Wzór i zasady etykietowania opon określa unijne rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1222/2009. Jednolity wzór etykiety obowiązuje we wszystkich 28 krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Nowe zasady wprowadzane przez Unię Europejską, nakazują producentom obowiązkowe etykietowanie opon. Oznaczenia odpowiednio kategoryzują opony, określają ich wpływ na wydajność paliwową, bezpieczeństwo, oraz poziom generowanego hałasu.
Kolorowe strzałki służą do odróżnienia efektywności energetycznej: ciemnozielony wskazuje na wysoko energooszczędny produkt, a czerwony na najmniej oszczędny. Piktogramy/obrazy oznaczają cechy oraz wydajność dla wybranych parametrów.
Etykieta energetyczna dla opon
1. Klasa efektywności paliwowej określona przez współczynnik oporów toczenia opony
Wyrażona w klasach od A do G, gdzie D nie jest przypisana. Pusta klasa ma zapewnić bardziej wyraźny podział między oponami o wyższej efektywności paliwowej, bardziej ekologicznymi, a tymi o niższej efektywności.
Symbol przedstawiający dystrybutor paliwa oznacza opór toczenia opony.
Co to jest wskaźnik oporów toczenia?
- jest to wskaźnik który informuje konsumenta zarówno o efektywności energetycznej opony, jak i o jej wpływie na środowisko w postaci niższej emisji CO2
- podczas jazdy pod ciężarem ładunku opona odkształca się w obszarze styku z podłożem, co powoduje jej nagrzewanie. Ograniczenie nagrzewania opony umożliwia obniżenie zużycia paliwa i emisji dwutlenku węgla powstającego przy jego spalaniu.
- siła, jaka wytwarza się podczas toczenia i działa w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy pojazdu, nazywana jest oporem toczenia
- konkretną wartość współczynnika oporów toczenia można wyobrazić sobie jako opór, jaki napotyka samochód przy podjeździe pod wzniesienie
- w przypadku współczynnika 10 (a więc klasy efektywności E) opona będzie generować opory toczenia jak przy podjeździe pod wzniesienie o nachyleniu 1%
Czym niższy opór toczenia, tym mniejsze zapotrzebowanie energetyczne i zużycie paliwa. Zwiększenie klasy o jedną oznacza oszczędność ok. 0,1 litra paliwa na 100 km. Pomiędzy klasą A i G ma miejsce obniżenie zużycia paliwa o ok. 7,5%.
Jak to zostało obliczone?
Zakładając średnie spalanie samochodu na poziomie 8 l/100 km możemy wyliczyć, że tylko dzięki oponom, na każde przejechane 1000 km zaoszczędzimy 6 l paliwa. W praktyce więc możemy przyjąć, że każda klasa energetyczna oznacza przybliżone różnice w zużyciu paliwa na poziomie niecałej 0,1 litra na 100 km.
Obniżenie oporów toczenia może znacząco przyczyniać się do ogólnej poprawy efektywności energetycznej transportu drogowego i do zmniejszenia emisji CO2 z nim związanych.
Jak mierzona jest wartość współczynnika oporów toczenia?
Wartość współczynnika oporu toczenia opony jest mierzona na maszynie symulacyjnej i decyduje o klasie efektywności energetycznej opony. Oponę umieszcza się na znormalizowanej maszynie toczącej odtwarzającej przeciętne warunki użytkowania opony. Symulacja jazdy odbywa się przy prędkości 80 km/h i obciążeniu wynoszącym 80% indeksu nośności opony. Pamiętać należy że rzeczywiste osiągi mogą różnić się w zależności od pojazdu i warunków jazdy.
Wartości graniczne dla klasyfikacji oporu toczenia
| Klasa | Opór opon samochodów osobowych RRC w kg/t | Opór opon samochodów dostawczych RRC w kg/t | Opór opon samochodów ciężarowych RRC w kg/t |
| A | ≤ 6,5 | ≤ 5,5 | ≤ 4,0 |
| B | 6,6 – 7,7 | 5,6 – 6,7 | 4,1 – 5,0 |
| C | 7,8 – 9,0 | 6,8 – 8,0 | 5,1 – 6,0 |
| D | – | – | 6,1 – 7,0 |
| E | 9,1 – 10,5 | 8,1 – 9,2 | 7,1 – 8,0 |
| F | 10,6 – 12,0 | 9,3 – 10,5 | ≥ 8,1 |
| G | ≥ 12,1 | ≥ 10,6 | – |
Należy pamiętać i dbać o prawidłowe ciśnienie w oponach. Niskie ciśnienie powietrza w oponach zwiększa opory toczenia i niekorzystnie wpływa na przyczepność na mokrej nawierzchni. Unia Europejska wprowadziła niedawno obowiązek montowania czujników ciśnienia we wszystkich nowych samochodach.
Kolejne aspekty to waga pojazdu, oraz styl jazdy. Ekonomiczny, oraz ekologiczny styl jazdy może znacząco ograniczyć zużycie paliwa.
2. Klasa przyczepności opon na mokrej nawierzchni – hamowanie na mokrej nawierzchni
Wyrażona jest w klasach od A do G, gdzie D i G nie są przypisane. Wartość G odnosi się do opony referencyjnej. Pusta klasa D ma za zadanie bardziej wyraźne rozdzielenie opon bezpiecznych (A, B, C) od tych mniej bezpiecznych (E, F). Opony klasy G byłby natomiast zbyt niebezpieczne dla użytkowników.
Symbol ten oznacza przyczepność opony na mokrej nawierzchni. Przyczepność na mokrej nawierzchni jest kluczowym czynnikiem, jeśli chodzi o poziom bezpieczeństwa opony. Znaczenie przyczepności jest ogromne, ponieważ opona o doskonałej przyczepności na mokrej nawierzchni znacząco skraca drogę hamowania.
Jak ocenia się klasę przyczepności opon na mokrej nawierzchni i jakie są warunki testowe?
Oceny wszystkich opon ustala się w stosunku do opon referencyjnych.
Badanie podzielone jest na dwa etapy. W pierwszym etapie mierzy się skuteczność hamowania na mokrej nawierzchni z prędkości 80 km/h do 20 km/h. W drugim etapie mierzona jest siła tarcia między nawierzchnią drogi a oponą przy prędkości 65 km/h.
W wyniku tych dwóch pomiarów ustalany jest wskaźnik przyczepności opony na mokrej nawierzchni, który następnie bezpośrednio odnosi się do wyników opony referencyjnej.
Zgodnie z rozporządzaniem UE opony testuje się na pojeździe w znormalizowanych warunkach określonych w rozporządzeniu KE 1222/2009, gdzie warunki testowe to:
- opony zimowe: temperatura 2-20°C
- opony letnie: temperatura 5-35°C
- grubość warstwy wody: 0,8-1,5 mm
- hamowanie 4 opon na pojeździe z włączonym ABS od 80 do 20 km/h
Jak jest różnica w drodze hamowania opon?
Różnica w drodze hamowania, pomiędzy jedną klasą a drugą przy mokrej nawierzchni i prędkości wyjściowej 80 km/h ,wynosi pomiędzy 1 a 2 długościami pojazdu (3,0 – 6,0 m), w przybliżeniu 4,5 m. Pomiędzy klasą A i G ma miejsce skrócenie drogi hamowania o ok. 30%. W sumie różnica w drodze hamowania pomiędzy klasą A i F wynosi ponad 18 metrów (4 długości samochodu).
Podobnie jak w przypadku klas efektywności paliwowej, również klasy przyczepności na mokrej nawierzchni możemy przełożyć na konkretne wartości. Zależą one od wielu pobocznych czynników jak masa pojazdu, warunki drogowe czy zużycie bieżnika, jednak przyjmuje się, że w przypadku hamowania do zatrzymania różnica pomiędzy oponami klasy F a A może wynieść nawet 30%. Dla typowego, kompaktowego samochodu osobowego jadącego z prędkością 80 km/h, oznacza to krótszą drogę hamowania nawet o 18 m, a więc w przybliżeniu 4 długości samochodu.
Wartości graniczne dla klasyfikacji przyczepności na mokrej nawierzchni
| Klasa | Współczynnik przyczepności dla opon osobowych (G) | Współczynnik przyczepności br />dla opon dostawczych (G) | Współczynnik przyczepności dla opon ciężarowy (G) |
| A | ≥ 1,55 | – | – |
| B | 1,40 – 1,54 | – | – |
| C | 1,25 – 1,39 | – | – |
| D | – | – | – |
| E | 1,1 – 1,24 | – | – |
| F | 10,6 – 12,0 | – | – |
| G | ≤ 1,09 | – | – |
Uwaga! Klasyfikacja przyczepności na mokrej nawierzchni odnosi się na chwilę obecną jedynie do opon dla samochodów osobowych, ponieważ metody do kategoryzacji opon dostawczych i ciężarowych są nadal w fazie projektu.
3. Zewnętrzny hałas toczenia
Symbol głośnika oznacza hałas, jaki wytwarza opona podczas toczenia po powierzchni drogi. Głośność jest mierzona w decybelach (dB).
Emisja hałasu opon oddziaływuje na ogólne natężenie dźwięku wytwarzanego przez pojazd, a także wpływa na komfort jazdy, oraz obciążenie środowiska powstałym hałasem. Im więcej czarnych fal znajduje się na symbolu, tym głośniejsze opony.
- 3 czarne fale dźwiękowe – odpowiadają wysokiemu poziomowi hałasu. Klasyfikacja ta odpowiada wartościom granicznym UE (według dyrektywy „2001/43/EG”), zachowujących ważność do 10/2012. Opona oznaczona w ten sposób toczy się głośniej, niż pozwalają na to wymogi UE ważne od listopada 2012.
- 2 czarne fale dźwiękowe – odpowiadają średniemu poziomowi hałasu. Klasyfikacja ta odpowiada wartościom granicznym UE (według dyrektywy „661/2009/EG”), wchodzącym w życie od 11/2012.
- 1 czarna fala dźwiękowa – określa najniższy poziom hałasu. Stopień hałasu znajduje się w tym przypadku co najmniej 3 dB poniżej wartości określonych w dyrektywie „661/2009/EG”.
Jak odbywa się badanie głośności opon?
Badanie głośności opony odbywa się za pomocą mikrofonu ustawionego na krawędzi toru testowego, który mierzy natężenie dźwięku pojazdu przejeżdżającego z prędkością 80 km/h.
Uwaga!
- liczbę decybeli określa się na skali logarytmicznej
- niewielka zmiana wartości numerycznej oznacza bardzo dużą różnicę w odczuwalnej głośności – wzrost o 3 dB oznacza dwukrotnie większy hałas zewnętrzny!
- w samochodzie poruszającym się ze stałą prędkością 80 km/h hałas generowany przez opony jest większy niż ten dochodzący z silnika
- hałas generowany przez opony zależy zarówno od samych opon, jak również od rodzaju nawierzchni, po której porusza się pojazd
- nie jest to poziom hałasu słyszanego przez kierowcę wewnątrz pojazdu
Rodzaje opon objętych przepisami o etykietowaniu
Sprzedawcy są zobowiązani do zamieszczania etykiet energetycznych na bieżniku opon:
- samochodów osobowych i SUV
- samochodów dostawczych i ciężarowych
- naczep
- przyczep
- autobusów
Rodzaje opony nie objętych przepisami o etykietowaniu
Opony nie objęte przepisami o etykietowaniu:
- do samochodów z datą pierwszej rejestracji przed 1.10.1990 rokiem
- bieżnikowane
- motocyklowe
- rajdowe
- z kolcami
- zapasowe
- posiadające indeks prędkości niższy niż 80 km/h
- do pojazdów zabytkowych
- profesjonalne
- do jazdy w różnym terenie
- o znamionowej średnicy obręczy nie większej niż 25,4 cm lub nie mniejszej niż 63,5 cm
Dodatkowe kryteria / możliwości oceny opon
Istnieją inne ważne cechy związane z bezpieczeństwem produktów, które należy uwzględnić przy wyborze nowych opon:
- akwaplanacja
- stabilność
- trwałość
- właściwości hamowania na nawierzchni suchej i mokrej
- zachowanie opon w warunkach zimowych – na ośnieżonej nawierzchni
