W VI wieku przynajmniej część Italii dotknęły ulewne deszcze i powodzie. W tym czasie w żywotach świętych zaczęły się pojawiać doniesienia o „cudach wodnych”, w których święci ściągają lub zatrzymują gwałtowne deszcze, burze i powodzie – pokazują badacze w „Climatic Change”. To potwierdzenie istnienia zmian klimatycznych, ale także świadectwo wpływu tych zmian na przemiany społeczne i kulturowe – interpretują.
Międzynarodowy zespół naukowców z udziałem Polaków przeprowadził interdyscyplinarne badania zmian klimatycznych zachodzących w VI wieku na terenie dzisiejszych północnych Włoch. Rezultaty badań opisane w czasopiśmie „Climatic Change” wskazują, że teren ten był obszarem zwiększonych opadów i powodzi, które w konsekwencji wpływały na dynamikę przemian społecznych i kulturowych.
Autorem korespondencyjnym badań jest historyk dr hab. Adam Izdebski z UJ. W badaniach brał też udział dr hab. Robert Wiśniewski z Wydziału Historii UW. Badania podsumowano w komunikacie na stronie UW.
W pracach badawczych wykorzystano metody paleoklimatyczne i analizę źródeł historycznych. Punktem wyjścia były badania próbek nacieków jaskiniowych z jaskini Renella, znajdującej się w Alpach Apuańskich, w północnej Toskanii, niedaleko Pizy. We wnętrzu stalagmitu badacze zauważyli warstwy odkładające się przez wieki w wyniku naciekania. Okazuje się, że w VI wieku przynajmniej część Italii stała się obszarem dotkniętym ulewnymi deszczami i powodziami.
Naukowcy odkryli, że obszar północnej i centralnej Italii w VI wieku wyróżniał się wyjątkowym poziomem wilgotności, który był związany z długotrwałą fazą Oscylacji Północnoatlantyckiej, czyli zmniejszoną różnicą ciśnień między Wyżem Azorskim a Niżem Islandzkim. Dzięki takiemu układowi ciśnienia atmosferycznego na tereny te docierała duża ilość wilgotnych mas powietrza znad północnego Atlantyku, doprowadzając do potężnych opadów i powodzi.
Międzynarodowy zespół skonfrontował dane fizyczne świadczące o zwiększonych opadach z przekazami historycznymi, zawartymi w powstałych wtedy dziełach pisanych. Naukowcy porównali literaturę hagiograficzną z VI-wiecznej Italii z innymi przykładami tego rodzaju piśmiennictwa. Badacze odnaleźli w pismach pochodzących z Italii wiele opisów tzw. cudów wodnych, w których święci ściągają lub zatrzymują gwałtowne deszcze, burze i powodzie. We wcześniejszej i późniejszej literaturze hagiograficznej, a także w powstałych w tym samym czasie pismach na trenie dzisiejszej Francji, opowieści o cudach wodnych były prawie nieobecne.
To wyjątkowe zainteresowanie twórców pism późnej starożytności zjawiskami hydroklimatycznymi, badacze interpretują nie tylko jako potwierdzenie istnienia zmian klimatycznych, ale także jako świadectwo wpływu tych zmian na przemiany społeczne i kulturowe ludności zamieszkującej te tereny. Naukowcy łączą zachodzące wtedy zjawiska klimatyczne z przyjęciem przez biskupów pod koniec VI wieku roli lokalnych przywódców, a także z rozwojem kultu świętych „posiadających władzę” nad żywiołem wody.
W VI wieku przynajmniej część Italii stała się obszarem ulewnych deszczów i powodzi. Tę wiedzę zawdzięczamy zaangażowanym w projekt geochemikom, geologom i klimatologom. Historycy pokazali natomiast, jak mieszkańcy północnych i centralnych terenów dzisiejszych Włoch próbowali radzić sobie z tą zmianą na poziomie religijnym i jednocześnie wykorzystać ją do promowania nowych autorytetów.
podsumowuje cytowany na stronie UW dr hab. Robert Wiśniewski
Dr hab. Adam Izdebski jest też współautorem innej pracy, w której badano zależności między zmianami klimatu a zmianami społecznymi. Wyniki tych badań – opublikowane w marcu w „Nature”, pokazują, jak ludzie potrafili być odporni na niedogodności związane z historycznymi wahaniami klimatu.
Badania te dają nam też lekcję na przyszłość – ze zmianami klimatu można sobie poradzić, ale wymaga to działań – komentują autorzy.
źródło: naukawpolsce.pap.pl
