Szara infrastruktura

02/08/2025 | 4 min 🕒 | @
Szara infrastruktura

Spis treści

Beton kontra natura

W miarę jak rosły miasta, rosła też potrzeba zbudowania wszystkiego: dróg, mostów, chodników, domów, instalacji. Budowaliśmy szybko, dużo, najczęściej z betonu, asfaltu i stali. Te materiały dawały trwałość i wygodę. Nie pytaliśmy jednak natury, czy jej to odpowiada.

Powstała szara infrastruktura. Sieć konstrukcji, które miały wspierać ludzi, ale często okazały się barierą dla życia. Zamiast chłonąć deszcz, odprowadzają go błyskawicznie. Zamiast dawać cień, rozgrzewają się jak patelnia.

Dziś widzimy skutki tej betonowej logiki, a pytanie brzmi: jak odbetonować świat, nie rezygnując z cywilizacji?

O co tu chodzi?

Szara infrastruktura to wszystkie techniczne elementy zabudowy: drogi, chodniki, parkingi, mosty, rurociągi, budynki i inne instalacje stworzone przez człowieka. Ich celem jest zapewnienie funkcjonowania miast i osiedli, ale mają one też poważne skutki uboczne:

  • zwiększają temperatury w miastach (efekt miejskiej wyspy ciepła),
  • zmniejszają zdolność gruntu do pochłaniania wody (ryzyko podtopień),
  • ograniczają powierzchnie biologicznie czynne (zanik zieleni),
  • przyczyniają się do utraty bioróżnorodności i pogorszenia jakości życia.

W opozycji do niej rozwijamy dziś zieloną i błękitną infrastrukturę, opartą na naturze.

Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Po co nam była szara infrastruktura?
Bo zapewniała podstawy funkcjonowania: drogi, wodociągi, kanalizację, dach nad głową. Wszystko to jednak ma swoją cenę, także klimatyczną.

Czy da się „odbetonować” miasto?
Tak. Przez usuwanie niepotrzebnych nawierzchni, zazielenianie dachów, tworzenie ogrodów deszczowych i stawianie na materiały przepuszczalne.

Czy chodnik może szkodzić klimatowi?
Nie sam chodnik, ale jego nadmiar, uszczelnianie gleby i brak roślin w pobliżu wpływają negatywnie na temperaturę i mikroklimat.

Czy szara infrastruktura zawsze jest zła?
Nie, ale musi być uzupełniona zielenią i wodą. Sama w sobie nie jest problemem, dopóki nie dominuje przestrzeni.

Czy każdy z nas ma wpływ na tę zmianę?
Tak. Przez wybory architektoniczne, wspieranie zielonych inwestycji i rezygnację z betonowania własnych podwórek.

Fakty, które robią wrażenie

Globalne:

  • Miasta pokrywają 3% powierzchni Ziemi, ale odpowiadają za ponad 75% emisji CO₂.
  • Efekt miejskiej wyspy ciepła może zwiększać temperaturę lokalną nawet o 7°C.
  • 80% terenów zurbanizowanych w UE to powierzchnie uszczelnione.

Systemowe:

  • Każdy 1 m² betonu to utrata zdolności gruntu do wchłonięcia 100–200 litrów wody opadowej rocznie.
  • Szara infrastruktura zwiększa ryzyko powodzi miejskich – już 50% miast europejskich doświadcza ich regularnie.
  • Rozszczelnienie powierzchni i renaturyzacja miast to jeden z filarów polityki adaptacyjnej UE (EU Strategy on Adaptation).

Indywidualne:

  • W upalne dni powierzchnia parkingu z ciemnej kostki brukowej może nagrzewać się do 60°C – to nawet o 35–40°C więcej niż sąsiednia zieleń.
  • W Polsce w latach 1995–2020 liczba wybetonowanych podwórek wzrosła niemal dwukrotnie.
  • Jedna łąka kwietna zamiast trawnika może magazynować 10 razy więcej wody i dawać chłód nawet o 5°C niższy.

Źródła: UN-Habitat, NASA, EEA, IPCC AR6, EU Adaptation Strategy, UNEP, Climate-KIC

Obraz, który zapamiętasz

Wyobraź sobie deszczowy dzień. Krople spadają na betonowe miasto. Nie wsiąkają, lecz z impetem spływają do kanalizacji. Kałuże rosną, rzeki wzbierają, a woda, zamiast zasilać glebę, ucieka. 

Teraz wyobraź sobie to samo miasto, ale z drzewami, łąkami, oczkami wodnymi i zielonymi dachami. Deszcz wnika w ziemię jak gąbka. Cicho. Spokojnie. Tak działa natura, kiedy pozwolimy jej wrócić.

Słowa, które zostają w głowie

Hasła działania:

  • Zielony dach zamiast szarego betonu.
  • Odbetonuj swoje otoczenie.
  • Więcej gleby – mniej kostki.
  • Zieleń chłodzi, beton grzeje.
  • Zatrzymaj wodę tam, gdzie spadła.

Refleksje i przysłowia:

  • Im twardszy grunt, tym mniej życia.
  • Deszcz nie powinien być problemem – to my go takim uczyniliśmy.
  • Zabetonowana planeta to planeta bez oddechu.

Cytaty:

  • „Nasze miasta są pełne ulic, ale puste zieleni.” 
  •  „Każdy metr betonu można zamienić w życie.” – UNEP
  • „Szara infrastruktura to nie wróg – ale musi ustąpić miejsca zielonej zmianie.” – IPCC AR6

Co możesz zrobić już dziś?

  • Zamień część swojego podwórka lub balkonu na zieloną przestrzeń.
  • Wspieraj odbetonowanie szkół, przedszkoli, osiedli.
  • Głosuj za miejskimi budżetami obywatelskimi na zieleń.
  • Korzystaj z materiałów przepuszczalnych przy remontach.
  • Ucz się, jak działa błękitno-zielona infrastruktura i opowiadaj o tym innym.

Beton nie musi rządzić światem. Możemy go zrównoważyć – ziarnko po ziarnku.

Zajrzyj pod powierzchnię – Szara infrastruktura

Pojęcia kluczowe:

Szara infrastruktura – Elementy miejskiego krajobrazu wykonane z materiałów sztucznych (beton, asfalt, stal), które nie pełnią funkcji ekosystemowych. Obejmuje drogi, mosty, rurociągi, budynki i kanalizację.

Powierzchnie uszczelnione – Grunty pokryte materiałami nieprzepuszczalnymi dla wody, co utrudnia retencję, zwiększa ryzyko powodzi i nasila efekt miejskich wysp ciepła.

Infrastruktura hybrydowa – Połączenie szarej i zielonej infrastruktury w celu poprawy adaptacji miast do zmian klimatu, np. dachy zielone, chodniki przepuszczalne, alejowe nasadzenia drzew.

Raporty i dane:

Grafiki i multimedia:

źródło: materiały prasowe
wlaczoszczedzanie.pl

Puzzle Ziemi
Puzzle Klimatyczne: Budownictwo, Działalność człowieka, Przemysł, Rolnictwo, Ślad człowieka, Transport, Urbanizacja, Wykorzystanie paliw kopalnych, Zegar klimatyczny

Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.

📩 Zapisz się na newsletter i otrzymuj ekowiadomości prosto na swoją skrzynkę!
Subskrypcja daje Ci także dostęp do specjalnego działu na portalu, gdzie znajdziesz darmowe materiały do pobrania: poradniki, przewodniki, praktyczne zestawienia, wzory, karty pracy, checklisty i ściągi. Wszystko, czego potrzebujesz, aby skutecznie wprowadzać ekologiczne zmiany w swoim życiu.

Dołącz już teraz i zacznij zmieniać świat na lepsze! 📩

☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc…..

dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-) ☕

Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl

🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie

Przewijanie do góry