Wiadomo, jakie działania należy prowadzić, by renaturyzować polskie rzeki, oraz że to konieczność. Potrzeba tylko zmiany niektórych przepisów, by szybciej i skuteczniej działać – uważa dr hab. Mateusz Grygoruk z SGGW. Resort klimatu zapewnia, że wprowadzanie takich zmian już się rozpoczęło.
Dr hab. Mateusz Grygoruk, prof. SGGW z Centrum Badań Klimatu, zauważa, że choć wiedza o konieczności renaturyzacji rzek rośnie, a korzyści z niej płynące są dobrze udokumentowane, to w praktyce zmiany postępują bardzo powoli. Jako jedną z głównych barier wskazał obecne prawo wodne, „które wciąż bardziej sprzyja degradacji rzek niż ich naprawie”.
Ministerstwo Środowiska już kilka lat temu opublikowało Katalog dobrych praktyk w zakresie robót hydrotechnicznych i prac utrzymaniowych. Prace utrzymaniowe to działania, które zarządcy wód mogą prowadzić bez dużych formalności. Problem w tym, że prawie wszystkie te działania prowadzą do pogorszenia stanu rzek. Obejmują bowiem takie zagadnienia jak wykaszanie roślinności, odmulanie, usuwanie drzew, niszczenie tam bobrowych – a to wszystko są prace, które systemowo degradują ekosystem rzeczny.
mówi ekspert
Co gorsza, obowiązujące przepisy utrudniają podejmowanie nawet drobnych, szybkich działań na rzecz poprawy stanu rzek. Prawo pozwala nam np. wyciąć drzewo, rosnące nad brzegiem, ale już nie pozwala posadzić tam nowego. Żeby wykonać choćby małą renaturyzację, np. odtworzyć meander, wprowadzić nową roślinność nad rzekę, rozbić stary betonowy próg – potrzebne są procedury inwestycyjne, studia wykonalności, pozwolenia na budowę. A to kosztowne, czasochłonne i często zniechęcające.
Do tego po każdej większej powodzi powraca pomysł budowy nowych zbiorników retencyjnych jako remedium na przyszłe zagrożenia. Tymczasem takie rozwiązania mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.
Budowa zbiorników nie rozwiązuje problemu powodzi. Wręcz przeciwnie – im bardziej regulujemy rzeki, tym szybciej płynie woda i tym większe zagrożenie w dolnym biegu. Problem nie leży bowiem w rzece, tylko w całej zlewni, którą trzeba inaczej zagospodarować. Pamiętajmy o tym: zbiorniki – tak jak renaturyzacja rzek – mogą ograniczać ryzyko powodzi i suszy, jednak nie wyeliminują go w zupełności.
podkreśla prof. Grygoruk
Brak działań renaturyzacyjnych i kontynuowanie tradycyjnych metod utrzymywania rzek powodują, że rosną problemy środowiskowe, a także koszty społeczne i gospodarcze.
Jeżeli nie odbudujemy naturalnych funkcji rzek, będziemy płacić coraz więcej: za uzdatnianie wody, za naprawę infrastruktury po powodziach, za walkę ze skutkami suszy.
ostrzega naukowiec
W jego opinii, choć w Polsce istnieje już Krajowy Program Renaturyzacji Wód Powierzchniowych, który dla każdej rzeki wskazuje kierunki potrzebnych działań, problemem pozostaje brak narzędzi umożliwiających szybkie, lokalne decyzje. Gdyby zmienić przepisy i pozwolić na pewne proste działania w ramach prac utrzymaniowych, wielu lokalnych zarządców wód już dziś mogłoby poprawiać stan rzek niewielkim kosztem i bez zbędnych formalności.
Naukowiec zwraca uwagę na stopniowy wzrost świadomości społecznej dotyczącej potrzeby zmiany podejścia do gospodarki wodnej. Ale dodał, że bez zmian systemowych Polacy wciąż będą ponosić wysokie koszty niewłaściwego zarządzania rzekami.
Nie chodzi o to, że ludzie nie wiedzą, jak należy postępować, albo nie chcą tego robić. Często wiedzą doskonale. Ale obecny system prawny sprawia, że naprawa rzek jest trudna i droga. To trzeba zmienić.
komentuje ekspert
Przywołuje też popularną wśród specjalistów opinię, że utrzymywanie rzek, jezior i innych wód w stanie obecnego przekształcenia, często motywowane błędnie pojmowanym dążeniem do ograniczania ryzyka powodziowego, jest w dłuższej perspektywie zupełnie nieopłacalne.
Wobec zmiany klimatu, nasilających się susz i powodzi, odwlekanie działań renaturyzacyjnych tylko pogorszy sytuację. Dlatego potrzebne są proste rozwiązania, które pozwolą jak najszybciej przywracać rzekom ich naturalne funkcje. Zanim koszty zaniedbań staną się nie do udźwignięcia.
tłumaczy prof. Grygoruk
Na pytanie, czy podejmowane są próby zmiany prawa w zakresie działań renaturyzacyjnych, resort środowiska odpowiada, że przekazał takie propozycje – w ramach uzgodnień międzyresortowych – do projektu nowelizacji ustaw wspierających bezpieczeństwo rzeki Odry oraz w zakresie gospodarki wodnej (projekt jest procedowany przez Ministerstwo Infrastruktury).
W szczególności zaproponowano uzupełnienie katalogu działań utrzymaniowych o tzw. miękkie działania renaturyzacyjne, co powinno umożliwić ich szersze zastosowanie w praktyce. Przykłady takich działań to nasadzanie drzew i krzewów w strefie brzegowej oraz wprowadzanie naturalnych elementów dla zróżnicowania siedliskowego w korycie rzeki.
czytamy w odpowiedzi przesłanej z MKiŚ
Resort dodaje, że współpracuje z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie oraz partnerami społecznymi przy realizacji projektów renaturyzacyjnych, takich jak projekt „Renaturyzacja przekształconych cieków wodnych i obszarów od wód zależnych”, finansowany ze środków Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS).
Celem projektu jest: przywrócenie drożności ekologicznej i możliwości migracji ryb w dopływach rzeki Odry na obszarze województw opolskiego i dolnośląskiego; zwiększenie odporności ekosystemów poprzez tworzenie refugiów dla ryb; a także realizacja założeń wynikających z rozporządzenia Nature Restoration Law (prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych).
źródło: naukawpolsce.pl, Katarzyna Czechowicz
Powiązane artykuły:
- Aby zapobiec pożarom torfowisk biebrzańskich, musimy przestać je osuszać
- Naukowcy apelują do władz o renaturyzację Odry
- Ponowne nawadnianie torfowisk przynosi realne zyski ekonomiczne
- Regulacja rzek pogarsza ich stan, dlatego potrzebna jest ich renaturyzacja
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
📩 Zapisz się na newsletter i otrzymuj ekowiadomości prosto na swoją skrzynkę!
Subskrypcja daje Ci także dostęp do specjalnego działu na portalu, gdzie znajdziesz darmowe materiały do pobrania: poradniki, przewodniki, praktyczne zestawienia, wzory, karty pracy, checklisty i ściągi. Wszystko, czego potrzebujesz, aby skutecznie wprowadzać ekologiczne zmiany w swoim życiu.
☕ Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc…..
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres:
✉️ informacje@wlaczoszczedzanie.pl
🔍Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
