W sobotę 9 Maja ludzie na całym świecie świętują Światowy Dzień Ptaków Wędrownych (World Migratory Birds Day). Ta globalna kampania poświęcona jest podnoszeniu świadomości społecznej na temat ptaków wędrownych i potrzebie międzynarodowej współpracy w celu ich skutecznej ochrony.
W tym roku tematem przewodnim zostało hasło: „Ptaki łączą nasz świat” podkreślające znaczenie zachowania i przywrócenia ekologicznej łączności i integralności wszystkich ekosystemów, które są ważne dla migrujących ptaków: ponieważ zapewniają im bezpieczeństwo wędrówki poprzez ochronę siedlisk będących miejscami odpoczynku i żerowania ale również gwarantujące przetrwanie wielu zagrożonym wyginięciem gatunkom.
Święto ustanowione zostało w 2006 roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych w ramach porozumienia o ochronie afrykańsko-euroazjatyckich wędrownych ptaków wodnych i Konwencji Bońskiej (konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt. Sama inicjatywa zaś, narodziła się w Stanach Zjednoczonych w 1993 z inicjatywy słynnego Cornell Laboratory of Ornithology i Smithsonian Migratory Bird Center. Obecnie obchodzone jest dwa razy w roku: w maju oraz październiku.
Z oficjalnych danych ze strony worldmigratorybirdday.org wynika, że aktywny udział w dzisiejszym święcie zgłosiło ponad 40 krajów, na terenie których odbędzie się ponad 160 różnego rodzaju imprez dedykowanym ptakom.
Niestety z uwagi na panującą pandemię, większość imprez jest mocno okrojonych, jeśli chodzi o ich charakter i skupia się na aktywnościach dostępnych online i promowaniu samodzielnych obserwacji migrujących ptaków. Poprzednie odsłony tego święta to w wielu przypadkach, również w Polsce, masowo odwiedzane nie tylko przed ornitologów i sympatyków ptaków imprezy masowe i pikniki dedykowane wspólnym terenowym obserwacjom, wycieczkom terenowym z przewodnikami i zajęciom edukacyjnym na ogromną skalę.
Migracje sezonowe – po co i jak
Każdego roku miliony ptaków migrują: wiosną z miejsc zimowania (zasobnych w pokarm) do miejsc rozrodu, na stałe lęgowiska, jesienią po odbyciu z sukcesem lub nie lęgów z powrotem na zimowiska.
Wyróżniamy migracje daleko i krótkodystansowe. Migracje dalekodystansowe dotyczą wielu gatunków ptaków lądowych, siewkowych i wodnych, które podejmują migracje wywołane zmianą długości światła dziennego i warunków pogodowych. Gatunki reprezentujące te grupy spędzają sezon rozrodczy w rejonach klimatu umiarkowanego i subpolarnego a okres zimowania w rejonach tropikalnych. Migranci krótkodystansowi, podejmują wędrówki głównie po to, aby unikną złych warunków pogodowych powiązanych z niedostateczną ilością pokarmu.
Wielokrotnie w trakcie migracji pokonują wiele tysięcy kilometrów nad lądem, oceanem, górami, mierząc się z licznymi zagrożeniami i przeszkodami, które utrudniają im bezpieczną wędrówkę do celu.
Wyróżniamy trzy główne systemy wędrówkowe ptaków. Pierwszy dotyczy migracji pomiędzy Ameryką Północną i Południową, drugi pomiędzy Eurazją i Afryką oraz ostatni – system wędrówkowy ptaków pomiędzy Azją Wschodnią a Australią.
Nad Polską krzyżują się szlaki wędrówek ptaków łączące 3 kontynenty a nasz kraj jest ważnym obszarem dla ptaków wędrujących wiosną nie tylko na obszar lęgowisk europejskich, ale również dla migrantów wędrujących przez Europę z Afryki do Azji.
Nie wszyscy docierają do celu
W trakcie wędrówki ptaki narażone są na szereg niebezpieczeństw i głównie nie są to naturalnie występujące czynniki jak niekorzystne warunki atmosferyczne utrudniające wędrówkę. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla migrujących ptaków są czynniki antropogeniczne oraz sam człowiek. W wielu krajach masowo migrujące ptaki wędrowne są obiektem intensywnych polowań. Szacuje się, że w samych tylko krajach w rejonie Morza Śródziemnego rocznie ginie w wyniku polowań nawet 250 mln ptaków a w większości przypadków polowania nie są związane z koniecznością pozyskania pożywienia, lecz maja charakter sportowy i kulturowy.
Kolejnym istotnym zagrożeniem dla wędrujących ptaków są obszary zurbanizowane i zabudowane przez człowieka, gdzie wiele ptaków ponosi śmierć w wyniku kolizji: z wysoką przeszkloną zabudową, liniami energetycznymi, turbinami wiatrowymi, pojazdami oraz innymi elementami infrastruktury towarzyszącej człowiekowi.
Z szacunkowych danych dotyczących śmiertelności w Stanach Zjednoczonych i w Niemczech wynika, że jednym z głównych antropogenicznych czynników odpowiadających za kolizje ptaków są budynki: wysokie, przeszklone, oświetlone w porze nocnej. Dane zaprezentowane na grafice dotyczą sumarycznej śmiertelności ptaków we wszystkich okresach fenologicznych, jednak jak podają naukowe źródła większość kolizji ma miejsce właśnie w okresie migracji wiosennych i jesiennych. Aby zobrazować skalę śmiertelności ptaków do zestawienia dołączono kota domowego – jak wykazują dane naukowców z USA, wiele ptaków, również tych które uległy kolizji, ale ją przeżyły pada ofiarą kotów.
Kampania edukacyjna PTAcom
Zdając sobie sprawę ze skali zagrożenia, Stowarzyszenie Wspierania Inwestycji Przyjaznych Pacom w ramach obchodów Światowego Dnia Ptaków Wędrownych zorganizowało na swoim profilu FB www.facebook.com/swipPTAcom/ kampanię edukacyjną poświęconą problemowi kolizji ptaków z budynkami oraz sposobami jakie pozwalają na ich ochronę w trakcie sezonowych migracji, ale nie tylko.
Z materiałów dostępnych na profilu można dowiedzieć się jakie są wstępne szacunki śmiertelności ptaków w Polsce, gdzie zlokalizowane są istniejące i potencjalne hot-spoty – lokalizacje z uwagi na swój charakter generujące najwięcej przypadków śmiertelnych kolizji ptaków z zabudową, jakie są sprawdzone i skuteczne rozwiązania – architektoniczne i projektowe pozwalające a skuteczną ochronę ptaków przed kolizjami z budynkami.
Wszystkie z przedstawionych informacji można zgłębić w najnowszej publikacji Stowarzyszenia PTAcom: Ochrona ptaków przed kolizjami ze szklanymi budynkami. Publikację przygotowano we współpracy z architektami oraz innymi specjalistami z branży budownictwa zrównoważonego specjalizującymi się w technikach świetlnych oraz certyfikacjach wielokryterialnych, pod patronatem Polskiego Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego.
Zachęcamy da zapoznania się wszystkich zaangażowanych w rozwój budownictwa, oraz ochronę przyrody i bioróżnorodności.
źródło: materiały prasowe Pta.com
