W ciągu ostatnich pięciu lat liczba pozwów klimatycznych na świecie wzrosła dwuipółkrotnie z 884 w 2017 roku do blisko 2,2 tys. w 2022 roku. Takich spraw bez wątpienia będzie więcej, co wynika ze złego stanu środowiska, jego destrukcyjnego wpływu na nasze zdrowie oraz wciąż pogłębiającego się kryzysu klimatycznego – ocenia Marcin Nowak, radca prawny Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Jak podkreśla, Polska potrzebuje ramowej ustawy o ochronie klimatu, która zagwarantowałaby prawo do życia w bezpiecznym klimacie. Fundacja przygotowała taki projekt na wzór ustaw z innych państw. Prace nad podobnymi dokumentami toczą się również w innych krajach członkowskich Unii.
W kontekście zmian klimatu mamy bardzo wiele możliwości – możemy pozwać władze publiczne, także korporacje. Istotne jest to, że możemy pozywać z powodu bezczynności albo działań szkodliwych dla ochrony klimatu.
mówi Marcin Nowak
Z raportu „Global Climate Litigation Report: 2023 Status Review” opracowanego przez Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) i Sabin Center for Climate Change Law na Uniwersytecie Columbia wynika, że w 2022 roku liczba spraw sądowych związanych ze zmianą klimatu wyniosła 2180. Jeszcze pięć lat wcześniej było ich mniej niż 900, a w 2020 roku – ok. 1,5 tys. W przeszłości część postępowań zakończyła się już sukcesem.
To np. sprawa Fundacji Urgenda przed Sądem Najwyższym Królestwa Niderlandów, który nakazał Niderlandom redukcję emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 25%. do 2020 roku w stosunku do 1990 roku. Inny przykład to sprawa Neubauer przed Federalnym Sądem Konstytucyjnym Republiki Federalnej Niemiec. Sąd stwierdził w niej częściową niekonstytucyjność federalnej ustawy o ochronie klimatu.
wskazuje radca prawny Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi
Większość postępowań toczy się w Stanach Zjednoczonych (70% wszystkich w ubiegłym roku). Ponad 60 spraw złożono w Unii Europejskiej, a dziewięć w Polsce.
Mogę wskazać szereg powództw, które koordynuje fundacja. Razem z kancelarią GESSEL reprezentujemy pięcioro obywatelek i obywateli przeciwko Skarbowi Państwa. W powództwach tych zarzucamy Skarbowi Państwa bezczynność w kontekście kryzysu klimatycznego. Sprawy te są w toku.
mówi Marcin Nowak
Obecnie pozwy sądowe dotyczą najczęściej praw człowieka wynikających z prawa międzynarodowego i konstytucji krajowych, braku (lub niedostatecznej) mitygacji i adaptacji do zmian klimatu i jej skutków, niezaniechania wykorzystywania paliw kopalnych. Jak zaznacza ekspert, w przyszłości może ich być coraz więcej.
Wynika to jednak nie z takich czy innych zmian w prawie, ale raczej z bardzo złego stanu środowiska oraz wciąż pogłębiającego się kryzysu klimatycznego. Powinniśmy mieć do czynienia z sytuacją, w której najpierw ustalamy reguły gry, a dopiero później egzekwujemy je przed sądem. W rzeczywistości jednak reguły gry często po prostu nie istnieją. Prawo polskie zdecydowanie nie sprzyja klimatowi. Polska jako jedno z ostatnich państw w Unii nie uchwaliło jeszcze ramowej ustawy o ochronie klimatu. Tego rodzaju ustawy przewidują prawnie wiążące cele redukcji emisji gazów cieplarnianych, również środki adaptacji do negatywnych zmian klimatu, wreszcie przewidują one zabezpieczenie środków finansowych, które umożliwiają osiągnięcie tych celów.
tłumaczy radca prawny
Projekt ustawy o ochronie klimatu przygotowała Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Jednym z kluczowych założeń jest przyznanie każdemu prawa do życia w warunkach bezpiecznego klimatu. Prawo to obejmuje prawo do ochrony przed skutkami negatywnych zmian klimatycznych, a także prawo do domagania się od władz publicznych, osób fizycznych oraz prawnych wykonania ciążących na nich z mocy prawa obowiązków związanych z ochroną klimatu. Projekt ustawy zakłada, że Polska przyjmie prawnie wiążący cel osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej w 2050 roku. Aby go osiągnąć, projekt przewiduje wprowadzenie tzw. budżetów emisyjnych, które określą limity emisji gazów cieplarnianych dla całego kraju oraz poszczególnych sektorów gospodarki. Dodatkowo miałaby zostać wprowadzona obowiązkowa weryfikacja klimatyczna dla inwestycji, które mogłyby negatywnie wpływać na klimat. Recenzować sposób wykonania polityki klimatycznej miałaby zaś Rada Ochrony Klimatu.
Projekt prawa klimatycznego przygotowany przez Fundację ClientEarth Prawnicy dla Ziemi poparty został przez Koalicję Klimatyczną. Ma na celu rozpoczęcie dyskusji, jak tego rodzaju rozwiązanie mogłoby wyglądać. Chcemy, żeby to było rozwiązanie długofalowe i kompleksowe. Mamy nadzieję, że kwestia ta zostanie potraktowana priorytetowo przez ten oraz szczególnie kolejny Sejm.
mówi Marcin Nowak
Jak przekonuje fundacja, założenia projektu ustawy mają poparcie społeczeństwa. Przeznaczenie 1% PKB na działania proklimatyczne popiera 76% społeczeństwa. Niewiele mniej (70%.) popiera wprowadzenie przepisów gwarantujących osiągnięcie przez Polskę neutralności klimatycznej w ciągu 20 lat.
Wprowadzenie prawa klimatycznego jest niezbędne nie tylko ze względu na rosnące zagrożenia dla środowiska naturalnego, ale również pod względem prawnym.
Co istotne podobne przepisy wprowadzają też inne państwa, w tym m.in. 16 państw członkowskich UE, Zjednoczone Królestwo, Nowa Zelandia czy USA. Pracują nad nimi Estonia i Łotwa, a słowackie Ministerstwo Środowiska przedstawiło swój projekt na początku 2023 roku.
W najnowszym, bardzo ciekawym wyroku klimatycznym z połowy sierpnia br. w sprawie Held v. Montana Sąd Najwyższy Montany stwierdził częściową niekonstytucyjność przepisów tego stanu dotyczących koncesjonowania wydobycia węglowodorów, paliw kopalnych. Przepisy tego stanu zabraniały uwzględniania kwestii klimatycznych w procesie wydawania koncesji. Sąd Najwyższy stwierdził, że jest to niezgodne z konstytucyjnym prawem obecnego i przyszłych pokoleń do czystego środowiska; prawo to obejmuje również prawo do życia w warunkach bezpiecznego klimatu.
podsumowuje radca prawny Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi
źródło: newseria.pl
Zmiany klimatu – dodatkowe informacje:
carbon offset, dekarbonizacja, denializm klimatyczny (zaprzeczanie globalnemu ociepleniu), depresja klimatyczna (ekolęk, lęk klimatyczny), fakty i mity klimatyczne, handel emisjami CO2, hipoteza pistoletu metanowego, naturalna zmienność klimatu, neutralność klimatyczna, neutralność węglowa, odnawialne źródła energii, rekompensata węglowa, sekwestracja CO2, ślad ekologiczny, ślad węglowy, ślad wodny, węglowy rezerwuar, zielona transformacja energetyczna, zielony rozwój, zrównoważony rozwój
efekt cieplarniany, gazy cieplarniane, globalne ocieplenie
dwutlenek węgla, freony (chlorofluorowęglowodory CFC), metan, ozon, podtlenek azotu
międzynarodowe organizacje, petycje, protokoły, umowy:
Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS), Europejski Zielony Ład, funduszu Loss and Damage, Green Climate Fund, Konferencje Stron COP (Conferences of the Parties), Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), Petycja Oregońska, Porozumienie Paryskie, Protokół z Kioto, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC, FCCC)
zagrożenia ekologiczne związane z zmianami klimatu:
blaknięcie (bielenie) raf koralowych, El Niño, ekstremalne zjawiska, gatunki zagrożone wyginięciem, geoinżynieria klimatu, gwałtowne zmiany pogody, huragany, kwaśny deszcz, La Niña, miejska wyspa ciepła, migracje gatunków, migracja ludności, ocieplenie oceanu, odtlenienie oceanu, osuwiska i tsunami, otwarcie nowych szlaków handlowych, paliwa kopalne, podtopienia, powodzie, punkty krytyczne w ziemskim systemie klimatycznym, pustynnienie, redukcja morskiej pokrywy lodowej (zmniejszenie zasięgu i frekwencji lodu morskiego), sprzężenia zwrotne w ziemskim systemie klimatycznym, straty ekonomiczne, susza, topnienie lodowców i lądolodów, topnienie lodu morskiego, topnienie wiecznej zmarzliny, ubożenie (utrata) różnorodności biologicznej, wydłużony okres wegetacyjny roślin, wylesianie (deforestacja), wymieranie gatunków, wzrost poziomu mórz i oceanów, wzrost śmiertelności, zakwaszenie wód (rzek, jezior, mórz i oceanów), zmniejszony dopływ słodkiej wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie środowiska, zmiana (modyfikacja) cyrkulacji atmosferycznej, zmiana cyrkulacji termohalinowej (zaburzenie cyrkulacji oceanicznej), zwiększenie produkcji rolnej, zwiększenie powierzchni tundry w Arktyce, zwiększony zasięg występowania wektorów przenoszących zakaźne drobnoustroje (rozprzestrzenianie się chorób)
Wiedza ekologiczna – dodatkowe informacje:
aforyzmy ekologiczne, biblioteka ekologa, biblioteka młodego ekologa, ekoprognoza, encyklopedia ekologiczna, hasła ekologiczne, hasztagi (hashtagi) ekologiczne, kalendarium wydarzeń ekologicznych, kalendarz ekologiczny, klęski i katastrofy ekologiczne, największe katastrofy ekologiczne na świecie, międzynarodowe organizacje ekologiczne, podcasty ekologiczne, poradniki ekologiczne, (nie) tęgie głowy czy też (nie) najtęższe umysły, znaki i oznaczenia ekologiczne
Dziękuję, że przeczytałaś/eś powyższe informacje do końca. Jeśli cenisz sobie zamieszczane przez portal treści zapraszam do wsparcia serwisu poprzez Patronite.
Możesz również wypić ze mną wirtualną kawę! Dorzucasz się w ten sposób do kosztów prowadzenia portalu, a co ważniejsze, dajesz mi sygnał do dalszego działania. Nad każdym artykułem pracuję zwykle do późna, więc dobra, mocna kawa wcale nie jest taka zła ;-)
Zapisz się na Newsletter i otrzymuj email z ekowiadomościami. Dodatkowo dostaniesz dostęp do specjalnego działu na stronie portalu, gdzie pojawiają się darmowe materiały do pobrania i wykorzystania. Poradniki i przewodniki, praktyczne zestawienia, podsumowania, wzory, karty prac, checklisty i ściągi. Wszystko czego potrzebujesz do skutecznej i zielonej rewolucji w twoim życiu. Zapisz się do Newslettera i zacznij zmieniać świat na lepsze.
Chcesz podzielić się ciekawym newsem lub zaproponować temat? Skontaktuj się pisząc maila na adres: informacje@wlaczoszczedzanie.pl
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej portalu Włącz oszczędzanie
