niskiej jakości dzieci zamieszkuje obszary Azji (ok. 1,1 mld) i Afryki (ponad pół miliarda), szczególnie w krajach rozwijających się, także Europa ma z utrzymaniem dobrej jakości powietrza poważny problem. W opublikowanym raporcie WHO na liście najbardziej zanieczyszczonych europejskich miast pojawiają się mniejsze miejscowości zlokalizowane w Bułgarii, Czechach, Włoszech, jednak najwięcej miejsca (33 z 50 pozycji) w rankingu zajmują miasta Polski.

Potwierdzają to analizy Inspekcji Ochrony Środowiska, z których wynika, że w Polsce tylko 15% badanych obszarów zakwalifikowało się do klasy A czyli kategorii obszarów, na których nie występują przekroczenia 24-godzinne pyłu zawieszonego (PM10) lub występują bardzo rzadko. To ogromny regres w porównaniu do stanu sprzed dekady, gdy w tej samej klasie znajdowało się ¾ stref pomiarowych (2005 r).

Smog zagraża płodności polaków

Wpływ smogu na płodność można zaobserwować na przykładzie najbardziej zaludnionego miasta świata Szanghaju, gdzie eksperci mówią wręcz o kryzysie dzietności wynikającym z rekordowo złych parametrów nasienia wśród jego mieszkańców.

Po szczegółowej analizie okazało się, że tylko 1/3 plemników dostępnych w miejscowych bankach nasienia spełnia standardowe normy Światowej Organizacji Zdrowia. Jedno z badań wykazało, że w ciągu ostatnich 10 lat pogarszające się warunki środowiskowe doprowadziły tam do spadku jakości spermy oraz do aspermii, czyli dolegliwości polegającej na wydzielaniu u mężczyzn nieprawidłowej, bardzo małej ilości ejakulatu. To z kolei u mężczyzn przekłada się na problemy z poczęciem dziecka. Wpływ zanieczyszczonego powietrza widać po rosnącym odsetku niepłodności w Chinach. W 2010 roku dotyczył on 12,5% mieszkańców w wieku rozrodczym, zaś 20 lat wcześniej tylko 3%.

Badania opublikowane na łamach magazynu „Environmental Pollution” dowiodły, że plemniki mężczyzn, którzy żyli w miastach narażonych na wysokie skażenie powietrza, były gorszej jakości niż plemniki mężczyzn mieszkających na terenach wiejskich. Do podobnych wniosków doszli również naukowcy badając kobiety. Okazało się, że panie żyjące w pobliżu tras o natężonym ruchu samochodowym, gdzie powietrze jest silnie skażone spalinami samochodów, były o 11% bardziej narażone na problem niepłodności, niż pozostałe panie.

Specjaliści przestrzegają przed długofalowym wpływem toksyn unoszących się w powietrzu na płodność par starających się o dziecko. Długotrwałe skutki zanieczyszczeń powietrza mogą być jak bomba z opóźnionym zapłonem, co przełoży się nie tylko na aktualne statystyki niepłodności, ale przede wszystkim na zdrowie przyszłych generacji.

Istotą smogu jest tzw. pył zawieszony PM10 oraz PM2,5, zawierający toksyczne substancje m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne np. benzopiren, metale ciężkie, dioksyny oraz furany. Wnikając głęboko do organizmu wraz z krwioobiegiem substancje te nie są obojętne dla naszego układu rozrodczego, mogą wręcz wykazywać toksyczne działanie. Na przykładzie badań widać, że zanieczyszczenia powietrza wpływają niekorzystnie na ilość, morfologię, czyli budowę oraz ruchliwość plemników. Należy pamiętać, że męskie nasienie jest niezwykle wrażliwe na czynniki zewnętrzne, w tym także wpływ środowiska. Podobnie wygląda to u kobiet, u których toksyny wdychane z powietrzem mogą zaburzać gospodarkę hormonalną, zaś w 30-40 proc. przypadków niepłodności winne są właśnie hormony.

Zdaniem specjalistów, wszystkie pary starające się o dziecko, ale także kobiety w ciąży, powinny zachować ostrożność, zwłaszcza jeśli pomiary w ich miejscach zamieszkania wykazują silny stopień zanieczyszczeń. W takiej sytuacji należy unikać zbyt długiego przebywania na zewnątrz i nosić maski antysmogowe. Rozwiązaniem, choć nie dla wszystkich akceptowalnym, jest również zmiana miejsca zamieszkania na tereny o lepszej jakości powietrza. Coraz więcej władz miast rozważa odpowiednie działania antysmogowe, np. zapewnia czasową, bezpłatną komunikację miejską, by zredukować ilość spalin samochodowych i tym samym ograniczyć wpływ toksyn na zdrowie mieszkańców.

Przydatne informacje

Ekoprognoza czyli prognoza zanieczyszczenia powietrza w Polsce i na świecie

Ekoprognoza
Aktualna prognoza pogody na całym świecie. Interaktywne mapy zagrożeń podtopieniami terenów nadmorskich w związku ze zmianami klimatu. Prognoza zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby, środowiska dla Polski, Europy i Świata. Alarmy smogowe, wyniki on-line pomiarów jakości powietrza dla polskich miast i województw.

Podstawowe informacje na temat smogu

Podstawowe informacje na temat smogu
Smog to nienaturalne zjawisko atmosferyczne, które polega na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza, najczęściej spowodowanych działaniem ludzi, oraz innych niekorzystnych zjawisk atmosferycznych np. dużej wilgotności powietrza, wyżowej, bezwietrznej pogody.

Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie kobiet w ciąży, dzieci i dorosłego człowieka

Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie kobiet w ciąży, dzieci i dorosłego człowieka
Zanieczyszczone powietrza wpływa na zdrowie człowieka powodując wiele dolegliwości układu oddechowego i krwionośnego. Szkodliwe substancje drażnią śluzówkę nosa, jamę ustną, krtań, oskrzela, płuca i w ten sposób może dojść do uszkodzenia tych narządów.

Jak się chronić przed smogiem i zanieczyszczony powietrzem

Jak się chronić przed smogiem i zanieczyszczonym powietrzem
Zagrożone zanieczyszczonym powietrzem są szczególnie dzieci, osoby o obniżonej odporności, przewlekle chore, oraz w podeszłym wieku. Zobacz 14 sprawdzonych sposobów na to jak chronić siebie i dziecko przed smogiem.

Rośliny w walce ze smogiem i zanieczyszczonym powietrzem

Wpływ terenów zielonych w mieści na zdrowie, samopoczucie i funkcjonowanie jego mieszkańców
Rośliny w mieście pomagają walczyć ze smogiem, zanieczyszczonym powietrzem, hałasem i zjawiskiem zwanym miejską wyspą ciepła. Zatrzymują wodę, zwiększają retencję, zapobiegają przesuszaniu gleby. Wprowadzają poczucie spokoju, wytchnienia, redukują stres.

Rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze w domu

Rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze w domu
Rośliny w wyniku fotosyntezy pobierają z powietrza dwutlenek węgla, oddając życiodajny tlen. Neutralizują dwutlenek siarki i metale ciężkie. Wychwytują cząsteczki pyłów i sadzy oraz substancje gazowe z powietrza. Zobacz listę roślin doniczkowych które najskuteczniej oczyszczają powietrze w domu.

Jak chronić się przed alergią na pyłki roślin wiatropylnych, czyli pyłkowicą?

Jak chronić się przed alergią na pyłki roślin wiatropylnych, czyli pyłkowicą?
Z roku na rok rośnie liczba osób uczulonych na różne alergie, w tym pyłki roślin wiatropylnych. Zmiany klimatu oraz coraz łagodniejsze zimy sprawiają, że silne pylenie wydłuża się rozpoczynając już w lutym i jest znacznie cięższe dla alergików.

Scroll to Top